به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، اسناد جدیداً افشا شده وزارت خارجه انگلستان نشان میدهند که مارگارت تاچر برای قانع کردن ملک فهد، پادشاه وقت عربستان، برای صرف میلیاردها دلار در جنگندههای هاوک و تورنادو به ریاض سفر کرد.
مجموعهای از یادداشتهای محرمانه نشان میدهند که دولت انگلستان سعی کرده دلیل سفر ناگهانی مارگارت تاچر به عربستان در آوریل 1985 و پس از تور آسیایی را پنهان نگه دارد.
انگلستان در حال مذاکره با سعودیها درباره فروش دهها هواپیمای جنگنده هاوک و تورنادو بود. قرارداد نهایی معروف به الیمامه که 48 میلیارد پوند ارزش داشت، بزرگترین و جنجالبرانگیرترین قرارداد تاریخ انگلستان است.
وقتی فرانسویها در سال 1953 پیشنهاد فروش هواپیماهای میراژ را دادند، قرارداد انگلیسیها به خطر افتاد. پس از یک لابی گسترده در دولت سعودیها، شاهزاده بندر - از طرفداران انگلستان و آمریکا و سفیر پرنفوذ سعودیها در واشنگتن - تاچر را دعوت به ریاض کرد. اما وزارت خارجه انگلستان درباره این امر تردید داشت. وزارت خارجه در سندی محرمانه میگوید «از نقطهنظر سیاست خارجی هیچ دلیل وجود ندارد که نخستوزیر سفر خود را نیمهکاره گذاشته و به ملاقات پادشاه برود.»
بخشی از سندی که توسط سازمان آرشیوهای ملی انگلستان منتشر شده است.
در ادامه سند گفته شده: «بنابراین تمام مباحث حول آینده تورنادوها است. سازمان هوافضای بریتانیا و وزارت دفاع طبیعتا درباره اتخاذ هر اقدام ممکن برای فروش هواپیما به سعودیها نگران بوده و ما نیز از تلاشهای آنها به صورت کامل حمایت میکنیم.»
«تاکنون تنها گفتههای شاهزاده بندر را مبنی بر اینکه پادشاه تصمیم گرفته تورنادو را بخرد، در اختیار داریم. ما باید این امر را دقیقتر و شفافتر سازیم. ارتباط با شخص خود شاه احتمالا تنها راه فهمیدن نیات واقعی سعودیها است.»
وزارت خارجه اعتقاد داشت درخواست تعهد سعودیها به این قرارداد پیش از سفر تاچر به عربستان ممکن است «تاکتیکهای بازاری» به نظر آمده «و آنها را به شدت ناراحت سازد.»
در یک یادداشت دیگر اهداف و «مباحث تاکتیکی» مورد اشاره قرار گرفتهاند. در همین حین، چارلز پاول، منشی مخصوص تاچر، درباره اینکه چگونه دولت میتواند هدف واقعی سفر نخستوزیر به ریاض را پنهان - از روزنامهنگاران فضول دور - نگه دارد، مطالبی را ارسال کرده بود.
پاول به جفری هوو، وزیر خارجه وقت، نوشت: «نتیجهگیری اولیه من است که ما نباید کسی را به گروه نخستوزیری در سفر به ریاض اضافه کنیم. با توجه به اینکه 25 روزنامهنگار در هواپیما خواهند بود، اضافه کردن فردی از اداره فروش وزارت دفاع میتواند توجهات را معطوف به تورنادوها بکند.»
دیپلماتهای درباره سلطان قابوس، حکمران عمان، نیز نگران بودند که ممکن بود به دیدار از عربستان اعتراض کند. قابوس یکی از متحدین نزدیک بریتانیا بود که از «گردنکشی عربستان» ناراضی بوده و نیاز به «مدیریتی حساس» داشت. در پایان، تاچر نامهای دوستانه به وی ارسال کرد.
دیدار در کاخ ناصریه در ریاض چندین ساعت به طول انجامیده و موفقیتآمیز بود. سر میز شام، ملک فهد به تاچر گفت: «نخستوزیر، قرارداد مال شما است.» تاچر بعدها نامهای به ملک فهد نوشته و از وی به خاطر اینکه «توانسته بود یک موضع دیگر را به صورت خصوصی مطرح کند» تشکر کرد.
نامه جدیداً منتشر شده تاچر به ملک فهد
تاچر از همین لحن مثبت در نامهای دیگر به پاتریک رایت، سفیر انگلستان در ریاض، استفاده کرد. رایت یکی از معدود مقامات بریتانیایی، شامل پاول و رابین باتلر، منشی کابینه، بود که در این گفتگوهای حساس شرکت داشت. تاچر به رایت نوشت: «توانستم گفتگویی خصوصی با وی [پادشاه] در میز ناهار داشته باشم و آنجا موضوع ویژهای که در جریانش هستید، را مطرح کردم.»
توافق در سپتامبر 1985 میان انگلستان و عربستان سعودی منعقد شد. اولین جنگنده تورنادو در سال 1986 به سعودیها تحویل داده شد.
بعدها اتهامات رسوایی و فساد مالی قرارداد الیمامه را در خود فرو برد. دفتر کلاهبرداریهای جدی تحقیقاتی درباره پرداخت رشوه از جانب صنایع هوا فضای انگلستان برای عقد این قرارداد انجام داد. صنایع هوافضا این ادعاها را رد کرد.
در سال 2006، دولت تونی بلیر با بیان اینکه ادامه این تحقیقات به نفع منافع ملی نیست، پرونده را مختومه کرد.
منبع: گاردین
انتهای پیام/