رحمت حاجی مینه، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ترکیه در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در خصوص اصرار آنکارا به تشکیل منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه، با اشاره به عدم توانایی ترکیه بر تحقق بخشیدن به خواستههای خود در سوریه اظهار داشت: هدف اصلی سیاست خارجی ترکیه در سوریه از ابتدای شروع نا آرامیها در سال 2011 بر یک اصل تغییرناپذیر یعنی تغیر رژیم قرار گرفته است؛ اما با طولانی شدن بحران سوریه، از آنجاکه آنکارا نتوانست فوراً خواستههای خود را جامه عمل بپوشاند، هدف کوتاهمدت خود را به برقراری منطقه پرواز ممنوع محدود کرد تا از این طریق بتواند بحران و تحولات سوریه را در راستای منافع ملی و منطقهای خود مدیریت کند.
وی با اشاره به عدم همراهی متحدان غربی آنکارا برای تحقق خواستههای این کشور در سوریه گفت: ترکیه برای رسیدن به این هدف همواره تلاش کرده که موافقت متحدان عربی خود بهخصوص ناتو و آمریکا را جلب کند. مهمترین اقدام ترکیه در این راستا سرنگونی جنگنده سوخوی روسی بود که این کشور بر اساس محاسبات خود فکر میکرد با این اقدام میتواند ناتو و غربیها را که از قبل به دلیل بحران اوکراین روابطشان با روسیه دچار تنش شده بود، با خود همراه سازد؛ اما برخلاف انتظارات ترکیه نه تنها ناتو و غربیها در این امر پشتیبانی جدی از آنکارا به عمل نیاوردند، بلکه آنکارا با این اقدام خود، توانایی ورود به بحران سوریه به لحاظ نظامی را به دلیل ترس از انتقامجویی روسها از دست داد.
کارشناس مسائل ترکیه عادی سازی دوباره روابط روسیه و ترکیه را مورد توجه قرار داد و افزود: میتوان نزدیکی دوباره ترکیه به روسیه را از این حیث مهم دانست که اردوغان تلاش کرد با نزدیکی به روسیه دوباره قادر باشد بدون تهدید جدی از طرف روسها وارد سوریه شود. هرچند اردوغان با ترمیم روابط خود با روسیه اهداف دیگری نیز دنبال میکرد که علاوه بر بهبود وضعیت اقتصادی و تجاری داخلی میتوان به تحتفشار گذاشتن غربیها جهت سکوت و همراهی در قبال رفتارهای پسا کودتای ترکیه در داخل و خارج و از همه مهمتر سکوت روسیه و غربیها در قبال سرکوب کردهای سوریه اشاره کرد.
وی با توصیف عملیات سپر فرات در شمال سوریه نیز عنوان کرد: از طرف دیگر، امروز بحران سوریه از آنچه که انتظار میرفت طولانیتر شده است. داعش علیرغم فشارهای چندجانبه همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد. اروپا همچنان درگیر بحران پناهندگان ناشی از تداوم ناآرامیهای سوریه است. شرایطی که روی هم رفته باعث شده، اقدام نظامی ترکیه در سوریه با مخالفت جدی از طرف بازیگران منطقهای و بینالمللی روبه رو نشود؛ اما متمرکز شدن ترکیه بر جنگ با کردهای سوری به جای داعش نه تنها واکنش کردها، بلکه مخالفت متحدان بینالمللیشان در مبارزه با داعش را به دنبال خواهد داشت.
حاجی مینه در پاسخ به این سؤال که «علت اصلی مخالفت بیش از دوساله آمریکا با ایجاد منطقه امن در شمال سوریه چیست؟» گفت: این موضوع به دیدگاه دو طرف نسبت به بحران سوریه و تعریف آنها از تهدید و فرصتهای آن مربوط میشود. وضعیتی که باعث شده اولویتهای دو طرف در ترکیه کاملاً منطبق بر هم نباشد.
وی با توجه به تغییر اولویتهای واشنگتن و آنکارا در سوریه بیان داشت: در حالی که اولویت اصلی آمریکا و ترکیه در ابتدای بحران سوریه تغییر نظام سیاسی این کشور بود؛ ولی با طولانی شدن بحران و ظهور بازیگران جدید در روند تحولات سوریه، اولویتهای آنها نیز بنا به درک و برداشتشان از مقوله تهدید تغییر کرد.
این استاد دانشگاه کنترل کردهای سوری را اولویت نخست آنکارا دانست و اشاره کرد: به این شکل در شرایط فعلی مبارزه با داعش به اولویت اصلی آمریکا در بحران سوریه تبدیل شده است و تغییر نظام سیاسی سوریه در جایگاه دوم اهداف این کشور در سوریه جای میگیرد. حال آنکه اولویت ترکیه در سوریه در شرایط فعلی کنترل کردهای سوری و محدود کردن حوزه تحت کنترل آنهاست. بهگونهای که حتی تغییر نظام سیاسی سوریه، علیرغم اینکه از اهداف اصلی ترکها باقیمانده؛ ولی دیگر در رابطه با موضوع کردهای سوریه در جایگاه دوم قرار گرفته است.
وی با ارزیابی تهدید داعش برای ترکیه اظهار داشت: از طرف دیگر موضوع داعش و تهدید آن برای ترکیه زیاد مطرح نبوده است؛ چرا که سیاستهای گذشته این کشور نسبت به داعش از جمله در کوبانی و اخیراً تسلیم زودهنگام تروریستهای داعش در جرابلس در مقابل نیروهای ترکیه، نشان داده که آن دو مایل نیستند در برابر یکدیگر صفآرایی جدی داشته باشند.
این کارشناس سیاسی مبارزه داعش علیه کردها را مورد توجه قرار داد و گفت: ترکیه یک نگاه ابزاری به داعش داشته است تا از طریق آن تهدید کردها را کنترل کند، داعش هم تلاش کرده با جنگ علیه کردها علاوه بر گسترش حوزه تحت کنترل خود، برای ترکها نیز کارایی خود را در چارچوب شعار دشمن دشمن من، دوست من است، به نمایش بگذارد؛ آموزهای که به نظر میرسد خود ترکها از آن بی بهره نبودهاند.
وی چرایی مخالفت واشنگتن با تشکیل منطقه پرواز ممنوع را پیچیدگی بحران سوریه خواند و ادامه داد: بر این اساس میتوان نتیجه گرفت که عدم موافقت آمریکاییها با ایجاد منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه به این نکته برمیگردد که آنها معتقدند چنین اقدامی باعث پیچیدگی بحران سوریه و کشیده شدن ناتو به صورت مستقیم به داخل بحران خواهد شد.
حاجی مینه هدف ترکیه را همراهی آمریکا و ناتو با خواستههای این کشور اعلام کرد و بیان داشت: آمریکاییها در شرایط فعلی با یک اقدام نظامی محدود و کنترل شده از طرف ترکیه موافقت کردهاند تا از یک طرف انتقادات مقامات ترک پس از کودتای نافرجام از رفتار آمریکا را پایان دهند و از طرف دیگر از نزدیک شدن بیشتر ترکها به روسیه و ایران جلوگیری کنند. در حالی که ترکیه درصدد است با گسترش دامنه عملیات نظامی خود و طولانی کردن مدت آن به بهانه مبارزه با داعش، آمریکا و ناتو را با خواستهای خود همراه کند.
وی در پایان طولانی شدن حضور نظامیان ترک در سوریه را غیرممکن ارزیابی کرد و ادامه داد: طولانی شدن حضور نظامیان ترکیه در سوریه میتواند مخالفت عملی بازیگرانی همچون روسیه و ایران را به دنبال داشته باشد. بازیگرانی که در چنین شرایطی، نزدیک شدن ترکیه به خود در دوره پسا کودتا را تنها تاکتیکی برای حضور بدون مانع ترکها در سوریه مییابند. وضعیتی که در درازمدت نمیتواند مورد قبول آنها واقع شود.
انتهای پیام/