تپه قلی درویش؛ میراث تمدن ۷ هزار ساله قم با اسرار فراوان/تخریب بنایی که نشان از هویت قم دارد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، شهر مقدس قم را شهری با قدمت بیش از 7000 ساله می‌دانند. اگرچه گاهی این عدد کم‌ و زیاد می‌شود اما کشف آثاری همچون "تپه قلی درویش" در دل این شهر سندی است بر پیشینه آن. عمر تپه قلی درویش را از هزاره پنجم قبل از میلاد تا هزاره اول قبل از میلاد اعلام کرده‌اند. تپه‌ای که این روزها دیگر تپه نیست ارتفاعی است کمتر از 5 متر در مجاورت مسجد مقدس جمکران.

به گفته باستان‌شناسان امروزه از 15تا 20متر ارتفاع اولیه این تپه کمتر از 5 متر باقی‌مانده است. اگرچه این تپه نخستین بار توسط یک باستان‌شناس آلمانی در سال 1380 کشف و پس از انتشار خبر آن به‌سرعت در فهرست آثار ملی ثبت شد ولی این اقدام آن‌قدری دیر صورت گرفته بود که بسیاری از آثار باستانی از بین رفته باشد.

عمار کاوسی معاون میراث فرهنگی استان قم در توضیح بیشتر پیرامون تپه قلی درویش و وجه‌تسمیه آن چنین می‌گوید: در دوره تیموریان کرمان حاکمی به نام "قلی درویش" داشته که وقتی مغلوب تیموریان شد او را به قم تبعید کردند. وی در این منطقه مستقر شد. همین موضوع سبب شده تا از دیرباز این منطقه را بانام قلی درویش بشناسند.

وی ادامه می‌دهد: بر اساس اسناد به‌جای مانده  حاکم صوفی‌مسلک کرمان پس از مرگ در این منطقه به خاک سپرده شد که بنا به نوشته‌های سیامک سرلک یکی از باستان شناسان و کاوشگران تپه قلی درویش، بنایی که مردم از آن به‌عنوان امامزاده جعفر قریب در مجاورت این تپه می‌شناسند متعلق به قلی درویش حاکم تبعیدی کرمان است.

در دل تپه قلی درویش بر اساس کاوش‌های صورت گرفته و لایه‌نگاری‌ها اگرچه آثار بسیاری تخریب‌شده اما در لایه‌های به‌جامانده آثار "عصر آهن" مشاهده می‌شود.

معاون میراث فرهنگی استان قم، با اشاره به اهمیت عصر آهن در تاریخ باستان ایران تصریح می‌کند: عصر آهن به 1500سال قبل از میلاد برمی‌گردد در این دوران اقوام آریایی به فلات مرکزی ایران کوچ کردند و به‌تبع آن نخستین حکومت‌های منطقه شکل گرفت.

وی شهرنشینی و وجود صنعت را از ویژگی‌های اقوام آریایی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: بسیاری بر این باورند که آریایی‌ها کوچ‌نشین بوده‌اند اما در این تپه آثاری کشف‌شده که بسیاری از آن‌ها نشان‌دهنده نظام معماری پیشرفته در این دوره است و یک شهر را در عصر آهن به تصویر می‌کشد.

لایه‌نگاری به‌عنوان یکی از روش‌های کاوش آثار تاریخی است که در آن با برشی عمودی از بالاترین نقطه آغاز و درجایی که بستر خاک است تمام می‌شود که طی آن به‌صورت لایه‌ای تحقیقات صورت می‌گیرد.

کاوسی دراین‌باره می‌گوید: در لایه‌نگاری‌های صورت گرفته در تپه قلی درویش تپه در ارتفاع 5متری طی 23 مرحله حفر شد. اگرچه در این لایه‌نگاری‌ها خط و نوشتار کشف نشد اما شاهد نشانه‌هایی از ظهور آغاز دوره نوشتار بودیم.

تپه قلی درویش قم، به‌عنوان یکی از 330 آثار ثبت‌شده استان قم طی دهه‌های اخیر تخریب زیادی به خود دیده است. شدت این تخریب‌ها به‌اندازه‌ای است که سیامک سرلک درباره آن گفته:" تپه قلی درویش اگر در زمان جنگ در مرز ایران و عراق بود کمتر تخریب می‌شد..." اما بااین‌وجود آثار باقی‌مانده خود گواه و سندی است بر فرهنگ و پیشینه این شهر...

انتهای پیام/