به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، نحوه عزاداری برای امام حسین(ع) و یاران باوفای آن حضرت موضوع مهمی است که باید عزاداران حسینی به آن توجه داشته باشند و چند سالی است که با ورود برخی بدیعیات در این سنت دیرینه، برخی جلوههای زیبای این حرکت اسلامی تحت شعاع تعلقات دنیوی شده است.
بر این اساس در گفتوگو با حجتالاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد مدیر موسسه فقاهت و تمدنسازی اسلامی به بررسی نحوه عزاداری و تأکیدات ائمه(ع) در خصوص عزاداری برای امام حسین(ع) و دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در این زمینه پرداختهایم.
تسنیم: عزاداریهای اهلبیت(ع) چگونه در شیعه به فرهنگ تبدیل شد؟
عزاداری برای حضرات اهلبیت(ع) بهویژه امام حسین(ع) جزو شعائر دینی بزرگ اسلامی است از زمان حضرت آدم تا پیامبر اکرم(ص) همه انبیا برای امام حسین(ع) اشک ریختهاند در روایات آمده که اولین روضهخوان امام حسین (ع) جبرائیل بود و یا زمانی که واقعه کربلا را برای حضرت آدم بیان کردند ایشان برای امام حسین(ع) اشک ریختند و اینها عظمت مسئله را نشان میدهد که از اول آفرینش مسئله کربلا مهم بوده است.
در زمان اهلبیت (ع) دلیل پا گرفتن و رونق واقعه عاشورا تأکیدات خود اهلبیت(ع) در راستای تبیین عظمت عزاداری برای امام حسین(ع) بود افشاگریها و زنده نگهداشتن حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) سبب زنده نگهداشتن عظمت عاشورا و واقعه کربلا است.
در تاریخ آمده امام سجاد(ع) زمانی که آب را میدیدند اشک میریختند و یا به مناسبهای مختلف وقتی اتفاقی را مشاهده میکردند مردم را به کربلا ارجاع میدادند همینطور حضرات اهل بیت(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) احادیث فراوان در فضیلت امام حسین(ع) دارند.
برای مثال زیارت امام حسین(ع) را از 20 حج عمره مقبول غیرواجب نزد خداوند افضل میدانند و یا امام رضا(ع) در روایتی میفرمایند که «ان مصیبة الحسین(ع) اسبل دموعنا و اقرح جفوننا» یعنی مصیبت امام حسین(ع) اشکهای ما را جاری کرد و پلکهای ما را زخمی کرد یا امام زمان(عج) در زیارت ناحیه مقدسه آوردهاند که «صبح و شام برای تو گریه میکنم و اگر اشکم تمام شود برایت خون گریه میکنم» این فرهنگسازی عمیقی را در شیعه رقم زد و در این 250 سال برای عزاداری امام حسین(ع)، اهلبیت(ع) سنگ تمام گذاشتند.
تسنیم: عزاداریهای ماه محرم در طول تاریخ چه سیری داشته است؟
بعد از اهلبیت(ع) حکومت آلبویه را داریم آلبویه اولین حکومتی بودند که عزاداری برای امام حسین (ع) را بهصورت علنی ترویج کردهاند قبل از این حکومت عزاداری برای امام حسین(ع) در خفا اتفاق میافتاد اما آلبویه به دلیل اینکه نخستین حکومت تقریباً شیعی بود عزاداریهای علنی را باب کردند.
بعد از آلبویه این مسئله به حالت خلسه رفت تا اینکه در دوران حکومت صفویه بهصورت ویژه عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) رونق گرفت حتی برخی از رسمهایی که داریم مربوط به این دوره است، اینکه دستههای عزاداری شکل بگیرند مربوط به این دوره است و قبل از حکومت صفویه عزاداریها علنی نبوده است چرا که قبل از حکومت صفویه که مذهب رسمی شیعه شد خود حکام که گاهی یا علاقه قلبی داشتند و یا منافع خود را در عزاداری علنی میدیدند سبب شد که بهتدریج عزاداری تقویت شد تا اینکه به دوران کنونی رسید بعد از انقلاب اسلامی نیز نظام اسلامی هر چه در توانشان بوده در این زمینه کوتاهی نکردهاند.
تسنیم: عاشورا از چه منظر برای انسان اهمیت دارد؟
کسی که عزاداری امام حسین(ع) را تنها از منظر عاطفی میبیند اشتباه کرده و نصف قضیه را میبیند همینطور کسی که تنها از منظر سیاسی و اجتماعی و کارکردهای اجتماعی مینگرد نیز در اشتباه است و باید هر دوی منظر را در نظر داشته باشیم یعنی عزاداری برای حضرت را هم یک رابطه معنوی بدانیم و هم اینکه برای آن کارکرد اجتماعی و سیاسی قائل باشیم.
تسنیم: نوع نگاه حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری در خصوص واقعه عاشورا به چه صورتی است؟
نگاه این دو بزرگوار به عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) نگاه بسیار عمیقتری نسبت به دیگران حتی سایر علما است، بسیاری از علما و فقهای دینی ما عزاداری را بیشتر بهعنوان یک رابطه صرفاً عاطفی میان امام حسین(ع) و حجت خدا میدانستند اما این تحلیل را در حوزه علمیه نداشتیم که خود و مردم را به آرمانهای امام حسین(ع) و هدفی که پشت همه این عزاداریها هست ارجاع دهیم.
قبل از انقلاب معمولاً حوزه علمیه مروج امام حسین (ع) قلبی و عاطفی بوده است و نتوانسته از آن ظرفیت اجتماعی و سیاسی استفاده کند دلیل این مسئله این است که متأسفانه حوزه علمیه قبل از انقلاب فضای سکولار داشت و فضای انقلابی نبود.
حضرت امام(ره) در قالب مرجعیت مردم را به ظرفیتهای سیاسی و اجتماعی عزاداری واقعه کربلا سوق دادند یعنی مردم را نخستین بار به بعد سیاسی و اجتماعی واقعه کربلا متوجه کردند که باید برای یک حرکت سیاسی گریه کرد و همین هیئتهای عزاداری در دوران پهلوی به یک جریان بسیار خطرناک برای حاکمیت درآمد و یکی از عوامل موفقیت انقلاب اسلامی این بود که هیئت موتلفه هیئتها را با هم هماهنگ کردند.
همین نگاه را مقام معظم رهبری هم به جد داشتند و فرصت بیشتری پیدا کردند که این مسئله را تبیین و نهادینه کنند. مقام معظم رهبری اخیراً در خصوص سکولار نشدن هیئتهای عزاداری هشدار دادهاند از این حیث است و ایشان نگران آن هستند که به دوران قبل از انقلاب اسلامی برگردند.
تسنیم: سکولار نشدن هیئتهای عزاداری از چه جهت اهمیت دارد؟
در این دوران جریانهایی در داخل نظام شکلگرفته تحت عنوان تشیع انگلیسی که میگویند برای امام حسین (ع) گریه کنید اما کاری به سیاست نداشته باشید، این یک طنز تلخ است چرا که برای امامی گریه میکنیم که اساساً به خاطر یک حرکت سیاسی کشته شده است اما کاری به کار سیاست نداریم به این معنا که نماز میخوانیم اما این نماز به سمت قبله نیست.
داستان این است که ما با یزید زمان کاری نداریم در حالی که اساس عاشورا به دلیل دشمنی با یزید بود، در زیارت عاشورا برجهتدار بودن عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) تأکید شده است و مقام معظم رهبری نیز بر این بعد حساسیت دارند باید تلاش کنیم که جهت گم نشود و شاهد عزاداریهای کم خاصیت و بیخاصیت نباشیم.
انتهای پیام/