عبدالرضا حمیدی عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: کاتالیست ها حلقه واسط بین ماده اولیه نفت و محصول نفتی هستند؛ به عبارتی عامل اصلی تبدیلات فازی نفت یا گاز یا سایر مواد شیمیایی هستند.
وی افزود: سابقه تولید کاتالیست در دنیا بیشتر از 150 سال است اما در ایران سابقه تولید کاتالیست ها به 6 تا 7 سال پیش باز می گردد.
حمیدی با بیان اینکه "ما باید کار بسیار زیاد و زحمت بسیاری را متحمل شویم تا بتوانیم به پایه های امروز دنیا در تولید کاتالیست برسیم"، گفت: پیشتر در ایران به هر دلیل سیاسی یا بی توجهی، به لزوم تولید کاتالیست و ورود به این عرصه مهم توجه نشده بود، اما خوشبختانه در شرایط تحریم ها و فشاری که به صنعت نفت آمد و می رفت که بسیاری از مجتمع های پالایشگاهی و یا پتروشیمیایی به دلیل عدم دسترسی مناسب به کاتالیستهای مصرفیشان بسته شوند، شرکت های ایرانی دست به کارهای تحقیقاتی در این زمینه زدند و از طریق مهندسی معکوس توانستیم به دانش فنی چندین کاتالیست پرمصرف دست پیدا کنیم.
***تشکیلاتی نداریم تولید داخلی را بر مبنای نیاز ملی هدایت کند
این عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت با بیان اینکه "متاسفانه در ایران عامل هدایت کننده نداریم"، گفت: اینکه یک تشکیلاتی بیاید اعلامیه ای منتشر کند و از صاحبنظران تقاضا کند تا بیایند در تولید یک کالای ضروری برای کشور فعالیت کنند و نیازها را ببینند و اولویت بندی کنند، به هیچ وجه چنین تشکیلاتی در کشور نداریم؛ نه در صنعت نفت و نه در هیچ یک از صنایع کشور نمی بینیم که تشکیلاتی هدایت کننده برای تولید ملی به منظور رفع نیازها داشته باشیم.
وی ادامه داد: عمدتا در ایران، خود شرکت های بخش خصوصی هستند که نیازسنجی می کنند؛ چون در شرکت های دولتی کارها عموما در گیر و دار بروکراسی متوقف می ماند و به تولید نمی رسد، در حالیکه هزینههایشان بی نهایت سنگین است و بازدهیشان بی نهایت پایین است؛ برعکس در شرکت های بخش خصوصی بی نهایت سرعت و اجرای پروژه ها بالاست و دلیلش این است که اعتقاد چندانی به بروکراسی ندارند و به نتیجه دهی و ارزش زمانی نگاه می کنند.
وی افزود: فرض کنیم پروژه ای که کالایش تحریم شده را اگر به بخش دولتی بدهند تا آنرا داخلی سازی کند شاید 5 سال زمان ببرد و در این مدت همه چیز نابود شود، در حالیکه در بخش خصوصی شاید در حدود 5 ماه به تولید انبوه برسد که نمونه اش را در کاتالیست های داخلی سازی شده صنعت پتروشیمی شاهد هستیم.
حمیدی در خصوص نقش پژوهشگاههای صنعت نفت در دانش کسب شده در صنعت نفت، گفت: پژوهشگاه صنعت نفت و پژوهشگاه پتروشیمی در بخش هایی از دانش فنی هایی که کشور اکنون دارد از آنها در صنعت نفت استفاده می کند دخیل بوده اند اما چندان نقش موثری ایفا نکرده اند.
وی افزود: در بخش تولید داخلی کاتالیست که شرکت های بخش خصوصی به تنهایی و با سرمایه خود در بخش تحقیقات و تولید کاتالیست ها وارد شدند.
***40 کاتالیست صنعت نفت با سرمایه بخش خصوصی به تولید داخلی رسید
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه "در ایران بسیار دیرتر از کشورهای پیشرفته در تولید کاتالیست به این عرصه ورود کرده ایم"، گفت: در 6 یا 7 سالی که اینکار شروع شده توانستیم با سرعت عجیبی رو به جلو حرکت کنیم و اکنون به جایی رسیده ایم که در صنعت نفت ایران بالغ بر 40 کاتالیست که مورد استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی هستند، تولید می شود و اکنون 11 شرکت مدعی کاتالیست در ایران داریم که البته 5 شرکت در تولید فعال هستند و بقیه در کارهای تحقیقاتی و مراحل اولیه هستند.
وی ادامه داد: ورود بخش خصوصی به عرصه تحقیقات و تولید کاتالیست برای کشور بسیار عالی بوده اما متاسفانه تمام هزینه ها را خود شرکت ها پرداخت می کنند؛ هزینه های تحقیقاتی هم بی نهایت سنگین است، مخصوصا در بخش کاتالیست که موضوع بسیار پیچیده است و دانش فنی خاصی دارد.
حمیدی با بیان اینکه "دانش فنی تولید کاتالیست دانشی نیست که بتوان به راحتی از جایی تهیه کرد"، اذعان داشت: اروپایی ها که مطلقاً چنین دانشی را در اختیار ما قرار نمی دهند و چیزی هم که ما خودمان در دانشگاهها و پژوهشگاهها داریم به صورتی نیست که بتوانیم آنرا بیاوریم و تبدیل به محصول کنیم، بلکه همان کاغذی که در پژوهشگاه ها تهیه شده و به عنوان دانش فنی معرفی شده، شاید دو تا سه سال زمان نیاز داشته باشد تا به محصول تبدیل شود.
***عمدتا دانشهای فنی که در صنعت نفت ایران تولید می شود دانش های فنی ناقصی هستند
وی افزود: آنچیزی که در محافل علمی صنعت نفت اعم از دانشگاهها و پژوهشگاهها و چیزی که در صنعت اتفاق می افتد کاملا متفاوت است؛ نمی توانیم بگوییم دانش فنی تولید می کنیم، عمدتا دانشهای فنی که در صنعت نفت ایران تولید می شود دانش های فنی ناقصی هستند که نمی توانیم بگوییم دانش فنی تولید می کنیم چون ابزار پایلوت طرح ندارند، پایلوت طرح لازمه کار تحقیقاتی و تولید است؛ در پایلوت و تکرار مکررات و تبدیل اندازه ها به اندازه های بزرگ تر است که متوجه اشکالات می شوید.
وی ادامه داد: وقتی یک پروژه 100 گرمی آزمایشگاهی را به اصطلاح Scale Up می کنید آن موقع است که متوجه می شوید که چه اشکالاتی دارد، تا زمانی که یک دانش فنی روی یک کاغذ نوشته شده اشکالاتش مشخص نمی شود. در تولید با گرم و میلی گرم کار نمی کنند بلکه در تولید با کیلو و تن کار می کنند؛ با بیل و فرغون کار می کنند، نه قطره چکان؛ و اینکه تفاوت کار آزمایشگاهی با عمل بسیار زیاد است.
این عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت تصریح کرد: در کشور ما در عرصه تحقیقات و تولید کاتالیست همه سرمایه را خود ما و بدون هیچگونه کمک و حمایت مادی و معنوی تأمین کردیم.
***105 سال از تولید نفتمان می گذرد اما همچنان چشممان به خارجیهاست
وی افزود: چیزی حدود 105 سال از تولید نفت در ایران می گذرد اما همچنان ما وابسته ایم. همچنان اعتقاد داریم که خارجی ها حرف اول را می زنند. همچنان چشممان به آنطرف آب است که بیایند و برای توسعه صنعت نفت کمکمان کنند. همچنان به هر طریق ممکن به سمت خرید خارج سُر می خوریم و اگر پولی قرار است برای خرید تجهیزات پرداخت شود مایلیم این پول را به خارجی ها بدهیم. همچنان جلوی تولید داخل قد علم می کنیم و آنقدر تولید داخل را اذیت می کنیم تا پشیمانش کنیم تا ول کند برود.
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه "مشکل در بخش ساخت داخلی تجهیزات صنعت نفت زیاد است"، گفت: حمایت از ساخت داخل و حمایت از شرکت های دانش بنیان در فرمایشات مقام معظم رهبری مکرراً بیان شده و رئیس جمهوری و همه مسئولان نیز در صحبت های خود به آن اشاره می کنند اما متأسفانه در بدنه اجرایی دولت آنقدر که در خصوص حمایت از تولید داخل تبلیغات می شود، یک صدم آن هم اجرایی نمی شود.
وی افزود: یا مسئولان و مدیران بخش های مختلف در دولت راهش را بلد نیستند که چگونه باید از ساخت داخل و شرکت های دانش بنیان حمایت کنند و یا واقعا دوست دارند در حد شعار کار را به پیش ببرند؛ که در هر صورت این رویه به صلاح و نفع کشور نیست.
حمیدی با اشاره به نامگذاری سال 95 به سال "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل"، گفت: به زیبایی این نام برای سال 95 انتخاب شده و در سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی هم روی پایه های اقتصاد مقاومتی با تکیه بر دانش های نوین و درون زا بودن تأکید شده است اما گویا در بدنه اجرایی گوش شنوایی نیست.
***باید فکر کنیم که چرا خودروی تولید ما ارابه مرگ شده/ هنرمان این شده که نخبه صادر می کنیم
وی افزود: ما نمی توانیم با دست برویم گندم بکاریم، چرا که اینکار زیان ده است. نمی توانیم صنایع خودروسازی داشته باشیم که فقط پراید تولید کنیم و ارابه مرگ به دست مردم بدهیم بلکه باید برویم فکر کنیم که چرا تولید خودروی ما انقدر بی کیفیت است. در بیشتر صنایعمان داریم با عقب ماندگی فعالیت می کنیم و نمی توانیم با عدم داشتن دید درست به دانش های نوین و لزوم حمایت از شرکت های دانش بنیان، اقتصادمان را مقاوم و کارآمد کنیم.
این فعال بخش خصوصی خاطرنشان کرد: دارایی پژوهشگر مال و ثروت نیست بلکه علم و ایده اش است، وقتی به پژوهشگر فشار بیاوریم و پژوهشگری که چندین ایده کاربردی دارد را به خاطر مسائل مالی و بروکراسی های بی جهت اداری اذیت کنیم، ایده هایش را برمی دارد و به هر طریق ممکن از کشور می رود و همین می شود که مدیران ارشد پژوهشگر در سازمان های مطرح دنیا از جمله ناسا، ایرانی هستند.
وی افزود: در تمامی صنایع کشور که صنعت نفت هم از آن مستثنی نیست تبدیل به صادرکننده نخبه شده ایم، هنرمان در این سالها این بوده که برای جوانان کشورمان هزینه کنیم، آنها را نخبه کنیم و بعد که زمان باروری علم آنها در تولید کشور فرا می رسد آنها را فراری دهیم و به کشورهای دیگر نخبه صادر کنیم.
عضو هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت اذعان داشت: همانطور که نفت را ارزان می فروشیم و مشتقات آنرا 15 تا 20 برابر قیمت نفت وارد می کنیم، نخبه هایمان و پژوهشگرانمان را ارزان از دست می دهیم تا دیگران از دانش آنها استفاده کنند و ما نتایج آنرا وارد کنیم.
***گفتوگو از محمدرضا کیاشمشکی
انتهای پیام/