محمد حسن شاهنگی، معاون مرکز پژوهشهای جوان در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا در معرفی کتابی با محوریت جنبههای دراماتیک در قصههای قرآن گفت:کتاب «داستان های دیدنی» نوشته حسین فرخی در کانون اندیشه جوان منتشر شده است. مخاطب در این کتاب با وجوه ساختاری 34 قصۀ قرآنی و کارکردهای دراماتیک آنها آشنا میشود.
شاهنگی در ادامه به برخی ویژگیهای داستانهای قرآنی اشاره میکند که در ادامه میخوانید:
شخصیتپردازی، کنش، قهرمانپروری، گفتگوی نمایشی، تحول شخصیتها، کشمکش، فضای نمایشی، گرهافکنی، بحران و تعلیق مواردی هستند که در این قصهها بررسی میشود. این وجوه نمایشی در بعضی از قصهها از درصد بالایی برخوردار است و در بعضی قصههای دیگر کمرنگتر به نظر میرسد. در قصههای قرآن گفتگو به عنوان یکی از مهمترین عناصر درام، حضوری گسترده دارد، گفتگوهای نمایشی با ظرافت و طراحی خاصی شکل گرفته است، از گفتوگوی خداوند با پیامبرانش، فرشتگان و شیطان تا گفتوگوی پیامبران با خداوند، مردم، فرشتگان و حتی حیوانات، در قرآن به چشم میخورد. این گفتوگوها در واقع همان کارکردهای نمایشی را دارا هستند، در خدمت معرفی اشخاص، پیشبرد ماجرا، قصهگویی و ایجاد کنش و تعلیق و گرهافکنی هستند.
سادگی و باورپذیری در روش روایت قصههای قرانی با وجود تو در تو بودن برخی از آنها، وجود درون مایههای متعدد معرفتی، انگیزش مخاطب به تعالی و پیشرفت معنوی، معرفی و ترویج آموزههای سبک زندگی الهی و در مقابل تقبیح مولفههای سبک زندگی غیر الهی به بیانی غیر مستقیم و به زبان تمثیل ویژگیهای مهمی است که ضرورت توجه بر قصههای قرآنی را گوشزد میسازد.
عنصر«تعلیق» حکایت از دلواپسی و نگرانی مخاطب نسبت به سرنوشت قهرمان قصه دارد و در واقع همذات پنداری او را تحریک میکند، هر اندزه قصه باورپذیری بیشتری داشته باشد، مخاطب احساس دلهره و تعلیق بیشتری میکند و ارتباط عاطفی دقیقتری با قهرمان قصه برقرار میکند؛ وقتی یوسف(ع) در چاه است، وقتی ابراهیم(ع) به میان آتش افکنده میشود، وقتی موسی(ع) در رود نیل افکنده میشود و... تعلیق آغاز میشود و تا مشخص شدن سرنوشت قهرمان این قصهها ادامه دارد.
در قصههای قرآنی، شخصیتپردازی، گفتوگو و فضای نمایشی وجود دارد، شخصیتها معرفی و توصیف میشوند و تمامی ویژگیهای موجود و کارکردهای شخصیت را در آثار نمایشی دارا هستند، در این راستا، تضاد و مواجهه شخصیتها با خود یا دیگران و یا جامعه و در نهایت طی کردن مسیری که در آن حوادث و کنشهای بی شماری به وجود میآید و سرانجام پیروزی قهرمان و شکست ضد قهرمان به چشم میخورد.
در تمامی قصههای قرآن عنصر شخصیت دارای همان کارکردهای نمایشی است که در نمایشنامهها وجود دارد، اگرچه در شخصیتپردازی در نمایشنامههای مختلف، دامنۀ گستردهای برای توصیف شخصیت و رفتار و کردار و گفتگوهای او وجود دارد، ولی در شخصیتهایی که خداوند خلق میکند(پیامبران) محدودیتهایی در کنشهای اخلاقی و رفتاری دیده میشود، اما این محدودیت ها نیز آنها را تبدیل به تیپ نمایشی غیرقابل تحول نکرده است، پیامبران در معرض انواع آزمایشهای الهی قرار میگیرند و دچار تغییر و تحول میشوند؛ مثلاً در قصۀ ابراهیم(ع) مراحل رشد و نمو شخصیت محوری را از تولد تا کهنسالی ملاحظه میکنیم و تغییرات شخصیت در بیان و رفتار و کردار و نوع گفتگوها کاملا سیر رو به رشدی را طی میکند.
انتهایپیام/