روستاهای توخالی، شهرهای پوشالی

به گزارش خبرگزاری تسنیم،‌در ایران و طی یک دوره 80 ساله شهرنشینی بیش از دو برابر شده است و از 28 درصد در سال 1300 به 61 درصد در سال 1375 رسید. این رقم به 65 درصد در سال 1380 و بیش از 70درصد در سال 95 رسیده است.

بر اساس آمارها هم اکنون بیش از 70 درصد از جمعیت ایران شهرنشین هستند و در آینده نه‌ چندان دور این سهم به 80 درصد ارتقا می‌یابد، یعنی چیزی حدود 60میلیون نفر از جمعیت 75میلیونی ایران با یدک کشیدن نام شهرنشین بلایی به سر خود و اقتصاد کشور خواهند آورد که جبرانش امکان ناپذیر باشد.

در ایران تمام اماکنی که دارای حداقل 10هزار نفر جمعیت باشد عنوان شهر به خود می‌گیرد. با این وجود بسیاری از شهرها هستند که وسعت و جمعیت لازم را نداشته و به خاطر موقعیت‌های ارتباطی، استراتژیکی، سیاسی، اداری یا عوامل دیگر در ردیف شهرهای واجد شرایط قرار گرفته‌اند.

با این حال چون اکثر این جمعیت تا گذشته‌ای نه‌چندان دور در مراکز روستایی اسکان داشته و هنوز فرهنگ کامل شهرنشینی را تجربه نکرده‌اند، تبعات شهرنشینی آنان، نه در قالب شهرنشینی با فرهنگ مخصوص آن جای می‌گیرد و نه در قالب روستانشینی می‌گنجد، در نتیجه قرارگیری در برزخ شهر و روستا خود پدیده نوظهوری است که باید آن را ناشی از تحول دوره گذار و انتقال از فرهنگ روستانشینی و ورود به فرهنگ شهرنشینی دانست. با این حال هر سال که پیش می‌رود حدود یک درصد از جمعیت روستانشین ایران کاسته شده و به جمعیت شهرنشین کشور افزوده می‌شود.

ورود روستاییان به شهرها یا تبدیل روستاها به شهر در شرایطی صورت می‌گیرد که امروزه شهرها به نوبه خود از جنبه‌های مختلفی دچار چالش هستند.

سرمایه شهری عبارت از سرمایه انسانی و اجتماعی است که در خدمت توسعه پایدار شهری باشد و در همین راستا اعتماد، مشارکت و صداقت در راستای توسعه شهری از اصلی‌ترین مؤلفه‌های سرمایه شهری به حساب می‌آید؛ گزینه‌هایی که در شهرهای ایران خلأشان به شدت به چشم می‌آید.

امروزه در کشورهای توسعه‌یافته تا 60 درصد از ثروت‌آفرینی از طریق سرمایه انسانی حاصل می‌شود و نه سرمایه فیزیکی، با این حال آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران در وضعیت مطلوبی از نظر سرمایه انسانی قرار ندارد، به طوری که مجمع جهانی اقتصاد رتبه 80 را برای ایران در این شاخص در نظر گرفته است.

تعداد شهرهای ایران در شرایطی بدون توجه به سرمایه انسانی افزایش می‌یابد که بر اساس گزارش معاون توسعه روستایی و مناطق محروم معاون اول رئیس‌جمهور هم اکنون 34 هزار روستای کشور خالی از سکنه هستند که این امر ناشی از بی‌عدالتی‌های اقتصادی است. در روستاهای 22 استان از 31 استان کشور، هزینه‌های خانوارهای روستایی بر درآمد آنها غلبه دارد. با این حال و با توجه به اینکه حاشیه‌نشینی خطری بزرگ برای شهرها محسوب می‌شود، در حال حاضر این پدیده به حدی گسترش یافته که دولت به جای اینکه به توسعه روستاها و خدمات‌رسانی به آنها توجه داشته باشد، درصدد مقابله با معلولی به نام حاشیه‌نشینی برآمده است.

با تمام این تفاسیر باید گفت وقتی روستاهای بزرگ یکی یکی نام شهر را بر سردر خود نصب می‌کنند، ساکنین روستاهای کوچک هم ترجیح می‌دهند به جای اینکه منتظر بمانند تا یک روز شهرنشین نامیده شوند، بار سفر را ببندند و به نزدیک‌ترین شهر ممکن کوچ نمایند؛ کوچی که به قیمت تباه شدن هویت‌شان تمام می‌شود.

منبع : روزنامه جوان

انتهای پیام/