به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمانشاه، بدون شک معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجستهترین آثار و میراثهای فرهنگی سرزمین ایران است. همچنین ویژگیهای منحصر به فرد این محوطه تاریخی میتواند در جذب گردشگر داخلی و خارجی و رونق اقتصادی منطقه هم تاثیر گذار باشد. این اثر سالها است در انتظار ثبت در فهرست جهانی یونسکو قرار دارد. یکی از موانع ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو کامل نشدن پژوهش در مورد سابقه بنا و قطعی نشدن نظریههای مربوط به سابقه تاریخی آن است.
جلیل بالایی در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، با بیان اینکه از محل اعتبارات سال 95، بیش از 590 میلیون تومان اعتبار برای ساماندهی معبرهای گردشگری در نظر گرفته شده است اظهار داشت: این اعتبار برای ورودی ، ایستگاه سالن نمایش، ایستگاه بازرسی، سرویس بهداشتی و دوربین مدار بسته و روشنایی و کیوسک صنایع دستی تخصیص داده شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه گفت: برای ساماندهی این معبد از محل اعتبارات استانی در سال 96 یک میلیارد تومان برای مطالعه و مرمت آن در نظر گرفته شده است.
بالایی با اشاره به اینکه معبد آناهیتا یکی از جاذبههای تاریخی و گردشگری استان کرمانشاه است عنوان کرد: این اثر معطوف به قبرستان دوره اشکانیان و سازه آن طبق آخرین کاوشها نشان داده که مربوط به دوره ساسانیان است و برای گردشگران داخلی و خارجی از جاذبه خاصی برخوردار است.
معبد آناهیتا بنای تاریخی که در شهر کنگاور واقع شده است، کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفتهاست.
این بنا با 6،4 هکتار وسعت، بر پشته صخرهای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شدهاست. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده است.
بقایای این پرستشگاه باشکوه که از بزگترین بناهای سنگی در ایران است با بنایی چهار ضلعی مستطیلی شکل در اندازه 209 در 244 متر بر فراز تخت سنگ کم ارتفاع سیلیس آتشفشانی در شهر کنگاور و در استان کرمانشاه قرار دارد.
پرستشگاه آناهیتا نیز همچون بناهای که بر بلندی ساخته شده است برگرفته از شیوه سکوسازی (صُفه سازی) که در دشت ایران باب بوده است و دردورههای پسین نیز بناهای مهم پرستشگاهی و برخی بناهای حکومتی روی سکو بنا میشدهاند. فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستونهای سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون 54،2 متر است.
وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساختهاست. معدن سنگ چهل مران در 2 کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگهای نیمه تراش میان ستون و سنگهای نما در سطوح معدن از همان زمان باقی ماندهاست. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانهها و واژههای دوره ساسانی بر روی سنگها حک گردیده است.
بنای معروف به معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور در استان کرمانشاه بر سر راه همدان به کرمانشاه قرار دارد. این بنا بر روی تپهای طبیعی با حداکثر ارتفاع سی و دو متر نسبت به سطح زمینهای اطراف ساخته شده است.
برخی از مورخین این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانستهاند. آناهیتا به معنای پاک و دور از آلودگی در اعتقاد ایرانیان باستان الهه آب، فرشته نگهبان چشمهها و باران و همچنین نماد باروی، عشق و دوستی بوده است. این اعتقاد از دوران پیش از زرتشت در ایران وجود داشته و در دورانهای بعدی هم مورد توجه قرار گرفته است. به احترام این الهه ایرانی معابد و تندیسهای فراوانی در دورههای تاریخی پیش از اسلام در سرزمین ایران ساخته شده است. از آناهیتا یادوارههایی (شامل معابد و کتیبهها) در همدان، شوش، کازرون و آذربایجان، کرمانشاه و کنگاور بهجای مانده است. معبد آناهیتا در کنگاور مشهورترین معبد منسوب به آناهیتا در ایران است.
برخی دیگر از محققین به تبعیت از نوشته های مورخین ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کردهاند. عده ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم ق.م و عده دیگر آن را به سده اول ق.م نسبت می دهند. سیف الله کامبخش فرد – کاوشگر بنا – آن را به سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت میدهد و مسعود آذرنوش کاوشگر دیگر بنا، آن را کاخ ناتمامی از خسرو پرویز در اواخر دوره ساسانی میداند.
این بنا بر روی تپهای با ارتفاع 32 متر و در ابعاد 209 متر در 224 متر ساخته شده است. ارتفاع ستونهای این بنا نسبت به قطر آنها سه به یک است و این باعث شده در میان تمام معابد دنیا بی نظیر و منحصر به فرد باشد. معبد آناهیتا دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است.
نقشه این بنا چهار ضلعی و هر ضلع آن به شکل صفهای است که با لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شدهاند و نمای بیرونی آنها به وسیله سنگهای بزرگ تراشیده شده، به صورت خشکه چین پوشش داده شده است. در مواردی برای اتصال برخی از بلوک ها، از بست های آهنی و سربی استفاده شده است.
در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفه ای به درازای یک صد و پنجاه و چهار متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. در حال حاضر تعداد سنگ پله ها در پلکان شرقی بیست و شش پله و در پلکان غربی بیست و یک پله است.
با توجه به ارتفاع دیوار که 20/8 متر از آن باقی مانده، به طور یقین تعداد پله ها بیشتر از این بوده است. در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگهای تراشیده به کار رفته که نشان از ورودی به عرض دو متر در این بخش از بنا است. در مرکز بنا، صفه ای با جهت شرقی – غربی ساخته شده که نود و سه متر درازا و 30/9 متر پهنا و بین سه تا پنج متر ارتفاع دارد. بر روی صفههای چهارگانه این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی، یک ردیف ستون قرار گرفته است. این ستون ها کوتاه و قطور هستند.
معدن سنگ چهل مران در 2 کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگهای نیمه تراش میان ستون و سنگهای نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده است.
پیشینه تاریخی معبد آناهیتا
هرچند در مورد ماهیت این بنا اختلاف نظر وجود دارد ولی نظریه معروفتر بنا را معبدی برای الهه آناهیتا میداند. در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدور خاراکسی جغرافیدان یونانی اولین کسی که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد آرتمیس نامیده است. از قرن نهم تا چهاردهم مورخان اسلامی از این منطقه دیدن نموده و مشاهدات خود را در گزارشهایشان ثبت کردهاند. ابن فقیه در کتاب مشهور البلدان نوشته است: "هیچ ستونی شگفت انگیزتر از ستونهای معبد آناهیتا کنگاور نیست."
نخستین حفاریهای باستانشناسانه سال 1347 انجام شد و طبق تحقیقات اولیه، بنا را مکانی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانی دانستند. در سال 1354 کاوشهای بعدی و پیدا شدن سنگکنگرهای مشابه تاق گرا در سرپل ذهاب این نظریه را مطرح کرد که ممکن است این بنا باقیمانده یکی از کاخهای خسرو پرویز در دوره ساسانی باشد که البته وجود شواهد دیگر به نظریه اول قوت بیشتری میبخشد. کاوشها نشان داده این معبد در دوران سلجوقی، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورهای دیگر مورد استفاده قرار میگرفته و از هر کدام از این دورانهای تاریخی اثری در معبد بهجا مانده است.
معبد آناهیتا به تدریج در طول سالیان دراز تخریب شده است. آثار معمارى متشکل از گچ و آهک را مردم محلى براى تهیه گچ و آهک تازه استفاده مىکردند. در طول هزاران سال مردم کنگاور با ذوب گچ و آهک موجود در محوطه تاریخى، بقایاى ساختمانى معبد آناهیتا را نابود کردهاند. معبد پس از زلزله کنگاور در سال 1336 و ساخت و سازهای مردم تقریبا به یک خرابه تبدیل شده بود.
انتهای پیام/