رونق صنعت و اقتصاد کشور وابستگی زیادی به انرژی برق دارد اما متاسفانه در سال های اخیر اقتصاد برق با چالش جدی تأمین مالی روبرو شده است به گونه ای که بدهی وزارت نیرو به پیمانکاران و تولیدکنندگان برق از 24 هزار میلیارد تومان فراتر رفته است.
در اکثر نقاط دنیا مراکز تولید برق یک بنگاه اقتصادی کاملا سودده هستند و سرمایه گذاران برای تأمین مالی پروژههای افزایش ظرفیت تولید برق رقابت جدی دارند ولی در ایران این اتفاق کاملا برعکس است و به دلیل بی اعتمادی ایجاد شده در سال های اخیر در پرداخت هزینه های تولید برق به تولیدکنندگان، سرمایه گذاران تمایلی به تأمین مالی در این حوزه ندارند.
این اتفاق به اندازه ای جدی است که نسبت ظرفیت نیروگاهی نصب شده به میزان اوج مصرف در سال های اخیر سیر نزولی به خود گرفته است و آقای چیت چیان، وزیر نیرو هم اعلام کرده است، در صورتی که تدبیری اندیشیده نشود در تابستان 95 قطعاً خاموشی خواهیم داشت.
این اقتصاد ضعیف در حوزه تأمین مالی صنعت برق باعث شده است سایر حوزه های مرتبط با برق مانند تولید انرژی تجدید پذیر، افزایش بازدهی نیروگاه ها، تولید پراکنده برق و کاهش تلفات انتقال و توزیع برق هم با رکود روبرو باشد.
کارشناسان عقیده دارند که ریشه مشکلات تأمین مالی صنعت برق در اختلاف قیمت تمام شده تولید برق و هزینه پرداختی مردم است. هم اکنون به ازای تولید هر کیلو وات ساعت برق در کشور 40 تومان یارانه پرداخت می شود که با در نظر گرفتن 275 میلیارد کیلووات ساعت تولید برق در سال 93 [1] بالغ بر 12 هزار میلیارد تومان فقط به حوزه برق یارانه پرداخت شده است.
این مشکل در دنیا با تعرفه گذاری های هوشمند برق حل شده است؛ در نظام های تعرفه گذاری هوشمند، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می رود. در این صورت عبور مصرف از الگو موجب افزایش قیمت می شود این گونه مشترکان پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح می کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته می شود. در این روش علاوه بر اینکه مردم انگیزه بیشتری برای رعایت الگوی مصرف برق دارند، نیاز به سرمایه گذاری روز افزون برای رفع نیاز برق در اوج مصرف کاهش می یابد.
متأسفانه در دولت یازدهم در دو مرحله تعرفه های برق به شیوه نامناسبی تغییر کرد؛ یک بار در اسفند سال 92 حدود 24 درصد و بار دیگر نیز در اسفند سال 93 حدود 10 درصد تعرفه های برق برای تمام پلهکانهای مصرف افزایش یافت.
یکسان در نظر گرفتن افزایش تعرفه های برق برای تمام پلهکان های مصرف، سیاستی نادرست در قیمتگذاری محسوب می شود که باعث شده پله کانهای بالای مصرف برق، انگیزه ای برای رعایت الگوی مصرف برق نداشته باشند.
محاسبات نشان داده است به دلیل این تخصیص نادرست و ناعادلانه یارانه در حوزه برق پله کانهای بالای برق ماهیانه تا 300 هزار تومان یارانه دریافت می کنند در حالی که محاسبات نشان داده است در صورتی که روش های هوشمندانه قیمت گذاری برق اعمال شود نه تنها مصرف کنندگان زیر الگوی مصرف (حدود 85 درصد از مشترکان برق) افزایش قیمتی در برق مصرفی خود نخواهند داشت بلکه به دلیل افزایش انگیزه مشترکان پرمصرف به رعایت الگوی مصرف، سالانه 1700 میلیارد تومان عاید دولت خواهد شد.
بنابراین بهتر است دولت با پیشنهاد وزارت نیرو برای اعمال قیمتگذاری هوشمندانه موافقت کند تا شاهد کاهش مصرف برق از طرف مشترکان پرمصرف و اجرای بیشتر عدالت در پراخت یارانه ها باشیم.
[1] آمار تفصیلی صنعت برق سال 1393
مهدی یاوری
انتهای پیام/