به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، به کرات به تفاوت نرخ سود ما بین بانکهای ایرانی و خارجی را شنیده ایم. از عوامل به وجود آمدن مشکلات اقتصادی امروزه کشورمان می توان به ورشکستگی دومینو وار شرکتها ناشی از طمع سیستم بانکی در به چنگ آوردن سود،جریمه دیرکرد، وثیقه و املاک از مشتری به هر نحو ممکن اشاره داشت.چالشی که بیشتر از همه در میان کارشناسان به عنوان ضعف عمده بانکهای ایرانی به آن اشاره شده مسئله ریسگ گریزی و فراربانک به عنوان یک سرمایه گذار از مشارکت واقعی در سود و زیان با مشتری است. به گونه ای که بانک های ایرانی با مهیا کردن یک حاشیه امن در شرایط رکودی و تورمی اقتصادی خود را از متوجه شدن ضرر مشارکت در امان می گذارند و در تمامی حالات سود ثابت خود را از مشتری و شرکت مطالبه می کنند در حالی که از یک سو این مسئله در تناقض آشکار با بانکداری اسلامی است و از سویی دیگر به عقیده کارشناسان بانکهای امروزی دنیا بر خلاف بانکهای ایرانی با تمام وجود در پروژه ها و طرح های اقتصادی با مشتری خود شراکت می کنند و کاملا به عنوان یک سرمایه گذار ریسک پذیری اقتصادی را به خود می پذیرند. در همین باره گفتوگویی داشتهایم محمد آریا دبیر کمیسیون حقوقی بانک ها.
تسنیم: شما به عنوان یک فعال بانکی بگویید چرا تا این حد به نظام بانکی ما هم از بعد فنی و هم از بعد شرعی ایرادات فراوانی وارد است؟ نظام بانکی ما آیا در خدمت اقتصاد است؟
در کشور فرصتی به بانکها ندادند تا از خودشان دفاع کنند و برای مردم به خوبی وظیفه بانک را تشریح کنند. ما نتوانستیم به خوبی تعریف ربا را برای مردم توضیح بدهیم زیرا آنچه در ذهن مردم به خوبی تبیین نشده است همین مسئله ربا بانکی است. در تعریف ربا آمده قرض مالی در ازای دریافت زیادتی از آن. بنابراین در اینجا برای تحقق ربا با دو تا شرط روبرو هستیم یکی اینکه قرض باشد و دومی اینکه مال باشد. بنابر این اگر دو مولفه قرض و مال نباشد پس ربا تحقق نیافته است.
خب حالا سوال اول اینجاست که باید بگوییم چه کسی گفته که این چیزی که ما به آن پول میگوییم همان مال است؟ در صدر اسلام و شاید حدودا تا 500 سال قبل پول معادل سکه طلا بوده و به آن مال گفته میشده است اما این چیزی که الان به عنوان پول در دست مردم است در اصل یک ارزش مجازی است یعنی کاغذی هست که دولت برایش صفر گذاشته و ارزش تعیین کرده و هر اندازه دولت حمایت بیشتری کند قدرت خرید این پول کاغذی بالاتر میرود.
*بعد از انقلاب، هیچ کس به بانک ربا نداده
تسنیم: جالب است یعنی شما می فرمائید سپرده ها سودی برای مشتری ندارند؟ اگر زیادتی نباشد کسی رغبت سپرده گذاری نمی کند؟
در عمل من به صراحت میگویم در طول زمان بعد از انقلاب هر فردی از بانک قرض گرفته زیادتی به عنوان ربا پرداخت نکرده است و بهرهای به بانک نداده است. در یک دورهای رئیس کل بانک مرکزی می گفت سفره مردم را با ربا آلوده نکنیم اما صبر نکرد تا پاسخ به این صحبت خود را بشنود. آنهایی که درباره ربا صحبت میکنند یکطرفه به میدان میروند. چه کسی تا الان از سپرده بانکی توانسته زیادتی دریافت کند.
آیا کسی که سود 15 درصدی سپرده را میگیرد اسمش زیادتی است؟ شما فرض کن در سال56 یکصد میلیون تومان در بانک موجودی داشتید که آن موقع معادل 14 میلیون دلار بوده است اما معادل امروزی این رقم برابر با 70 میلیارد تومان است. بنابراین براساس کاهش ارزش پول میتوانیم بگوییم که بانکها در طی این سالها به هیچ کس سود و زیادتی که شرط ربا است، پرداخت نکرده اند.
تسنیم: مسئله اینجاست که قانون و شرع دادن در عقد قرض هر گونه سود ثابت و از پیش تعیین شده را ربا می داند. الان تقریبا تمامی سود سپرده ها اسمش علی الحساب است اما در واقع ثابت است؟
مشتری هر مبلغی را سپردهگذاری کند هر چه ما توانستیم مازاد قدرت خرید پول به او پرداخت کنیم تازه این میشود سود، اما اگر همان قدرت خرید را بعد از یکسال سپردهگذاری دوباره به او بازگردانیم لطفی و زیادتی به او نکردهایم. اگر کمتر هم بپردازیم در اصل دست در جیب مشتری کردیم. قدرت خرید پول را دولت با کاهش ارزش ریال از جیب مردم کم میکند. اصطلاحا میگویند دلار قیمتش بالا رفت در حالی که دلار ثابت است این ریال است که در برابر دلار قیمتش کاهش پیدا می کند.
بانک وظیفهاش این است که قدرت خرید سپردهگذار را حفظ کند و اگر هم بخواهد سودی بدهد آن میزان سود باید مختصری بالای تورم باشد.کشوری مثلا مثل آلمان که تورم پایینی دارد و قدرت خرید پول بدون تغییر است مثلا تا 5 سال آینده هم قدرت خرید مردم ثابت است. بنابراین مشتری دغدغه حفظ ارزش پول خود و سود آن را ندارد. همانگونه که گفتم اگر قرار باشد سود داده شود باید بالاتر از تورم باشد زیرا در غیر این صورت سپردهگذار رغبتی ندارد تا پول به بانک بدهد چون دیگر جذابیتی وجود ندارد.
*پولهای درشتی که به دبی، مالزی و ترکیه سرازیر شد
تسنیم: الان تقریبا کارشناسان متفق القول بر مثبت بودن کاهش تدریجی نرخ سود بانکی هستند. شما موافق کاهش سود بانکی هستید؟
نتیجه کاهش سود سپرده به 15 درصد این است که از زمان اجرایی شدنش، باعث می شود سپردهها از بانکها خارج میشود و در این خروج سپرده به دو شکل اتفاق میافتد: 1. اگر فردی دارای پول کلان باشد تجربه نشان داده که آن را از کشور خارج میکند همانگونه که در طی چند سال اخیر شاهد بودیم پولهای درشت کشورمان سرازیر به کشورهایی همچون دوبی، مالزی، ترکیه و... شد. 2. اگر هم فردی باشد که پول کلانی در اختیار نداشته باشد روی به خریدن طلا و انباشت آن میآورد.
الان بحثهای زیادی میشود که چرا بازار دلار ملتهب شده است. باید گفت که دلیل اصلی آن بود که نرخ سود سپرده پایین آمد و پول وارد بازار ارز شد و این کاملا قابل پیشبینی بود. نرخ سود با دستور و فرمایش پایین نمیآید چون نرخ سود تابعی از درصد تورم است و باید با آن بالانس و تراز شود.
*در بورس با خرید و فروش سهام های قلابی، سر مردم را کلاه می گذارند
تسنیم: تخلفات برخی بانکها مبنی بر اعطای سودهای نجومی باعث شده است که بورس کم قوت شد. در کشورهای توسعه یافته بورس نقش پر رنگی نسبت به بانک در اقتصاد دارد. نظر شما چیست؟
بخش مالی اقتصاد به دو دسته بازار پول که نقش آفرینانش بانکها هستند و بازار مالی که بورس است تقسیم بندی می شود. وظیفه اصلی بورس در اصل احداث کارخانجات است یعنی اینکه مردم با خریدن هر برگ سهم کارخانه در احداث آن کمک می کنند. که البته اینجا جا دارد گفته شود که بورس ما بسیار ضعیف و پوشالی است. کلا اقتصاد کشور ما اینگونه است. در ظاهر دیده میشود که همه ابزارهای پیشرفته مثل بورس را در اختیار داریم اما باطن این ابزارها طبل توخالی و پوشالی است. شما به من بگوئید تاکنون بورس توانسته چند کارخانه را احداث کند؟ بورس اینگونه است که خود مالکان بنگاهها و کارخانهها سهامهای قلابی خودشان را خرید و فروش و سفتهبازی میکنند تا قیمت سهامهایشان بالا برود و سر مردم را کلاه بگذارند.
*کار بانک سرمایه گذاری است البته اگر قراردادها صوری نشود
تسنیم: معضل بزرگ بانکها این است که خود را از اقتصاد واقعی و تولید جدا کرده اند و با انعقاد قراردادهای صوری سپرده های مردمی که باید صرف تولید شود را هدر می دهند؟ در این باره توضیح دهید؟
کار بانک احداث کارخانه نیست وظیفه او در اصل این است که از محل منابع پولی خود به کارخانهها و بنگاهها سرمایه در گردش تزریق کند که این دادن سرمایه در گردش در قالب عقد قرض هم نیست، بلکه به عنوان یک قرارداد سرمایهگذاری است بنابراین مفاد قرض و بهره و ربا بر آن حمل نمیشود. مثلا بانک مواد اولیه را تامین میکند برای کارخانه و از او بابت سرمایةگذاری و مشارکت با او سود میگیرد که هیچ مشکل شرعی و قانونی هم ندارد. البته همه این اتفاقات در صورتی است که قراردادها صوری نشود و مفاد قرارداد سرمایهگذاری به طور دقیق و کامل منعقد شود زیرا در غیر این صورت منابع منحرف میشود. حالا بحث اینکه چرا قراردادهای صوری به وجود میآید توضیحش مفصل است که البته من به شخصه اعتقاد به قراردادهای صوری ندارم.
*دولت پولهای بانکی را تبدیل به سیمان و گچ کرده؛ بانک صندوق خیرات نیست
تسنیم: چرا در زیان سرمایه گذاری بانکی فقط باید شرکت و وام گیرنده متضرر شود؟ الان شرکتها روز به روز از بابت بدهی بانکی در حال ورشکستگی هستند.
اگر در مسیر فعالیت بانک سنگاندازی نکنند و بگذارند کارش را در بازار پول به نحو احسن پیش ببرد تولید به خوبی ادامه پیدا میکند. بانک نه صندوق صدقات است و نه صندوق خیرات و نه صندوق کارآفرینی و نه اینکه بتواند نقش وظیفه بورس را انجام دهد، بلکه بانک مساوی است با بازار پول است. اگر واقعا نمیخواهند بانک فعالیت کند آن را 6 ماه معلق کنند و فقط به بانکها اجازه ارائه خدمات بانکی به مشتریان بدهند آن موقع ببینند چه بلایی بر سر بازار پول می آید و چگونه تولید زمین گیر میشود.
در بین تمام نهادهای اقتصادی تنها ارگانی که سالم است و نفس میکشد بانک است. متاسفانه تمام جور دولت از بابت طرحهای عمرانی را بانکها متحمل میشوند و تنها دلیلش هم تحمیل و زور دولت است. چرا که اگر بانکها تبعیت نکنند مدیرانش برکنار و اخراج می شوند. تسهیلات تکلیفی به کارخانهها که دولت اجبار می کند باعث میشود منابع بانک راکد بشود و تبدیل به سیمان و گچ بشود و این مسئله منابع بانکها را منجمد میکند و دیگر بانک توان پاسخگویی به سپردهگذاران را ندارد.
انتهای پیام/