«حسن شعبانی» رایزن فرهنگی سابق ایران در ترکیه در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، با اشاره به علل اصلی مخالفت ایالاتمتحده آمریکا با استرداد فتح الله گولن و کار ویژههای جریان گولنیسم برای این کشور گفت: یکی از سیاستهای کاملاً مشخص آمریکا در جهان اسلام و غرب آسیا تلاش همیشگی برای تعریف عوامل فشار برای متحدین استراتژیک است.
وی افزود: آک پارتی از سالهایی که بر سر کار بوده، هماهنگیاش با سیاستهای منطقهای آمریکا و رژیم صهیونیستی کاملاً مشهود است. از طرفی جریان گولنیسم نیز که از دهه هشتاد مورد توجه دستگاههای اطلاعاتی غرب و آمریکا واقع شد، نفوذ قابلتوجهی را در داخل و خارج ترکیه و در کشورهای مختلف داشته است. واشنگتن و آنکارا علیرغم اینکه در سالیان گذشته ارتباطات نزدیک و خوبی داشتهاند، اما جریان گولنیسم برای مواقع مورد نیاز به عنوان کارتی در دست آمریکا بوده است، لذا آمریکا به موازات ارتباطات خوب با دولت ترکیه، امکانات قابلتوجهی نیز در اختیار فتحالله گولن و جریان وی در خاک آمریکا و جاهای دیگر قرار داده است.
شعبانی در ادامه تأکید کرد: به نظر میرسد جریان گولنیسم و هر جریان دیگر به عنوان عامل فشار بر حکومت اردوغان است. آنکارا زمانی که با سیاستهای واشنگتن همراهی نکند، این عامل فشار برای تأثیرگذاری علیه وی به کار میرود. بعضی معتقدند که حتی مسئله گزی پارک قبل از کودتای پانزدهم جولای نیز از این جنس بوده است. مسئله گزی پارک دقیقاً با هدایت آمریکا و مدیریت جریان گولن برای تنظیم رفتارهای اردوغان و دولت ترکیه اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: در جریان کودتای اخیر نیز همین موضوع حکمفرماست. بعضی از سیاستمداران ترکیه معتقدند که ایالاتمتحده آمریکا با توجه به شناخت خویش از ارتش ترکیه و قدرت اردوغان از شکست کودتای پانزدهم جولای اطلاع داشت، اما لازم میدانست که به جهت نزدیکی بیش از اندازه ترکیه به بلوک شرق، به این کشور هشدار دهد. همزمانی ارسال نامه اردوغان به روسیه و عذرخواهی وی از این کشور، مذاکرات مخفیانه چندین ماهه این کشور با سوریه در الجزایر، آغاز پروسه عادی-سازی روابط ترکیه و مصر و روابط حسنه ترکیه با ایران نگرانی آمریکا را برانگیخت و باعث تحریک جریان گولن از سوی این کشور شد.
شعبانی افزود: اگر واشنگتن بتواند امتیاز خیلی خوبی از آنکارا همانند امتیازی که در جنگ علیه سوریه گرفته بود، دریافت کند، بعید نیست که گولن را برگرداند، اما در غیر این صورت امکان باقی ماندن کارت گولن در دست آمریکا به عنوان ابزار فشار و تقویت این جریان برای مواقع مورد نیاز محتمل است.
رایزن فرهنگی سابق ایران در ترکیه در پاسخ به این سؤال «به نظر میرسد که جریان گولنیسم کار ویژههایی فراتر از اعمال فشار بر دولت ترکیه برای آمریکا دارد. بر این اساس آیا کار ویژههای دیگری برای این جریان قابلتصور است؟» گفت: این موضوع صحیح است و جریان گولن یک جریان بینالمللی است که با کمک آمریکا چنین حالتی پیداکرده است؛ اما اگر ترکیه امتیاز ویژهای به آمریکا دهد، استرداد گولن ممکن خواهد بود. چراکه آمریکا با منافع خویش قضایا را پیگیری میکند.
شعبانی ادامه داد: با این حال احتمال آن خیلی کم است و ترکیه حداقل در کوتاه مدت چنین تصمیمی ندارد. سیاست خبیثانه آمریکا باعث شده که برگ برندههایی را در ارتباط با متحدین استراتژیک خویش نیز در دست خود نگه دارد. گرچه جریان گولنیسم یک جریان بینالمللی است؛ اما دارای قدرت لازم برای تأثیرگذاری در کشورهای جهان اسلام تحت عنوان اسلام رحمانی و معتدل نیست. این جریان هماهنگ با هژمونی غرب و آمریکا به لحاظ مالی و تشکیلاتی موقعیت خوبی دارد، اما در کوتاه مدت خیلی بعید است که بتواند در کل جهان اسلام ایفای نقش کند.
وی در رابطه با اخباری مبنی بر قصد جریان گولنیسم برای به قتل رساندن اردوغان در سال 2012 نیز گفت: در حال حاضر در ترکیه به اخبار اینچنینی دامن زده میشود؛ به گونهای که قتل تورگوت اوزال نیز توسط این جریان مطرح شده است، اما این اخبار اگر مبتنی بر اسناد متقن نباشد، قضیه اصلی را به حاشیه میراند. به نظر میرسد که چنین فضایی بیشتر از سر احساسات نشات میگیرد و توسط رسانههای غربی بدان دامن زده میشود. احزاب سیاسی ترکیه این اخبار را چندان جدی نمیگیرند.
این کارشناس سیاسی افزود: جریان گولن همانطور که دولت ترکیه نیز اشارهکرده در سالیان گذشته یک دولت در سایه و موازی بوده است. آمار بازداشت شدگان و اخراجیها از ارتش، قوه قضائیه، وکلا، اساتید دانشگاه، آموزشوپرورش، پلیس و امنیت نشان میدهد که جریان گولن در ترکیه بسیار قدرتمند بوده و نیروهای آن در بسیاری از ارگانهای این کشور نفوذ داشتهاند، اما نسبت دادن هر امری به جریان گولن موجب به حاشیه کشیده شدن اقدام غیرقانونی این جریان علیه دولت میشود.
وی در پاسخ به سؤال «پیروان گولن نفوذ زیادی در ارگانهای دولتی ترکیه داشتند، اما با توجه به حجم گسترده دستگیریها، بسیاری از آنها به خارج از ترکیه فرار کردهاند، بر این اساس چه سرنوشتی در انتظار جریان گولنیسم است؟» گفت: قطعاً شکی در وارد شدن ضربه سنگین به جریان گولن و تشکیلات و برنامههای آن نیست و این موضوع منجر به تضعیف این جریان خواهد شد؛ اما جریان گولن یک جریان فکری است و نمیتوان آن را با دستگیری از بین برد. تفکری که گولن در سالیان گذشته به عنوان اسلام خوشبین، معتدل و رحمانی ارائه کرده است، اندیشه و رویکردی است که کتابهایی در ترویج آن نگاشته شده و با دستگیری از بین نمیرود.
این کارشناس سیاسی ادامه داد: ضمناً حجم گسترده دستگیریها، میلیونها نفر را متأثر میکند و مخالفان بسیاری را علیه دولت ایجاد خواهد کرد؛ این مخالفتها بر مخالفتهای قبلی کردها و احزاب اضافه میشود و عرصه را برای دولت ترکیه سختتر میکند؛ بنابراین گرچه جریان گولنیسم بعد از حجم گسترده دستگیریها در کوتاه مدت و میان مدت تضعیف خواهد شد؛ اما این اقدام برای از بین رفتن این جریان کفایت نمیکند. پیروان این جریان مدتهای مدیدی به آک پارتی رأی دادهاند و بعداً دست به مخالفت با دولت زدهاند. این افراد در سیستم ترکیه حضور داشتهاند و سیستم در حال حاضر آنها را اخراج میکند؛ این موضوع میتواند یک موج اجتماعی علیه دولت ترکیه شکل دهد و آنکارا بایستی تدبیری برای این امر اندیشیده باشد.
انتهای پیام/