به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ شهرداری تهران کارگاه طراحی «شهروند قانون مدار» را اواخر خردادماه برگزار کرد. نتایج این کارگاه پس از داوری این هفته روی بیلبوردهای سطح شهر به نمایش گذاشته شد.
با نمایش این طرحهای گرافیکی و با توجه به عقبه سازمان زیباسازی در برپایی چنین کارگاههایی و نمایش طرحهای آن در سطح شهر، به بررسی کیفی طرحها خواهیم پرداخت.
نکته قابل تأمل در این طرحها نحوه تولید آنهاست. شیوهای غیر مرسوم در تولید آثاری که قرار است در سطح شهر به نمایش گذاشته شوند. برگزاری کارگاه آموزشی از سوی شهرداری هرچند جنبههای خوب مختلفی دارد. کارگاهی که علاوه بر استفاده از پتاسیل طراحان جوان و جویای نام کشور، فضای رقابتی سالمی برای پیشرفت مهیا میکند تا جوانان با استفاده از تجربیات بزرگان این عرصه، هم آموزش ببینند و هم کسب درآمد کنند. از طرفی چنین کارگاههایی باعث گوناگونی طرحها میشود که هدف جذب مخاطب را در دسترس قرار میدهد اما نباید معایب بزرگ آن را نیز نادیده گرفت.
معایبی از جمله صرف هزینههای زیاد به دلیل گسترده بودن کارگاه، پایین آمدن سطح کیفی به دلیل فشار سه روزه و ... .
از طرفی وقتی با توجه به آثار منتشر شده از جانب شهرداری، میتوان دید که طراحان در مرحله اول پوستر تولید میکنند ولی این پوسترها نسبت به سلیقه مسئولین سازمان زیباسازی تبدیل به بیلبورد، استرابورد و ... در سایزهای نامتعارف میشوند.
عکسهای زیر گواه این عملکرد نامطلوب است. در هنری مثل گرافیک که حتی افقی و عمودی بودن یک خط صاف اهمیت دارد؛ چگونه میتوان یک تصویر را اینگونه بهم ریخت.
آیا طراح خلاقیت طرح ریزی افقی را نداشت؟ چرا از طراح خواسته نشده طرحش را در قطع مطلوب تولید کند؟
از طرف دیگر نویسه طرح نیز تغییر کرده است و حروف کشیده در طرح اصلی، کوتاه و هم سایز بقیه حروف شدهاند. اگر بگوییم طرح به دلیل محدودیت تغییر کرده، برای تغییر نویسه چه توجیه قانع کنندهای وجود دارد؟
به نظر میرسد مسئولان مجری این طرح، هیچ اعتمادی به طراحان این کارگاه نداشتهاند.
این نکته که چارچوبهای پوستر با مدیاهای دیگر متفاوت است امری واضح است اما اپراتوری که مسئولیت تغییر سایزها را در شهرداری به عهده دارد حتی به خود زحمت نداده است؛ نویسههای پوسترها را با تناسبات بیلبورد همسان کند و انگار گرافیک را طرح وکتوری میدانند که بی ربط به متن نویسه درج شده در کنار آن است.
برای مثال در پوستر زیر «دست کودک در حال کشیدن خطوط» بخش اصلی طرح را تشکیل میدهد. ولی اپراتور برای پر کردن فضای بیلبورد ماشینهای طرح را کپی کرده و در کنار هم چیدهاند. یا مثلا دست کودک که در حال کشیدن خط برای رانندگان نقاشی بوده را بی اهمیت دانستهاند و آن را به گوشه تصویر بردهاند.
ایده طراحی پوستر، خط کشی کودک برای ماشینهاست ولی این تغییرات و تبدیل مدیا پوستر به بیلبورد باعث شده ایده بیلبورد علاقه کودکان به ماشین باشد.
جدا از اینکه به این اتفاق در گرافیک بازطراحی میگویند، آیا بمسئولین بهتر نبود از ابتدا خودشان دست به کار میشدند و اصولا چه نیازی به آموزشهای اکادمیک برای گرافیک وجود دارد.
مقایسه اصل پوسترهای منتشر شده و بیلبوردهای داخل خیابان نشان میدهد که پایبندی به تفکر طراح نیز امری تعریف نشده در برگزاری این کارگاههاست .
در عکسهای زیر میبینید که طرح اصلی خط سفید به عنوان کمربند و نشان محدود کردن، نویسه را به پایین تصویر محدود کرده و با ایجاد فضای خالی بالای تصویر، این حس را به مخاطب القا میکند که هر فضای خالی در خیابان برای استفاده نیست و باید قانونمدارانه رانندگی کنیم.
کدام یک از این نکات در بیلبورد دیده میشود؟
بیلبورد اشاره به روی خط برانید دارد نه بین خطوط. از طرفی باز هم نویسه تغییر کرده است.
طراح بعد از ایده پردازی ایدهای پخته در دست دارد و با کمک ایده به خلق پوستر میپردازد. پوستری که تناسبات اجزا در آن امر مهمی است ولی یک اپراتور در نهایت بدون توجه به ایده طراح پوستر را با تغییر ناگهانی مواجه میکند و پوستری که در ابتدا طرح گرافیکی بوده توسط اپراتور به یک تایپو گراف تبدیل شده که به نظر میرسد برای خالی نبودن فضا، از تصویر استفاده کرده و قطعا دیگر رانندهای که در اتوبان حرکت میکند نگاه اولش به متن و شعار میماند و شاید حتی متوجه ایده و طرح اصلی پوستر نشود. جزییات نویسه پوسترهم حذف شده! در پوستر زیر میبینیم که نویسه داخل جادهای قرار گرفته و محدود شده ولی باز هم بیلبورد متفاوت است و به تشخیص اپراتور نویسه فقط یک پیام است.
حتی رنگ پوستر که به رنگ تابلوهای راهنمایی است، رعایت نشده. شاید در نگاه اول به این بیاندیشیم که کیفیت عکس باعث اشتباه شده ولی توجه به رنگ قرمز و زرد تغییر کیفیت پوستر در چاپ ثابت میشود. قطعا تاثیر گذاری این طرح روی یک رنگ سلیقهای پایین میآید چرا که رنگ بحث مهمی در این طرح است.
در این میان طرحهای خوبی نیز تولید شده که در نقاط اصلی شهر اجرا نشده و نپرداختن به آنها از نقاط ضعف دیگر اجرای این کمپین است.
طرحهای زیر نمونهای از طرحهای مطلوب این کمپین است. قطعا اگر این طرحها در با فرم طراحی شده در نقاط اصلی شهر به نمایش گذاشته میشد مخاطب بیشتری داشت و به هدفگذاری شهرداری تهران برای فرهنگسازی کمک میکرد.
در نهایت به این نتیجه میرسیم که شهرداری تهران پس از برگزاری چند کارگاه برای طراحی فضاهای تبلیغاتی سطح شهر باید توجه بیشتری میکرد تا از تغییر طرح اصلی جلوگیری شود و هزینهای که صرف اجرای چنین ایدههای خوبی میشود با بیدقتی و کج سلیقگی فردی از بین نرود.
در حال حاضر سازمان زیباسازی شهر تهران در فعالیتهای کمپینی و حمایتی به تجربههای خوبی نظیر طرح «نگارخانهای به وسعت شهر»، «القدس لنا»، و ... رسیده است و به نظر میرسد هدف گذاری بلند مدتی برای فرهنگسازی دارد که البته با دقت نکردن در اجرای طرحها نباید توقع این رویداد را داشته باشد؛ مگر اینکه یک سیستم نظارت داخلی برای اصلاح خطاها وجود داشته باشد.
انتهای پیام/