رفتارهایی که در قبال والدین نباید انجام دهیم
کارشناس مذهبی ضمن شرحی از صحیفه سجادیه، به نکاتی دربارۀ رعایت حق والدین اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، حجتالاسلام فرحزاد در برنامۀ سمت خدا در ادامه شرح فرازهایی از صحیفۀ سجادیه (ع) به دعای 24 این کتاب شریف یعنی دعای به والدین اشاره کرد و گفت: در فرازی از این دعا میخوانیم «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاماً، وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاماً، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تُلْهِمُنِی مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیه» یعنی «بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندانش و وظیفهام را نسبت به پدر و مادرم به من الهام کن و همه دانش خدمتگزارى به آن دو را به من بیاموز و مرا به ادای آنچه به من الهام کردهاى (نسبت به والدین) برگمار و توفیق بده تا آنچه را که از علم به من ارزانى داشتهاى به کار بندم تا چیزى از آنچه مرا آموختهاى فرو نگذارم.»
وی افزود: بر این اساس، معلوم میشود اکرام و احترام به والدین اعمال و آدابی دارد و خداوند در قرآن به آن اشاره کرده است. خداوند در قرآن معمولاً به جزئیات نمیپردازد، اما درباره والدین به ذکر جزئیات رفتاری میپردازد؛ مثلاً میفرماید حتی به ایشان اُف نگویید. در بخشی از آیۀ 23 سورۀ اسراء میخوانیم «...إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریما؛ اگر یکى از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها [حتى] «اوف» مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگو.» امام صادق(ع) فرمود اگر از کلمه اُف پایینتر بود، خداوند آن را میآورد.
و در آیۀ بعد میفرماید «وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً؛ و از سر مهربانى و رحمت بال فروتنى بر آنان بگستر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خُردى پروردند.» این تأکید از آن روست که طبق قاعده الهی، اکرام و عاق والدین سرنوشتساز است؛ لذا حضرت درخواست میکند وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاماً؛ و همه علم خدمتگزارى به آن دو را به من بیاموز. بعد از آنکه الهام کردی توفیق عمل بده. وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ. گاهی به موضوعی علم داریم، اما توفیق عمل نداریم؛ مثلاً هفته به هفته به آنها سر نمیزنیم و یا گرفتاریهای آنها را رسیدگی نمیکنیم.
فرحزاد با اشاره به اینکه خداوند در قرآن احسان به والدین را پس از توحید و دعوت به عدم شرک مطرح میکند، گفت: خداوند میفرماید «لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (بقره 83) و نیز میفرماید «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْسانا» (النساء 36) به این ترتیب کسی که حق والدین را ادا نکند، حق خدا را ادا نکرده است و یا اگر حق ایشان را درست ادا کند، وسیله میشود که حق خدا را درست ادا کند.
این کارشناس دینی ادامه داد: نباید کسی تصور کند هر اندازه هم که به والدین خدمت کند، حق آنها را ادا کرده است؛ یعنی همیشه خودمان را مقصر بدانیم در اینکه حقشان را ادا نکردیم. با مطالعه در روایاتمان هیچ استثنایی نیافتم که یک موردی خداوند، انبیاء و یا ائمه (ع) جواز بیاعتنایی و بیاحترامی به والدین داده باشند؛ هرچند آنها قاتل، ظالم و یا معاند معصومین باشند. پسر متوکل عباسی، شیعه ناب امام هادی(ع) بود. به حضرت فرمود اجازه میدهی پدرم را بکشم؟ چون به امیرالمؤمنین اهانت میکند. فرمود نه؛ تو فرزندش هستی، اگر این کار را کنی، عمرت کوتاه میشود. یعنی اثر وضعی دارد. باید از هر نوع جسارت و بیحرمتی به ایشان پرهیز کنیم؛ یعنی هر رفتاری که در عرف بیحرمتی محسوب میشود. پس پدر و مادر ظالم هم باشند و حق ما را ادا نکنند، نباید نسبت به ایشان بیحرمتی کنیم.
فرحزاد با اشاره به اینکه پدر و مادر چه در قید حیات باشند و یا نباشند، تفاوتی در نوع برخورد با ایشان نیست. حتی اگر زمانی که در قید حیات نیستند، ایشان را تحقیر کنی و توهین کنی، عاق میشوی. امام صادق (ع) فرمود گاهی اوقات که خدمتی به والدین میکنی، اگر نزد آنها احساس خستگی کنی، جایز نیست. شاید این خستگی ما طبیعی هم باشد، اما تا این مقدار هم اجازه داده نشده است. یا در روایت دیگر، تند و تیز نگاه کردن به والدین قاعدۀ عاق را در پی دارد.
وی افزود: پیامبر(ص) در روایتی فرمود «نگاه همراه با محبت فرزند به پدر و مادر عبادت است» یا در دیگر روایت فرمود «هرکه با محبت به پدر و مادرش نگاه کند با هر نگاهی خداوند ثواب یک حج مقبول به او میدهد. اصحاب وقتی این سخن پیامبر(ص) را شنیدند، تعجب کردند.» یکی از اصحاب پرسید یا رسولالله اگر کسی در روز 100 بار با محبت به پدر و مادر خود نگاه کند آیا باز هم این ثواب نصیب او میشود. حضرت فرمود «آن فرد ثواب 100 حج مقبول را کسب میکند.» پس در صورت کلی کسی فکر نکند حق والدین را میتواند ادا کند، والدین کافر، ملحد و یا ظالم هم باشند، نباید تحقیر شوند و باید همواره تکریم شوند.
انتهایپیام/