به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم ، شهر قم با توجه به کویری بودنش بهمنظور تأمین آب مردمانش در قدیم، دارای آبانبارهای زیادی بوده است.
بر اساس آمار موجود تاکنون بیش از 40 آبانبار در این شهر بهعنوان آبانبار تاریخی به ثبت ملی رسیده و بخش عمدهای از آنکه توسط واقفان وقفشده متولی نگهداری آن را نیز اداره کل اوقاف و امور خیریه بر عهده دارد.
با انجام لولهکشی و جریان آب در زندگی مردم، این انبارها کاربری گذشته را ندارند و تغییر کاربری آن برای فعالیتهای مختلف فرهنگی، ورزشی و اجتماعی یک ضرورت است. فعالیتی که شهروندان بتوانند از خدمات آن بهرهمند شوند.
به اعتقاد کارشناسان مربوطه، میتوان این آبانبارها را با توجه به معماری و فضای داخلی آن با تغییر کاربری به یک مرکز گردشگری تبدیل کرد.
نفس در سینههای گنبدهای کاهگلی به تپش افتاده است
گزارشهای میدانی خبرنگار تسنیم نیز حکایت از این دارد که برخی از این آبانبارها که بهطورمعمول از مساحت بالایی نیز برخوردار هستند، توسط اوقاف قفلشده و مسئولان متولی آن نتوانستهاند با یک تعامل و گفتمان در مدیریت شهری آن را به یک مجموعه واحد زنده تبدیل کرده و به زبالهدانی و محل زیست سوسک، موش، پشه و... تبدیلشده و نفس در گنبدهای کاهگلی که روزی در شهر ساقی بودند به تپش افتاده است.
یکی از این آبانبارها، آبانبار لبچال مربوط به اواخر دوره قاجاریه بوده که جزء آثار ملی به ثبت رسیده است. آبانبار دیگری نیز آبانبار کوه نمک قدیمیترین آبانبار قم با قدمتی هزارساله مربوط به دوره سلجوقیان است. این آبانباری که قدمتی به درازای تاریخدارند به شکل مخروبه تبدیلشده حتی برخی از آنها نیز اگر تابلوی میراث فرهنگی و شماره ثبت نداشته نباشد،هویت آبانبار بودنش نیز مشخص نیست.
درزمینهٔ آخرین وضعیت تغییر کاربری آبانبارهای اوقافی، عارف فرجامی رئیس اداره حقوقی و ثبتی اداره کل اوقاف و امور خیریه قم نیز در مصاحبهای اعلام کرده بود،آبانبارها درگذشته جهت استفاده مردم از آب آشامیدنی توسط خیران وقف میشد، کارایی گذشته خود را ازدستدادهاند و باید بر اساس نیت واقفان صورت باید تبدیل به احسن شود.
هدف از تغییر کاربری آبانبارها نباید انتفاع باشد
در همین رابطه مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در قم، اظهار داشت: کسی که آبانبار را ساخته، نیت او رساندن خیر به مردم بوده و انتفاع نبوده و هماکنون نیز باید متولیان مربوطه برنامهای را اجرا کنند که این آبانبارها به محل خدمت مردم تبدیل شود.
علیرضا خاکی افزود: آبانبارهای رهاشده را به ما تحویل دهند تا مرمت کرده و در اختیار شهروندان ساکن بهویژه زنان سرپرست خانوار و جوانان محله قدیمی بافت دهیم که از آن استفاده کنند.
وی بابیان اینکه متأسفانه مسئولان اوقاف از این اقدام و پیشنهاد شهرداری استقبال نکرده و اعلام میکنند میخواهیم درآمدزایی کنیم خاطرنشان کرد: سؤال ما این است اگر این آبانبارها به محل قلیانکشیان تبدیل شود به نیت واقف نزدیک است؟ یا اگر بگوییم این را مرمت کنیم و در خدمت اهالی محله باشد و بتوانند در اینجا برنامههای مختلف فرهنگی، اجتماعی و یا ورزشی انجام دهند.
مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) افزود: مشکل امروز ما با اوقاف درزمینهٔ گفتمان و تعامل است، درزمینهٔ آبانبارها حتی قرارداد اجاره نیز نوشتیم ولی آن را قبول نکردند.
خاکی تصریح کرد: مدت پنج سال است در سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) مسئولیت دارم، آبانبار لبچال پر با مساحت 800 متر پر از سوسک است و هرچه تلاش کردیم مشکلات موجود را برطرف کنیم نشده است، به نظر میرسد عیب از بدنه اوقاف است.
وی گفت: نیت واقف از وقف آبانبارها خدمات بوده است، چرا باید در حال حاضر پر از سوسک، پشه و موش باشد، چرا در اختیار مدیریت شهری قرار نمیدهد؟ در این زمینه استفتا گرفته شود.
مدیرعامل سازمان بهسازی، نوسازی و زیباسازی اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) بیان کرد: 10 تا 15 آبانبار در محلههای اطراف حرم مطهر وجود دارد و شهروندان نیز با کمبود امکانات فرهنگی و ورزشی روبرو بوده و نوجوانان و جوانان درخطر آسیبهای اجتماعی هستند. چه فضایی پوشیدهتر و محسوستر از آبانبار که در آن برای میزپینگ پنگ و امکانات ورزشی گذاشته شود و در اختیار شهروندان ساکن در بافت قرار گیرد.
خاکی گفت: همچنین میتوان با ادارههای فنی حرفهای و بهزیستی وارد مذاکره و در این آبانبارها کلاسهای مختلف آموزشی برای اهالی منطقه برگزار کرد.
به گزارش تسنیم، اداره کل میراث فرهنگی استان قم در چند سال گذشته چندین آبانبار تاریخی که مسئولیت نگهداری آن را بر عهده داشته به پایگاه فرهنگی تبدیل کرده است که این مهم نیز میتواند بهعنوان الگو موردتوجه مسئولان اوقاف و امور خیریه قرارگرفته و با تعامل بیشتر از این راهکارها برای حفظ و احیاء آبانبارها بهره ببرند.
بدون شک یکی از روشهای مهم توسعه و ترویج فرهنگ حسنه وقف بهعنوان یک گنج ماندگار نیازمند ارتباط و تعامل با رسانهها است که در استان قم بهخوبی شکل نگرفته است و مسئولان آن همواره در مقابل رسانهها بهعنوان نماینده افکار عمومی حاضر به پاسخگویی نشدهاند.
انتهای پیام/459/ش