«شبکه‌های اجتماعی» می‌تواند تسهیل‌کننده «خیانت» در روابط زناشویی باشند
یک جامعه‌شناس با بیان اینکه فضای مجازی به‌نوعی تمرین دیالوگ است، گفت: خیانت در روابط زناشویی چیزی نیست که در خلأ انجام شود؛ فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تنها ارتباطات را تسهیل می‌کنند و این بدین معنا نیست که ایجاد‌کننده و عامل اصلی خیانت باشند.
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»؛ هر پدیده‌ای هنگامی که از دنیای مدرن به جامعه‌ای نفوذ می‌کند، پیامدهای مثبت و منفی متعددی را برای آن جامعه به همراه می‌آورد؛ در جامعه ما که فاصله سنت‌گرایی و مدرنیزه باعث بروز برخی شکافها میان مردم شده، این پدیده‌ها و محصولات نقش به‌سزایی ایفا می‌کنند.
شاید مهم‌ترین دستاورد دنیای مدرن در کشورمان، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی باشند؛ برای بررسی ابعاد مختلف و تاثیرات این محصولات تکنولوژیک در جامعه ایرانی و برای دست‌یابی به شناختی بهتر از تبعات و پیامدهای آن به سراغ دکتر «مهرداد ناظری» جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و مؤلف در حوزه جامعه‌شناسی رفتیم.
وی در این گفتوگو با تاکید بر این نکته که جامعه ما دیالوگ‌محور نیست و فرهنگ گفت‌و‌شنود در جامعه ما رشد نکرده است، می‌گوید: «فضای مجازی به نوعی تمرین دیالوگ برای جامعه است» همچنین ناظری با ارائه نتایج یک پژوهش متذکر می‌شود: بر اساس این پژوهش که در هفت کلانشهر ایران صورت گرفته است، شبکه‌های اجتماعی، ماهواره و تبلیغات رسانه‌ای، 80 درصد در زندگی افراد مؤثر بوده است و چون این فضاها در جامعه ما وارداتی است، آسیبهای آن بیشتر است.»
در ادامه ماحصل این گفتوگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
تسنیم: جناب آقای دکتر! در ابتدا توضیح مختصری از خاستگاه شبکه‌های اجتماعی ارائه کنید؛ تعریف شما از شبکه اجتماعی چیست؟
شبکه‌های اجتماعی (social network) ساختاری اجتماعی است که از گره‌های فردی یا سازمانی تشکیل شده که افراد یا سازمانها می‌توانند در آن ارتباطات بهم پیوسته و متعددی داشته باشند؛ می‌توان گفت در طول تاریخ، شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات متنوع همواره وجود داشته اما بررسیهای علمی و جامعه‌شناسی نشان می‌دهد که از بعد از جنگ جهانی دوم، بشر به سمت پیدایش شبکه‌های اجتماعی سوق داده شده است.
در ابتدا، این شبکه‌ها تحت فضای داس بود که فضاها و ارتباطات محدودی را رقم زده بود که در نوع خودش سطح بهره‌وری افراد و سازمانها را بالا برده بود؛ نخستین شبکه‌های مجازی را با نام BBS یا bulletin board system می شناختند.
این ارتباطات محدود به اینترنت نبود بلکه اینترانت بود و در فضاهای داخلی صورت می‌گرفت به عنوان مثال برای ارتباط ارتش یک کشور یا ارتباط میان اعضای پیمان ورشو و ناتو در دوران جنگ سرد مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ پس از آن کم‌کم فضای اینترنت شکل گرفت، ارتباطات گسترده‌تر شد و شبکه‌های تحت وب پدید آمد.
برخی از کارشناسان این حوضه معتقد هستند نقطه عطف شبکه‌های اجتماعی، سال 1960 در دانشگاه ایلینویز آمریکا بوده است؛ شبکه‌های اجتماعی در بدایه از مدلهای خاصی پیروی می‌کرد که به عنوان مثال یکی از انواع آنها، اورکات بود؛ جالب است بدانید که پس از برزیل و آمریکا، ایران سومین کشور دنیا به لحاظ گسترش اورکات بود.
شبکه‌های اجتماعی در ابتدا استفاده‌های سازمانی و دولتی داشت و به مرور در میان توده مردم رواج یافت به همین علت نظام‌مندی و قوانین آن خیلی دیر شکل گرفت و به گفته برخی از منابع، نخستین قوانین شبکه‌های اجتماعی در سال 2005 تعریف شد؛ شبکه‌های اجتماعی، ارتباطات افراد را از داخل خانه به سایر نقاط و با دیگر افراد گسترش داد که این پدیده در نوع خود یک انقلاب محسوب می‌شود.
تسنیم: به لحاظ جامعه‌شناختی ریشه نیاز به شبکه‌های اجتماعی چیست؟
از لحاظ جامعه‌شناسی, هرچه حلقه‌های ارتباطی انسان گسترده‌تر باشد، انسان موفق‌تر است و در جوامع سنتی حوزه ارتباطات بسیار محدود است؛ ارتباطات بیشتر می‌تواند وی را از گنجینه تجربه دیگران بهره‌مند کند و منابع و ابزار پژوهش و یادگیری را برای او سهل کند.
در واقع به‌مدد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانید بدون خارج شدن از حوزه جغرافیایی خود و حتی از داخل خانه، از یافته‌ها و تجربیات دیگران و اخبار ریز و درشت جهان آگاه شوید و بر گستره دانش خود در هر زمینه‌ای بیفزایید مثلا می‌توانید از طریق سایت دانشگاه هاروارد، وارد کتابخانه آنجا شوید و از به‌روزترین پژوهشها و جزوه‌های اساتید و دانشمندان بهره‌مند شوید در واقع این ارتباطات به انسانها قدرت بخشیده و آگاهی را به داخل خانه‌ها آورده است.
تسنیم: پیامدهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در جامعه ایرانی چیست و آیا شما این پیامد‌ها را مثبت ارزیابی می‌کنید یا منفی؟
در واقع شبکه‌های اجتماعی را می‌توان به دو نوع عام و تخصصی تقسیم کرد؛ شبکه های تخصصی درباره یک حوزه، حرفه یا دانش خاص ایجاد شده‌اند و در شبکه‌های عام، بیشتر پیرامون موضوعات عام (GENERAL) بحث می‌شود که اکثر شبکه‌های اجتماعی فعال در کشور ما از نوع عام هستند.
افزایش این شبکه‌ها به گسترده‌تر شدن حلقه‌های ارتباطی، ایجاد اتاق‌های فکر، دوست‌یابی و بهره‌گیری مثبت از دیگران کمک کرده است اما در جامعه ما به سبب تاخر فرهنگی، افزایش شبکه‌های اجتماعی بیشتر به‌صورت آسیب بروز پیدا کرده و نمود منفی آن بیشتر است.
طبق یک پژوهش که در هفت کلانشهر ایران صورت گرفته است، شبکه‌های اجتماعی، ماهواره و تبلیغات رسانه‌ای، 80 درصد در زندگی افراد مؤثر بوده است و چون این فضاها در جامعه ما وارداتی است، آسیبهای آن بیشتر است؛ از آسیبهای شبکه‌های اجتماعی در جامعه ایران می‌توان به این موارد اشاره کرد که در این فضاها فرد احساس واقعی خود را از دست می‌دهد که این مورد در آینده نه‌چندان دور موجب کاهش صمیمیت در جامعه و از بین رفتن احساسات می‌شود مثلا افرادی هستند که در فضای مجازی بسیار مهربان و در زندگی واقعی خود به شدت نامهربان یا انزوا طلبند؛ کاهش صمیمیت باعث کاهش روابط می‌شود و در واقع ما، روابط استیکری و صمیمت تصنعی را جایگزین دوستیهای واقعی کرده‌ایم.
دیگر اینکه به شدت متن‌گرا شده‌ایم و سعی می‌کنیم ارتباط با یکدیگر را محدود به پیام و تکست کنیم؛ در خانواده‌ها صحبت کردن، کاهش یافته و ارتباط محدود می‌شود که این یک آسیب بزرگ است؛ انسان نیازمند محاوره و دیالوگ است و بدون ارتباط و گفتوگو ناقص است.
دروغگویی از طریق این بسترها، رواج بیشتری پیدا کرده است؛ بسیاری از افراد شخصیت اصلی خود را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی پنهان می‌کنند و خود کاذب را معرفی می‌کنند، این دروغ‌ها می‌تواند شامل ویژگیهای ظاهری و خلقی، سن و سال، شغل یا حتی جنسیت شود که بسیاری از سوء‌استفادهها و کلاهبرداری‌های اینترنتی هم از این طریق صورت می‌گیرد.
تجاوز به حریم خصوصی و حوزه شخصی افراد با گسترده شدن شبکه‌های اجتماعی رواج بیشتری یافته است؛ گاهی دیده شده که بعضی کانالها در شبکه‌های مجازی اقدام به پخش و نشر عکس‌های خصوصی افراد به‌ویژه دختران جوان کرده‌اند یا برخی افراد سودجو با داشتن عکس‌های دیگران و با نام آنها صفحه‌های کاربری جعلی ایجاد کرده‌اند.
برخی افراد آنقدر درگیر فضای مجازی هستند و خود را ملزم به استفاده از آن می‌دانند که این معضل باعث ایجاد آسیبهای روحی و روانی شدید در آنها شده است؛ می‌توانیم بگوییم عده‌ای دچار اعتیاد به فضای مجازی شده‌اند که برای درمان آنها باید اقدام به تأسیس کلینیکهای ترک اعتیاد مجازی کنیم.
فضای مجازی به برخی انسانها قدرت کاذب می‌دهد و باعث شکل‌گیری شخصیتهای خود‌شیفته و گسترش آن می‌شود بطوریکه عده‌ای برای جبران عقده‌های خود، سعی در بالا بردن شخصیت خویش، سرکوب دیگران و امر و نهی آنها دارند.
از دیگر پیامدهای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در جامعه ایرانی می‌توان به این مسئله اشاره داشت که جامعه ما به شدت مصرف‌گرا شده است؛ قدرت تفکر و تحلیل و نیروی تولید و خلاقیت کاهش یافته است.
در حال حاضر درصد بسیار پایینی از متون شبکه‌های مجازی را خودمان تولید می‌کنیم و فرد به مجرد اینکه متنی را می‌بیند و حتی قبل از اینکه آن را کامل مطالعه یا تحلیل کند، متن را کپی کرده و برای دیگران می‌فرستد و متأسفانه این معضل در میان قشر تحصیل‌کرده و باسواد جامعه نیز رایج است.
بسیاری از کودکان ما نیز دچار اعتیاد به فضای مجازی در قالب بازی‌های کامپیوتری و کانالهای اجتماعی هستند به همین علت باید آموزش و فرهنگ استفاده از فضای مجازی را از خردسالی شروع کنیم، از خانه و خانواده و مهدکودک‌ها؛ نباید آموزش را تنها به نهاد آموزش و پرورش محدود کنیم حتی صدا و سیما و رسانه هم باید به حوزه آموزش ورود مؤثر کنند.
تسنیم: در میان صحبت‌هایتان به تأخر فرهنگی اشاره داشتید؛ لطفا بیشتر در مورد این پدیده توضیح دهید.
در کشور ما پس از ورود یک تکنولوژی جدید، آموزشهای لازم و فرهنگ بهره‌وری از آن پدیده ارائه می‌شود در صورتی که باید ابتدا آموزش لازم را ببینیم سپس آن تکنولوژی را وارد کنیم حتی در مواردی هرگز آموزش نمی‌دهیم؛ در واقع ما هنوز آموزش مسئولیت ورود به دنیای مدرن را ندیده‌ایم.
تسنیم: منظور شما از اعتیاد مجازی چیست؟ در کلینیکهای ترک اعتیاد مجازی، چه کسانی برای درمان فرد تلاش می‌کنند و از چه طریقی؟
اعتیاد به معنای تداوم و استمرار عادت است؛ اینکه مثلا احساس کنیم اگر در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نباشیم، یک چیزی کم داریم؛ محاسبه میزان استفاده یک فرد از شبکه‌های مجازی در بازه زمانی مشخص، اعتیاد را تعیین می‌کند.
کلینیک باید متشکل از مددکاران، روانشناسان، روان‌پزشکان, متخصصان یوگا و مدیتیشن و ... باشد که به‌صورت گروهی و متحد برای ریشه‌یابی اعتیاد، روانکاوی، تفهیم عدم محوریت فضای مجازی به فرد و در نهایت بازگرداندن او به دنیای حقیقی خود تلاش می‌کنند.
تسنیم: برای استفاده مفید و لذت‌بخش از وقت آزاد و اوقات فراغت، چه مواردی را به عنوان جایگزین شبکه‌های اجتماعی پیشنهاد می‌دهید؟
هیچ چیز جایگزین چیز دیگری نمی‌شود اما می‌توانیم با تقویت زندگی فرهنگی در جامعه و ایجاد اوقات فراغتی برای خودشکوفایی و استعداد‌یابی، فضاهای مثبتی را ایجاد کنیم؛ افراد می‌توانند از همین شبکه‌های مجازی بهره‌گیری کاملا مثبت و فرهنگی داشته باشند اما طبق تحقیقیات صورت گرفته، جامعه ما به دلیل گرسنگی جنسی، بیشترین جست و جو و استفاده از شبکه‌های مجازی را پیرامون مسائل و فضاهای جنسی داشته است.
بسیاری از هموطنانمان در طول 50 سال، 100 کتاب هم نمی‌خوانند که این یک آسیب بزرگ است؛ جامعه ایرانی به تدریج به سویی می‌رود که فکر کردن را پس می‌زند و دیگر تلاشی برای خلاق شدن و نوآوری نمی‌کند.
تسنیم: منظورتان از گرسنگی جنسی چیست؟
ارتباطات بسیار محدود دو جنس و عدم آگاهی و آموزش درباره مسائل جنسی، گرسنگی جنسی پدید آورده است که دردناک‌ترین پیامد آن، خودارضائی و بیماریهای روحی است.
تسنیم: بخشی از جوانان ما بسیاری از ساعات شبانه‌روز را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و باید بپذیریم که بخش قابل توجهی از شخصیت و هویت آنان در همین فضا شکل می‌گیرد؛ شما این پدیده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که با ایجاد فضاهای مجازی، انسان امروز در دو دنیا زندگی می‌کند و به طبع دارای دو شخصیت حقیقی و مجازی است؛ هر چند که ریشه شخصیت مجازی را نیز باید در شخصیت حقیقی افراد جست اما فضای مجازی به‌خودی خود موجب بروز ویژگیهایی در انسانها می‌شود مثلا ممکن است شخصی که در دنیای واقعی درونگراست یا ترس فروخورده‌ای دارد، در دنیای مجازی به‌شدت برونگرا یا بی‌پروا شود؛ در واقع بسیاری از افراد در دنیای مجازی به دنبال جبران کمبودی هستند یا به دنبال چیزی هستند که در جهان واقعی به آن نرسیده‌اند.
یکی از مهم‌ترین مواردی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد، گسترش فضاهای ارتباطی و دوست‌یابی است؛ بسیاری از شبکه‌ها نظیر فیسبوک هم به همین علت ایجاد شدند اما فضایی که به وجود آمده، روابط سطحی و ناکارآمد و دوستیهای صرفأ مجازی و تصنعی است؛ در فضای مجازی می‌توانیم راحت‌تر سخن بگوییم و بسیاری از لایه‌های پنهان شخصیت ما آشکار می‌شود؛ روی هم رفته می‌توانیم بگوییم که ادامه شخصیت و هویت انسان در فضای مجازی شکل می‌گیرد.
تسنیم: نقش خانواده را در کاهش میزان استفاده از شبکه‌های مجازی و کم‌رنگ کردن آسیب‌هایی که ذکر شدف چطو ارزیابی می‌کنید؟
به طور کلی اعتقاد بسیار زیادی به خانواده دارم و خانواده در این حوزه نیز بسیار مهم است؛ با اینکه در قرن بیست و یکم، نهاد خانواده تضعیف شده اما هنوز هم در هیچ جمعی مثل جمع خانوادگی احساس امنیت نمی‌کنیم.
هیچ کس برای فرزندان نمی‌تواند نقش پدر و مادر را ایفا کند و روابط عاطفی خانواده را در جمع دیگری هرگز نمی‌توان دید؛ آنچه که درخور توجه است، آگاهی از مسئولیت اعضای خانواده نسبت به یکدیگر است به‌ویژه مسئولیت پدر و مادر نسبت به فرزندان.
خانواده‌ها آسیب‌پذیر شده است به این علت که اعتماد متقابل کاهش یافته است، بین نسلها فاصله افتاده و نمی‌دانیم چطور باید زندگی کنیم؛ خانواده را رفته‌رفته از دست می‌دهیم و به ازای آن چه چیزهایی به دست می‌آوریم؛ باورهای مثبت ما و بخش قابل توجهی از هویت ما را خانواده شکل می‌دهد؛ خانواده به قدری حائز اهمیت است که طبق نظر برخی روانشناسان اگر هفت سال اول زندگی شخص که در خانواده می‌گذرد، موفق و کارآمد شکل گیرد، او آینده روشنی خواهد داشت.
تسنیم: مدتی است که پیامهای رد و بدل شده در شبکه‌های اجتماعی به شیوه‌های مختلف، سعی در زیر سؤال بردن برخی ارزشها و طبیعی جلوه دادن بسیاری از ناهنجاری‌ها و ضد ارزشها دارد؛ جنابعالی چه راهکارهایی را برای رویارویی کارآمد با این موارد ارائه می‌کنید؟
در هر انسان پنج مؤلفه وجود دارد که ساختار اساسی هویتی او را می سازد؛ نخست هوش که توانایی درک ارتباط پدیده‌های مختلف و درک آسان‌ترین راه برای رسیدن به هدف است؛ دیگری استعداد است که توانایی هر فرد برای یادگیری در زمینه‌های مختلف است.
دانش مولفه سوم است که مجموعه دستاورد‌های هر فرد که درونی است را شامل می‌شود؛ مولفه بعدی مهارت است که توانایی هر فرد در استفاده از دانسته‌ها است و در نهایت عقل و عاطفه از مولفه‌های ساختار هویتی هر فردی است.
زمانی که از هر سیستمی صحبت می‌کنیم باید در‌نظر داشته باشیم که انسانها دارای این پنج مؤلفه هستند که در بروز مواجهه با آن سیستم مؤثر است؛ پس باید این شاخصه‌ها را تقویت کرد و فرهنگ‌سازی کرد، سپس امکان استفاده از سیستم را فراهم می‌آورد.
عده‌ای با دانش کم خود و همچنین دخالت دادن بسیاری از تعصبات از فضای مجازی استفاده می‌کنند و برداشت اشتباه می‌کنند مثل کسانی که خیال می‌کنند با حذف لغات عربی و جایگزینی "درود" به جای "سلام" کاملا ایرانی می‌شویم.
باید دانش لازم برای تحلیل را داشته باشیم تا هر خبر یا پیامی را کورکورانه نپذیریم و مطالعه یکی از بهترین راه‌ها برای دانش‌اندوزی است؛ هنگامی که سخن یا ایده‌ای را می‌شنویم به دنبال منبع آن باشیم و حتما منابع را هم ذکر کنیم و در نظر داشته باشیم که عامل رشد جامعه، خرد جمعی است.
تسنیم: بسیاری از جوانان ما از طریق شبکه‌های اجتماعی با یکدیگر آشنا می شوند، ملاقات می‌کنند،به هم علاقه‌مند می‌شوند و تصمیم به ازدواج می‌گیرند؛ شما این راه ارتباطی را مثبت تلقی می‌کنید یا منفی و به طور کلی شبکه‌های مجازی چه تأثیراتی می‌توانند بر نوع ازدواجها داشته باشند؟
مانوئل کاستلز می‌گوید «تکنولوژی حوزه ارتباطات اجتماعی را دچار تغییر کرده است»؛ انسان قرن 21 با روابطی روبه‌روست که سابق بر این وجود نداشته است و ورود به شبکه‌های اجتماعی ممکن است باعث گسترش روابط میان کسانی شود که در عالم واقعی امکان آشنایی با یکدیگر را ندارند یا این احتمال کم است مثلا دوستی افراد غیر‌همشهری.
افراد در این شرایط از طریق عکس‌های پروفایل، یکدیگر را می‌بینند؛ عکسهایی که در شرایط ایده‌آل گرفته شده‌اند و شخص بر اساس همین عکسها یک فانتاسم ذهنی و شرایطی ایده‌آل از طرف مقابل برای خود می‌سازد و آمال و آرزوهای خود را در آن عکس می‌بیند.
این افراد زمانی که در عالم واقع یکدیگر را می‌بینند، با فضایی رو‌به‌رو می‌شوند که با ساخته‌های ذهنیشان بسیار فاصله دارد و حتی گاهی موجب سرخورگی نیز می شود البته گاهی عشقهای مجازی نیز رخ می‌دهد که در حقیقت اینها نمی‌تواند عشق باشد بلکه عشقهای آسیب‌زا است.
متن‌گرایی و رد و بدل شدن تکست‌های پیاپی باعث بروز احساسات واهی، تپش قلب و ترشحات هورمون می‌شود که اینها ناشی از ضعف ارتباطی ماست چرا که عشق حقیقی به این سادگی رخ نخواهد داد؛ مسیری دارد که باید طی شود، می‌توانیم با نگاه اول نسبت به یک انسان حس خوبی پیدا کنیم اما آیا این شخص حاصل عشق بالغ و یا همسر آینده من خواهد بود؟ خیر و حتی شاید پس از چند ملاقات، افراد پی ببرند که هیچ نقطه مشترکی باهم ندارند.
ازدواج آنقدر پیچیده و مهم است که روابط مجازی نمی‌تواند به سادگی منجر به عشق و ازدواج شود؛ بسیاری از افراد در عالم واقع پس از چندین ملاقات و مراجعه به مشاور، به این نتیجه می‌رسند که مناسب هم نیستند؛ حال چطور می‌توانیم توقع داشته باشیم در یک جامعه مجازی که ارتباطات از طریق رد و بدل شدن متن و عکس و فایل صوتی است، افراد به شناخت دقیق از هم برسند.
شبکه‌های اجتماعی شاید فقط بتوانند فضایی برای آشنایی اولیه و کاملا ابتدایی افراد برای ازدواج باشند؛ برای رسیدن به عشق واقعی، تلاش، اراده، هوشمندی، آگاهی و بسیاری از عوامل مؤثر دیگر لازم است و ما نمی‌توانیم بدون آموزش و آگاهی قدم در این وادی بگذاریم و زندگی در فضای واقعی جریان دارد نه فضای مجازی!
تسنیم: با تغییر دلایل اصلی طلاق از اعتیاد و بیکاری به عواملی نظیر مشکلات جنسی، خیانت و روابط نامشروع پس از ازدواج، نقش شبکه‌های اجتماعی در این موارد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خیانت در روابط زناشویی چیزی نیست که در خلأ اتفاق بیفتد و در یک لحظه شکل بگیرد؛ اگر امروزه در فضاهای مجازی ارتباط موازی بین افراد شکل می‌گیرد باید بدانیم که این فضاها تنها ارتباطات را تسهیل می‌کنند و این بدین معنا نیست که ایجاد‌کننده ارتباط و عامل اصلی خیانت باشند.
ریشه‌های خیانت و روابط موازی به زندگی حقیقی انسانها باز می‌گردد؛گاهی شکافها و کمبود‌هایی در زندگی زناشویی رخ می‌دهد که افراد از شبکه‌های اجتماعی برای پر کردن این شکافها و جبران کمبود‌ها استفاده می‌کنند مثلا فرد متأهل در فضای مجازی با جنس مخالف ارتباط می‌گیرد و خیال می‌کند که این ارتباط‌ها می‌تواند شکاف‌های ایجاد شده در رابطه با همسرش را پر کند.
ما نمی‌توانیم نوک پیکان تمام اتهامات را به فضای مجازی نشانه رویم؛ در بسیاری از مواقع نیز عدم آگاهی از معنای برخی استیکرها یا واژه‌ها ممکن است باعث بروز بعضی سوءتفاهم‌ها در زندگی مشترک افراد شود؛ خانواده‌های ایرانی در معرض آسیب هستند و بسیاری از روابط دچار مشکل است.
اگر بخواهیم مشکلات را ارزیابی و برطرف کنیم باید ریشه این مشکلات را در خانواده‌ها بررسی کنیم و علل طلاق، خیانت و روابط موازی را در دنیای واقعی بررسی کنیم؛ جامعه ما در تضاد بین سنت و مدرنیته گرفتار شده و هنوز آداب و اخلاق دنیای مدرن را نمی‌دانیم به همین علت در بسیاری از روابط خود دچار مشکل می‌شویم؛ اگر بر اساس پنج مؤلفه مزبور، به آگاهی کافی رسیده باشیم، معنای بسیاری از مسائل از جمله حدود روابط با جنس مخالف را درک خواهیم کرد.
تسنیم: چه راهکارهایی برای کاهش آسیبهای فضای مجازی در جامعه پیشنهاد می‌کنید؟
معتقدم باید درباره بسیاری از موضوعات در جامعه خودمان کار کنیم از جمله سلامت روان؛ جامعه‌ای که از سلامتی روانی برخوردار است، اعضای آن احساس آرامش درونی می‌کنند و دارای بلوغ شخصیتی و هویت می‌شوند؛ بلوغ شخصیتی نیز به ایجاد حوضه‌های ارتباطی بالغ و کارآمد کمک خواهد کرد.
دختران و پسران ما غالبأ نمی‌توانند در روابط خود موفق باشند چرا که از تضاد‌های درونی خود رنج می‌برند و این تعارضات در روابط آنها گسترش پیدا می‌کند؛ انسان ایرانی داری ویژگیهای مثبت و منفی است، در میان ایرانیها کمتر می‌توانیم شخصیتهای مستقل ببینیم و اکثر شخصیت‌ها وابسته است.
همواره به نوعی نیاز به یک والد حمایت‌گر و شخصی حامی در همه زمینه‌ها داریم؛ در واقع استقلال شخصیتی و هویتی لازم در جامعه ایرانی تقویت نمی‌شود و این معضل باعث کاهش قدرت تفکر و میزان خلاقیت است؛ چنین انسانی در فضای مجازی نیز اختلالات خود را بروز می‌دهد.
تسنیم: تمام صحبت‌هایتان به نوعی بوی عدم آگاهی و آموزش به جامعه و همان تأخر فرهنگی را می‌دهد؛ این آموزشها چگونه و از چه طریقی باید صورت گیرد؟
علاوه بر آموزشهای رسمی و از بالا به پایین، نیاز به آموزش های غیر‌رسمی نیز داریم؛ می‌توانیم در همین شبکه‌های مجازی، گروه‌های داوطلبانه و NGO ایجاد کنیم که برای فرهنگ‌سازی فضای مجازی و استفاده بهینه از آن، ابتکار عمل را به دست بگیرند.
می‌توانیم فضای دانشجویی کشور را به سوی پژوهش در حوضه شبکه‌های اجتماعی و نحوه استفاده از آن ببریم؛ طرح و ایده بسیاری از مقالات و پایان‌نامه‌ها را می‌توانیم به این موضوع اختصاص دهیم و از حاصل تحقیقات دانشجویان در جامعه بهره ببریم.
جامعه ما دیالوگ‌محور نیست؛ فرهنگ گفت‌و‌شنود در جامعه ما رشد نکرده است و زن و شوهر، فرزندان و والدین، رانندگان و حتی استاد و دانشجو هم در بسیاری از مواقع نمی‌توانند به دور از ناملایمات و تندیها و با احترام به نظر یکدیگر باهم به گفتوگو بپردازند.
فضای مجازی به نوعی تمرین دیالوگ است؛ باید بدانیم که می‌توانیم در این فضا با یکدیگر صحبت کنیم و تعامل سالم داشته باشیم؛ باید آگاهی جوانان را در خصوص رابطه و هنر عشق‌ورزی سالم بالا ببریم، باید مفهوم درست و تعریف صحیحی از عشق به جوانان بیاموزیم تا در هنگام رویارویی با چنین رابطه‌ای، بدانند که این ارتباط همان عشق خلاق و سالم است یا خیر.
فضای مجازی هم می‌تواند تهدید و هم فرصتی برای استفاده مثبت و کارآمد باشد پس باید برای استفاده سالم و مؤثر از آن در تمامی زمینه‌ها تلاش کنیم؛ سبک زندگی مجازی باید در جامعه آموزش داده شود و به مردم بیاموزیم که در این فضا نیز می توان سلامت روان داشت؛ می‌توانیم احساسات مثبت به یکدیگر ببخشیم و دوستان خوب و مفیدی پیدا کنیم.
انتهای پیام/
