در تهاجم آشکار دشمن در عرصه های گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ...، بعد اقتصادی این تهاجم به عنوان هدف اصلی دشمن معرفی شده است و کشور نیازمند الگو سازی برای مقابله در این حوزه است. این الگو، «اقتصاد مقاومتی» نام دارد که الگویی علمی و بومی بر آمده از فرهنگ انقلاب اسلامی است و سیاستهای این الگو توسط مقام معظم رهبری در بهمن ماه 92 ابلاغ شده است. بررسی دقیق این سیاست ها نشان می دهد که صنعت برق، جزو مهمترین حوزه های مورد توجه در اقتصاد مقاومتی است. انرژی برق را میتوان مهمترین حامل انرژی نام برد به گونهای که حیات تمام صنایع کشور، روشنایی و رفاه زندگی امروزه بشری وابسته به این انرژی گرانبها است.
در سال 95 که مزین به نام اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل است، وزارت نیرو در نامهای در تاریخ 21 فروردین ماه برنامههای عملیاتی اقتصاد مقاومتی وزارت نیرو در سال جاری را به اسحاق جهانگیری، معاون اول ریاست جمهور و دبیر ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی اعلام کرده است. اگرچه در این نامه نکات با اهمیتی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی مانند احداث بخش بخار نیروگاههای گازی، کاهش تلفات شبکه توزیع برق و احداث نیروگاههای تجدید پذیر اشاره شده است، اما جای خالی «اصلاح ساختار اقتصادی برق» به عنوان مهمترین عامل مقاومسازی صنعت برق به خوبی احساس می شود. در حال حاضر، مدل اقتصادی ساختار صنعت برق به گونهای است که از یک طرف بدون احتساب هزینه سوخت مصرفی برای تولید برق، به ازای هر کیلووات ساعت تولید برق و انتقال و توزیع آن حدود 100 تومان هزینه میگردد واز طرف دیگر به صورت میانگین حدود 50 تومان از مشترکین دریافت میگردد. به عبارتی، به صورت متوسط به تمام پلکان های مصرف برق، حداقل 40 تومان به ازای هر کیلووات ساعت یارانه پرداخت می شود.
در سال 94 حدود 235 میلیارد کیلووات ساعت برق به شبکه برق کشور تحویل داده شده است و حدود 4 هزار میلیارد تومان یارانه برای آن پرداخت شده است. بخصوص آنکه با توجه به استمرار این روند بعد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها، حجم بدهی های وزارت نیرو به پیمانکاران و تولیدکنندگان برق را به حدود 30 هزار میلیارد تومان در پایان سال 93 رسانده است. وجود این حجم از بدهی برای وزارت نیرو باعث شده است که صنعت برق به عنوان بنگاه اقتصادی تلقی نگردد و سرمایهگذاران انگیزه ای برای سرمایهگذاری در این حوزه نداشته باشند.
تاکنون اقدامات زیادی برای اصلاح الگوی نظام اقتصادی صنعت برق در کشور انجام شده است ولی همانطور که اشاره شد، نیاز به اقدامات تکمیلی به شدت احساس می شود. یکی از مهم ترین روش های اصلاح این الگو در کشورهای دنیا، استفاده از شیوه های هوشمندانه قیمت گذاری حاملهای انرژی در بخش خانگی مانند نظام تعرفه گذاری پلکانی افزایشی(IBT=Increasing Block Tariff ) است. در این روش، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می رود و در این صورت مصرف بیشتر با یارانه بیشتری همراه نمیشود و مشترکین پرمصرف به جای عموم مشترکین در کانون افزایش هزینه قرار می گیرند. نظام تعرفه گذاری پلکانی افزایشی با توجه به روند مصرف عموم مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان «الگوی مصرف مجاز» تعریف میکند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزانتر تعیین میشود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش مییابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود. با استفاده از این روش میتوان علاوه بر تغییر الگوی نادرست مصرف برق برخی از مشترکین پرمصرف، نظام اقتصادی صنعت برق را به یک بنگاه اقتصادی سودده نزدیک نمود و یارانه مصرف برق را به صورت عادلانه بین مشترکین توزیع نمود.
به منظور تحقق اقتصاد مقاومتی در حوزه برق ضرورت دارد که وزارت نیرو اصلاح نظام اقتصادی با تمرکز روی شیوههای هوشمندانه قیمتگذاری برق را مورد استفاده قرار دهد تا علاوه بر تغییر الگوی مصرف برق، شاهد کاهش یارانه ناعادلانه پرداختی به این حوزه باشیم.
***سید مسعود احمدی - کارشناس انرژی
انتهای پیام/