به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد مقدس، خیابان شلوغ است و مردم در گوشهای جمع شدهاند، گویی آن طرف خیابان اتفاقی افتاده است شاید دعوا و درگیری ... کمی جلوتر که میروم صدای خنده مردم به گوش میرسد، عجیب است مردم در وسط خیابان به چه موضوعی جذب شدهاند و چرا گاهی میخندند.
تصمیم میگیرم به میان جمعیت بروم، خودم را هر طور شده از میان جمعیت به صف اول میرسانم، مردم همه گرداگرد ایستادهاند، وقتی از شهروندانی که آنجا ایستادهاند موضوع را پیگیری میکنم متوجه میشوم یکی از گروههای تئاتر خیابانی مشغول اجرا است.
برایم جای تعجب داشت مردمی که شاید سالی یک بار هم برای تماشای تئاتر به سالن تئاتر مراجعه نمیکنند چطور در کنار خیابان آن هم در رفت و آمدهای روزانه و مشغلههای زندگی دقایقی را برای تماشای تئاتر گذاشتهاند.
"تئاتر خیابانی" مؤثرترین راه انتشار یک اثر هنری و به دنبال آن یک تفکر انسانی در اجتماع است، از این رو به آن تئاتر اجتماعی نیز میگویند و شاخصه اصلی آن، قابلیت اجرا در کوچه و بازار و در میان مردم است.
هر چند تئاتر خیابانی کوتاه و مختصر است اما برگرفته از واقعیت و مشکلات روزمره جامعه است که به زبانی ساده و روان بیان میشود.
اجرای تئاتر خیابانی میتواند فرهنگ تئاتر دیدن را در جامعه رواج دهد و مردم تئاترگریز را دوباره با سالنهای تئاتر آشتی دهد این گونه تئاتر به این دلیل که میتواند به همراه لذت تماشای نمایش، ارزشهای اجتماعی و زیباشناسی تئاتر را با خود به میان تودههای مردم ببرد، بسیار مؤثر است از این رو موضوعات پرداخته شده در این تئاترها اغلب مسائل اجتماعی و شهروندی است.
در همین راستا کیوان صباغ، رئیس انجمن هنرهای نمایشی خراسان رضوی گفت: امیدواریم بتوانیم امسال نمایشهای خیابانی با کیفیتتری در سطح استان برگزار کنیم ضمن اینکه در مناسبتهای مختلف نمایشهایی در قالب پرفورمنس، شورایی و خیابانی برگزار میشود.
وی افزود: با حمایتی که ارگانهای دولتی نظیر شهرداری از تئاتر خیابانی دارند امیدواریم بتوانیم مردم را بیش از گذشته به تماشای تئاتر تشویق کنیم. البته یکی از مهمترین مشکلات در حوزه تئاتر خیابانی این است که متولی این گونه تئاترها در حال حاضر در شهر مشهد شهرداری است و اکثر هنرمندان تئاتر کمتر به این سمت گرایش پیدا میکنند هر چند راهکار خوبی برای جذب مردم به تماشای تئاتر است.
صباغ تصریح کرد: موضوعات تئاتر خیابانی در قالب شهروندی، مذهبی و آیینی، دفاع مقدس است اما بهصورت کلی در این نوع تئاتر میتوان در رابطه با هر موضوعی صحبت کرد.
محمد جهانپا نیز گفت: تئاترهای خیابانی و آیینی که در سطح شهر اجرا شده بهمراتب پر مخاطب تر از تئاترهای صحنه است در تمام دنیا به نوعی مردم از سالنها و مکانهای اجرای تئاتر خسته شدهاند و بهدنبال مکانهای خاص هستند و به خاطر قدمتی که تئاتر خیابانی دارد مخاطبان زیادی در طول این سالها داشته چراکه تئاتر خیابانی فضای فکری و درگیری بین مخاطب ایجاد میکند.
وی افزود: بهعقیده من مردم مشهد نسبت به تئاتر خیابانی آشنایی خوبی پیدا کردهاند و در سالهای اخیر از این نوع تئاتر استقبال خوبی داشتهاند. تئاتر خیابانی نیاز به مقررات و وسایل صحنه ندارد شاید به همین دلیل مخاطب ارتباط خوبی با آن برقرار میکند حتی گاهی از تماشاگر مشارکت گرفته میشود و تماشاچی نیز در جریان تئاتر قرار میگیرد و این روش سبب میشود تماشاچی خود را جزئی از نمایش بداند و مجذوب آن شود.
غفلت مسئولان نسبت به تئاتر خیابانی
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه متاسفانه در مهمترین رویداد هنری کشور، تئاتر خیابانی استان خراسان رضوی نماینده ندارد عنوان کرد: جشنواره فجر یکی از مهمترین رویدادهای هنری کشور است اما متاسفانه چند سالی است که در رشته تئاتر خیابانی نمایندهای در این جشنواره نداریم و مسئولان نیز هیچ پاسخی برای این غیبت چند ساله ندارند.
جهانپا خاطرنشان کرد: متاسفانه متولیانی نظیر ارشاد و هنرهای نمایشی نسبت به غیبت گروههای تئاتر در جشنواره فجر غفلت کردهاند و هیچگونه پاسخ و حمایتی در این راستا نداشتهاند، همانطور که از نمایش نامهخوانی حمایت شده و مجدد به جشنواره برگشته است باید فرصتی برای بروز استعدادهای تئاتر خیابانی نیز فراهم شود.
وی گفت: جشنواره تئاتر خیابانی هر سال در مریوان برگزار میشود و منتخبان آن به جشنواره فجر راه پیدا میکنند و در حال حاضر نیز هر شب در مجموعه تئاتر شهر تهران این تئاترها اجرا میشود و در پایان اختتامیه تئاتر خیابانی نیز برگزار میشود اما از استان خراسان رضوی هیچ نمایندهای در این رویداد حضور ندارد.
این کارگردان تئاتر افزود: در گذشته گروههایی از خراسانرضوی، خراسانشمالی و خراسانجنوبی در جشنواره تئاتر خیابانی حضور داشتند اما چند سالی است که نماینده شایستهای در این حوزه نداریم که بتواند به جایگاهی برسد و خاستگاه خود را پیدا کند.
وی با انتقاد از آموزش تئاتر در ایران اظهار داشت: برای اینکه یک نفر بتواند وارد بدنه تئاتر شود باید از کار کودک شروع کند، در ایران اما در کشورهای دنیا هنرمندی میتواند در حوزه کودک ورود پیدا کند که دورههای خاص روانپزشکی کودک را گذرانده باشد اما در ایران از تئاتر کودک و خیابانی شروع میشود و در نهایت بازیگر به تئاتر صحنه میرسد.
جهانپا بیان کرد: تئاتر خیابانی بسیار مهم و تاثیرگذار است مخاطبی که رهگذر است در یک لحظه علاقهمند شده و اگر در مدت 5 دقیقه جذابیت تئاتر کم شود، مخاطب به حرکت خود ادامه میدهد بنابراین ایفای نقش در این فضا بسیار سخت است.
وی خاطرنشان کرد: تئاتر خیابانی رویکردی اعتراضانه نسبت به مسائل دارد و به نوعی زبان هوشیاری است که میتواند بسیاری از مسائل و مشکلات جامعه را بی پرده بیان کند.
بهگفته کارشناسان، تئاتر خیابانی از متن اقشار مختلف مردم شکل گرفته و کارکردهای مختلفی داشته که اصلاح رفتارهای اجتماعی و نهادینهکردن فرهنگ شهروندی از جمله آنها به شمار میرود؛ بازیگران نمایشهای خیابانی همواره با زبان هنری خود سعی کردهاند بایدها و نبایدهای زندگی اجتماعی و رفتارهای شهروندی را به فراخور فهم مردم کوچه و بازار بیان و به دور از عناصر دست و پا گیر صحنهای مخاطب خود را نسبت به موضوعی خاص به هیجان، تفکر و تعمق وادار کنند.
"اما این نوع هنر تاثیرگذار و مفید در انتقال مفاهیم از سوی نهادهای متولی آن خیلی جدی گرفته نشده و به شکل حرفهای به آن پرداخته نشده است تا آنجایی که به گفته اهالی تئاتر جایگاه خاص آن دیده نشده و به دلیل عدم حمایت تا حدودی مظلوم واقع شده است."
تئاتر خیابانی پل ارتباطی مردم و تئاتر صحنه
علی روحی، یکی دیگر از کارگردانان تئاتر خیابانی افزود: متاسفانه همه فکر میکنند، تئاتر خیابانی راحتترین کار است در صورتی که اگر تئاتر خیابانی را به معنای واقعی بشناسند متوجه میشوند که بازیکردن در این تئاتر به مراتب سخت تر از تئاتر صحنه و کودک است.
وی تصریح کرد: سالهای قبل که نماینده داشتیم قدیمیهای حرفه تئاتر حضور داشتند اما امروز به تئاتر خیابانی بسیار سطحی نگاه میشود به طوری که دیگر تئاتر خیابانی نیست بلکه تئاتر در خیابان است.
روحی عنوان کرد: تئاتر خیابانی پل ارتباط تئاتر با مردم است و بهنوعی پل ارتباطی بین مردم و تئاتر صحنه محسوب میشود چراکه مردم در این نوع تئاتر عضوی از تئاتر هستند و در هر موقعیتی این تئاتر قابل تغییر و ایده است.
این کارگردان تئاتر خیابانی با بیان اینکه تئاتر خیابانی در سالهای اخیر به دلیل نگاههای سطحی نگر، مردم زده شده گفت: از سال 75 بهطور مستمر کار تئاتر خیابانی انجام میدهم اما امروز معتقدم تئاترهایی که اجرا میشود یک رگه از تئاتر خیابانی ندارند و هنرمندان ناآگاهانه کار میکنند و هیچگاه ریشه ای به این تئاتر نگاه نشده است.
روحی خاطرنشان کرد: آموزش یکی از مهمترین ارکان تئاتر است چرا که هر روز تمرین میخواهد از طرفی تئاتر خیابانی یعنی اعتراض و ارتباط با مردم و مشکلات روزمره آنها، تا از این طریق ارتباطی بین صحنه و مردم به وجود بیاورد و مردم تحریک شوند که به تماشای تئاتر صحنه بروند.
وی عنوان کرد: عدهای هنوز الفبای تئاتر را یاد ندارند و وارد تئاتر خیابانی شدهاند و این توهین بزرگی به این تئاتر است و چون عدهای این تئاتر را نمیشناسند به جای پیشرفت، افت داشتیم و این یک زنگ خطر برای تئاتر خیابانی است.
این کارگردان تئاتر خیابانی افزود: ریشه تئاتر خیابانی از تئاتر صحنه و کودک بسیار بیشتر است اما امروز بعضی از ارگانها با برگزاری جشنوارهها و برنامههای مناسبتی این تئاتر را از راه اصلی خود خارج کردهاند.
"مشهد به دلیل اینکه خاستگاه هنر و پذیرای سالیانه میلیونها زائر و مسافر است و به طور یقین این مسافران زمانی از وقت خود را در سطح شهر میگذرانند نیازمند توجه بیشتری از سوی متولیان است و میتواند با راهاندازی یک دبیرخانه دائمی گروههای حرفهای و خوبی در این زمینه تربیت کند.
از طرفی برای گسترش و بهره مندی از این نوع تاثیرگذار تئاتر در فرهنگ عمومی و اجتماعی مردم، باید از سوی همه نهادها و ارگانهای متولی تلاش شود تا این حرکت تداوم داشته و تئاتر با زندگی مردم عجین شود؛ اما مشکلاتی هم در این میان وجود دارد که نیاز به آسیب شناسی و تلاش برای بهبود آن به شدت احساس میشود."
گزارش از مرجان شریعت
انتهای پیام/