«تحوّل تولید ۲۵۰ میلیون نفری در کشاورزی» ــ ۴ | ایجاد ۱۰ میلیون شغل جدید و افزایش تولید ملی به ۱۵۰۰ میلیارد دلار با برنامه‌ای حداقلی

یادداشت مشورتی زیر، بخش چهارم از تراوشات قلم یکی از مدیران ارشد جهاد سازندگی دربارۀ اقتضائات حکمرانی و مدیریت جهادی در دولت تحول‌خواه جدید است. بخصوص از مسئولان امر دعوت می‌شود از این سند مهم مشورتی در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی استفاده کنند.

«تحوّل تولید 250 میلیون نفری در کشاورزی» ــ 4 | یادداشت‌های تحول‌آفرین یک «مدیر جهادی» ــ بخش چهارم

اشاره | طی روزهای اخیر، با هدف کمک به دولت جدید در اتخاذ یک رویکرد مناسب و تحول‌خواه، سلسله‌مطالبی در خبرگزاری تسنیم با عنوان «تحول 250میلیون نفری در کشاورزی»، روی خط رفته و خواهد رفت، و به‌ویژه رویکردهای مهمی که در تحول‌خواهی بخش کشاورزی مورد نظر است را مطرح خواهد نمود. یادداشت مشورتی زیر بخش چهارم از این سلسله‌مطالب است؛ تراوشات قلم محمدتقی امانپور، دربارۀ اقتضائات حکمرانی و مدیریت جهادی در دولت تحول‌خواه جدید، که به‌صورت اختصاصی در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار گرفته است.

++ بخش‌های اول، دوم، و سوم نیز در دسترس شما قرار دارد.

* * * * * *

فصل سوم) نمونه­‌ای از  برنامه­‌های قابل اجرا برای مدیریت کارآمد سرزمین

رفع ناکارآمدی­‌ها و استفادۀ کارآمد از ظرفیت­‌ها با شعارهای غلو‌آمیز و یا برنامه­‌های غیرواقعی و صرفاً تبلیغاتی منجر به کسب رأی و برنده شدن در انتخابات فراهم نمی­‌شود. کارآمدی نیازمند عزم ملی، هم­‌افزایی، توانمندسازی، اشراف اطلاعاتی بر سرزمین، نقش­‌آفرینی واقعی برای حضور مردم در فعالیت­‌های اقتصادی و برنامه­‌های توسعه­‌ای و در یک کلام استفادۀ روزآمد از رویکردهای جهادعلمی و مدیریت جهادی است. جهاد علمی و مدیریت جهادی نیز امروز ملعبۀ دست داوطلبان و دست­‌اندرکاران است بدون آنکه فهم روشن و کاربردی از آنها ارائه کنند. ذیلاً چند نمونه از برنامه­‌هایی که منجر به مدیریت کارآمد ملی خواهد شد تقدیم می­‌گردد تا در صورت استقبال عمومی به‌ویژه صاحب­نظران به‌صورت کامل و مشروح تقدیم شود. این برنامۀ حداقلی برای ایجاد 10 میلیون نفر شغل جدید، افزایش تولید ناخالص ملی تا سقف 1500 میلیارد دلار در سال، رفع فقر و محرومیت و توسعه‌نیافتگی ، تأمین پایدار آب و غذا، مسکن و امنیت اقتصادی و اجتماعی و سلامت همگانی و توسعۀ کسب و کار فناورانۀ هوشمند ارائه شده است. امید است پیاده­‌سازی آن و برنامۀ دیگری که به‌صورت تکمیلی تقدیم خواهد شد بسترساز رفع موانع تولید و آبادانی و حرکت به‌سوی تمدن­‌سازی مورد انتظار باشد.

1-3) برنامۀ ملی کاهش تصدی­‌گری و افزایش قابلیت­‌های حکمرانی: با شعار، اقدامات بگیر و ببند، توپ و تشر و نمایش نمی­‌توان اعمال حاکمیت کرد. فرصت‌طلبی اقشار مختلف در تغییر کاربری اراضی، رانت­‌خواری، شکل­‌گیری باندهای مافیایی، قاچاق کالا و امثال آن نیازمند دانش و مهارت و مزیت­‌آفرینی برای کسب­‌وکار مدیریت هوشمند و حکمرانی خوب است. در این برنامه کاهش­ تصدی­‌گری با واگذاری کشت و صنعت­‌ها، صنایع و کارخانجات دولتی همراه با ساختارسازی تولید دانش حکمرانی برای اعمال حاکمیت بر تصدی­‌گری حرفه­‌ای بخش خصوصی و تدوین قوانین و مقررات مزیت­‌آفرین و اشراف اطلاعاتی هوشمند و پایش لحظه­‌ای (ONLINE) فعالیت­‌ها عملیاتی خواهد شد. این هدف بدون ساختارسازی و خلق دانش و ابزار کارآمد کاهش تصدی­‌گری دولتی میسر نیست. همزمان تصدی­‌گری کارآمد بخش خصوصی و ارائۀ خدمات حرفه­‌ای از سوی آنان با کاهش مقررات دست‌و‌پاگیر و رفع محدودیت­‌ها و حل مشکلات کارآفرینان، وضع قوانین و مقررات مالیاتی عادلانه و روزآمد و حمایت از انباشت و مدیریت دارایی­‌ها (ASSETS MANAGEMENT) برای پشتیبانی از تولید و اشتغال و ارزش­‌آفرینی فراهم خواهد شد. گسترش دانش و فناوری نرم و راهبردی مهندسی مالی به‌صورت مؤثر و هوشمند در این برنامه مورد نظر است.

2-3) ایجاد سامانۀ هوشمند تهاتر کالا و خدمات: حذف پول از مبادلات، ظهور پول مجازی و انواع تدابیر مشابه همگی ظهور فصل نوینی را در مبادلات تجاری بدون پول آغاز نموده­‌اند. طراحی یک سامانۀ هوشمند تهاتر کالا و خدمات با دیگر کشورها برای کم‌اثر کردن محدودیت­‌ها و تحریم­‌ها، یک اولویت و یک ابزار قطعی کارآمدی اقتصادی است. تهاتر سامان‌یافته، هوشمند و حمایت شده و برنامه­‌ریزی شده به‌طور مؤثر فشارهای حداکثری را بی­‌اثر می­‌کند و دارایی­‌های غیرنقد تولیدی و خدماتی را اعتبارسنجی و ابزار مبادلۀ کارآمد کالا و خدمات در سطح ملی و فراملی را فراهم می­‌کند. شبکۀ تهاتر هوشمند و ملی کالا و خدمات شامل یک پایگاه اطلاعاتی هوشمند به‌عنوان پلت‌فرم پایه و یک شبکۀ اینترانتی که ذی‌نفعان عضو آن می­‌شوند و نیز یک مؤسسۀ اعتبارسنجی بنگاه‌های دست­‌اندرکار و یک بانک کارگزاری می­‌باشد. ابزار دانشی و سامانۀ هوشمند تهاتر که با عنوان barter exchange market intelligent معرفی شده و هر روز از نظر قابلیت و توان تأثیرگذاری توسعه می­‌یابد ابزار کارآمدی همه‌جانبه در حذف پول از مبادلات تجاری ملی و فراملی می­‌باشد.

3-3) ترانزیت حامی تولید و اشتغال: حمایت از ترانزیت مواد اولیه و قطعات نیمه­‌ساخته برای تولیدات صادراتی در همۀ بخش­‌های صنعتی، معدنی و کشاورزی و ایجاد صندوق ریسک­‌پذیر حمایت و جبران خسارات ناشی از نوسان قیمت­‌ها از محل خلق ارزش‌افزودۀ این برنامه فصل جدیدی از تولید و اشتغال فراهم می­‌کند. همچنین طراحی مدل کارآمد ترانزیت کالای مورد نیاز دیگر کشورها نیز فصل نوینی در خلق‌ارزش افزوده خواهد بود. ترانزیت محصولات نفت و گاز کشورهای آسیایی میانه به دیگر کشورها در برنامۀ منطقۀ آزاد انرژی شمال کشور آمده­ است. اما موضوعیت ترانزیت کالای دیگر کشورها با توجه موقعیت ویژۀ سرزمینی یک ظرفیت و ابزار توسعۀ اقتصادی و ایجاد کارآمدی در دیپلماسی اقتصادی می­‌باشد. وجود بعضی از ملاحظات که نیازمند تولید دانش، نظارت و ساختارسازی است نباید موجب توقف و عدم گسترش برنامۀ ترانزیت کالا شود.

4-3) تولید محصولات با ارزش بالا: حمایت همه­‌جانبه از تولید محصولات با ارزش بالای کشاورزی، صنعتی، معدنی و صنایع دستی برای خلق ارزش افزوده در اقتصاد ملی تا 10 برابر وضع موجود ضمن تأکید همزمان بر امنیت غذایی و خوداتکایی در محصولات استراتژیک یک رویکرد راهبردی در خلق ارزش‌افزوده می­‌باشد که ذکر بعضی از مصادیق آن در بررسی امکان‌پذیری این برنامه در بند 19-3 چند مثال ذکر شده­ است. وقتی منابع آب و خاک،  مواد معدنی و صنعتی برای تولید کالا و خدمات مصرف می‌شود به هر میزان تولیدات با ارزش‌افزوده بیشتری خلق کند توسعۀ پایدار اقتصادی و آبادانی و شکوفایی بیشتری محقق می­‌شود این موضوع در بخش­‌های مختلف تأکید و ذکر مثال شده­ است.

5-3) فراوری روزآمد نفت و گاز: طراحی و ایجاد پالایشگاه­‌های کوچک، ماژولار قابل نصب سریع با بالاترین درصد تولید مواد با ارزش بالا (high value products) برای تحول در اقتصاد نفتی با استفاده کارآمد از رویکردهای مهندسی مالی که مکانیزم مؤثر تأمین مالی و سرمایه­‌گذاری را نیز فراهم می­‌کند و به خام‌فروشی پایان می­‌دهد و موتور اقتصاد ملی درون­‌زا می­‌شود در مهندسی مجدد فراوری نفت و گاز مورد نظر می­‌باشد. این بازمهندسی در طراحی و احداث پالایشگاه­‌های نفت و گاز، ساخت داخل کالا و تجهیزات را به حداکثر رسانیده سرعت احداث را چند برابر کرده، خواب سرمایه را کوتاه و کارآمدی را به نهایت می­‌رساند. جزئیات این برنامه مطالعه شده و فناوری­‌های آن قابل دسترس می­‌باشد.

6-3) صنایع پایین‌دستی پتروشیمی: حمایت از توسعۀ صنایع پلیمری و تولید پلیمرهای با ارزش برای خلق ارزش‌افزوده در صنایع پایین­‌دستی پتروشیمی با افزایش تولید مواد پلیمری از 5 میلیون تن به 50 میلیون تن طی دورۀ هشت ساله همراه با خلق بازار مصرف محصولات در بازارهای داخلی و خارجی یک تحول ضروری در صنایع پتروشیمی کشور است که با هر ظرفیت مورد نظر قابل افزایش است. فوت و فن خلق ارزش‌افزوده در صنایع پایین­‌دستی و پتروشیمی، خلق بازارهای مصرفی جدید است در این خصوص حدود 19 بازار جدید نوآورانه برای مصرف مواد پلیمری مطالعه شده و دو هزار محصول پلیمری جدید شناسایی شده­ است. تولید محصولات پلیمری ارزشمند و با قیمت بالا (high value products) صرفاً متکی به مواد اولیۀ نفت و گاز نبوده و تولید این‌گونه محصولات در هر ظرفیت مورد نیاز از دیگر مواد و به‌ویژه از محل فراوری ضایعات کشاورزی (biomass) قابل تولید است.

7-3)  فراوری ضایعات: توسعۀ صنایع تبدیلی و فراوری ضایعات و محصولات جانبی کشاورزی، صنعتی و معدنی برای خلق ارزش‌افزوده در بازار انرژی، غذا، دارو، پوشاک و دیگر بازارها  با توسعۀ کسب و کار فناورانه در این حوزه و به‌کارگیری شرکت­‌های دانش­‌بنیان مربوطه تحول‌آفرین خواهدبود. میزان محصولات جانبی و ضایعات کشاورزی سالیانه 100میلیون تن است و تغییر رویکرد از سوزاندن یا دفن ضایعات به فراوری آنها  ابزار مزیت‌آفرینی برای سرمایه­‌گذاری در بخش کشاورزی است زیرا در این رویکرد تولیدات اصلی کشاورزی نیز اقتصادی­‌تر و پرجاذبه­‌تر خواهد شد.

8-3) مدیریت جامع حوضه­‌های آبخیز: برنامه­‌ریزی فوری برای مدیریت جامع­ حوضه­‌های آبخیز کشور و بهره­‌برداری پایدار منابع زیستی یک اولویت استراتژیک ملی است. این رویکرد اساس تحول و تغییر وضع موجود و فراهم­‌سازی جهش تولید و توسعۀ پایدار ملی و آبادانی و شکوفایی مورد انتظار است. مدیریت جامع حوضه­‌های آبخیز امکان شناسایی، حفاظت و بهره­‌برداری جامع، شایسته و پایدار منابع زیستی کشور به‌ویژه مدیریت نزولات و تأمین آب پایدار و جلوگیری از خسارات سیلاب‌ها را فراهم می­‌کند. مدیریت جامع هر حوضۀ آبخیز شامل آمایش سرزمین، تعیین کاربری اراضی، تدوین استانداردها، الگوها و  فناوری­‌های استفاده از اراضی و نظارت همه­‌جانبه بر فرایند کاربری­ اراضی ثروت­‌آفرین و اسباب جهش تولید و آبادانی و شکوفایی سرزمین و حکمرانی خوب می­‌گردد.

9-3) منطقۀ ویژۀ انرژی شمال:  ایجاد منطقۀ آزاد انرژی شمال برای مدیریت بازار مواد خام هیدروکربوری منطقۀ خزر و فراهم­‌سازی انتقال فراوردها و محصولات به بازارهای جهانی از طریق ترانزیت سرزمینی تا مرزهای فراملی و منطقه­‌ای یک برنامۀ روزآمد و پیشتازانه است. قطب آیندۀ انرژی جهان خزر است نه خلیج‌فارس! در همین رابطه توسعۀ هوشمند عملیات اکتشاف و تولید نفت و گاز و احداث زیربناهای فراوری آنها در منطقۀ ویژۀ انرژی شمال یک اولویت به شمار می­‌رود. کشورهای منطقه در همین رابطه در حال سرمایه­‌گذاری هستند. صرفاً در ترکمنستان یک برنامۀ ملی با اعتبار یکصد میلیارد دلار در دست اجرا می­‌باشد. احداث این منطقۀ آزاد توسط ایران می­‌تواند حمایت جهانی را نیز به دنبال داشته باشد، و توان جذب سرمایه و جذب فناوری­‌های روزآمد را دارد و خالق بازارهای جدید کسب­‌وکار و تولید و خدمات خواهد بود. مطالعات اولیۀ احداث این منطقه ویژه آزاد انرژی انجام شده­ است و داوطلبان سرمایه­‌گذاری می‌توانند به این برنامه‌ها مراجعه کنند.

10-3) نقش‌آفرینی اقوام در دیپلماسی اقتصادی: برنامۀ ملی مزیت­‌آفرینی اقتصادی برای جامعۀ یهودیان، ارامنه، زرتشتیان و  افاغنۀ ایرانی با توجه به ظرفیت­‌های ملی و فراملی هر یک از این اقوام در داخل و خارج کشور و فعال­‌سازی ظرفیت­‌های مالی، ساختاری، اجرایی و ارتباطات کارآمد دیپلماسی اقتصادی نخبگان آنان یک اولویت فراموش شده­ است. استفادۀ درست از این ظرفیت اجتماعی یک ابزار کارآمد در دیپلماسی اقتصادی برای کاهش فشار و دور زدن تحریم­‌ها، مشکلات جذب سرمایه و جلب مشارکت­‌های بین­‌المللی در برنامه­‌های اقتصادی و ایجاد پوشش حمایتی برای اقتصاد پایدار ملی است. مدل اقتصادی خاصی برای هر یک از قومیت­‌های مذکور در دست تهیه است که مزیت­‌آفرینی لازم برای جذب سرمایه و نخبگان ملی و جهانی آنها را فراهم می­‌کند و حسب درخواست تقدیم  خواهد شد. برای هر یک از اقوام مذکور متناسب با قابلیت­‌های آنان نوع خاصی از فعالیت اقتصادی منظور شده که منجر به جذب سرمایه، کارآفرینی و ایجاد جریان قدرتمند حمایت از نظام می­­‌شود و همبستگی قدرتمند نظام را با ساختارهای فراملی آنان فراهم می­‌نماید.

11-3) ساماندهی نهضت نیکوکاری: هماهنگی و برنامه­‌ریزی مدیریت یکپارچۀ اقدامات نیکوکارانه برای ایجاد هم­‌افزایی و توانمندسازی دست­‌اندرکارن با رویکرد محرومیت‌زدایی و کاهش همه­‌جانبه یا حذف فقر فرهنگی و اجتماعی و ایجاد اشتیاق برای همکاری سازمان­‌های عمدۀ نیکوکاری همچون بنیاد مستضعفان، ستاد اجرائیات حضرت امام، کمیتۀ امداد امام خمینی و آستانه­‌های مقدس و نهادهای نیکوکاری نظامی در یک برنامۀ جامع هماهنگ و اثرگذار با رویکرد مدیریت جهادی و با هدف توانمندسازی تقویت جریان­‌های نیکوکاری مردمی در یک برنامۀ فراگیر ملی همراه با اشراف اطلاعاتی و مزیت­‌آفرینی رقابتی برای نیکوکاران به‌جای اقدامات نیکوکاری تصدی­‌گرانۀ سازمان­‌های مذکور یک اولویت و یک ابزار کارآمدی در محرومیت­‌زدایی و فقرزدایی می­‌باشد. این برنامه علاوه بر همۀ آثار استراتژیک در حذف فقر فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی یک ابزار کارآمد پایش فعالیت اینگونه مؤسسات توسط دستگاه­‌های نظارتی نیز فراهم می­‌کند. اگر واقعاً به دنبال فقرزدایی باشیم و نیکوکاری را ابزار نمایش و شهرت‌طلبی نکنیم این ساختارسازی هم واجب است و هم کارآمد و همچنین باعث تقویت نظام و اعتماد عمومی می­‌شود.

12-3) مدیریت کاربری اراضی: تغییر کاربری اراضی کشاورزی یک مزیت ثروت‌آفرین برای صاحبان ثروت جهت انباشت بیشتر ثروت است که به یک فرایند مافیایی و رانت­‌خواری تبدیل شده­ است. همچنین تغییر کاربری اراضی یک مزیت اقتصادی است که جلوگیری از آن با اقدامات نمایشی سیاسی و تبلیغاتی میسر نمی­‌باشد. این مزیت اقتصادی با مقررات کارآمد می­‌تواند به‌گونه­‌ای ساماندهی شود که مزیت تغییر کاربری اراضی سهم سرمایه­‌گذارانی باشد که در بخش کشاورزی برای توسعۀ کمّی و کیفی این بخش سرمایه­‌گذاری کنند. ساخت و سازهای لوکس و پرجاذبه اسباب جذب نقدینگی است و اختصاص اراضی مورد نیاز مزیت‌آفرین ابزار تشویقی کارآمد برای سرمایه­‌گذاری همزمان آنان در تولید و اشتغال فناورانه با محوریت بخش کشاورزی است. این برنامه همچنین مشوق­‌های لازم برای یکپارچه­‌سازی اراضی و جلوگیری از خرد شدن مالکیت اراضی را نیز دربردارد. مشکلات موجود ناشی از فقدان مقررات و فقدان برنامۀ کارآمد در تعیین کاربری اراضی و چگونگی مزیت­‌آفرینی در بهره­‌برداری از اراضی می­‌باشد.

13-3) برنامۀ ملی توسعۀ کسب و کار فناورانه: فرایند موجود حمایت از شکل­‌گیری و رشد شرکت­‌های دانش­‌بنیان بدون تعریف و خلق بازارهای کسب و کار فناورانه به یک چالش عمدۀ ملی تبدیل شده و ضروری است در قالب برنامه­‌های ملی توسعۀ کسب و کار فناورانه برای حل چالش­‌های ملی اصلاح و  مهندسی مجدد می­‌شود. از 6 هزار شرکت دانش­بنیان یک درصد دارای کسب و کار پایدار، 10 درصد دارای کسب و کار و 90 درصد فاقد کسب و کار مشخصی می­‌باشند. مشارکت بخش خصوصی سرمایه­‌گذار و ساماندهی و به‌کارگیری شرکت­‌های دانش­‌بنیان در هر یک از این‌گونه برنامه­‌ها خالق فصل جدیدی از توسعۀ کسب و کار هوشمند که لازمۀ اقتصاد پساکرونا می­‌باشد قابل طراحی است. برنامه­‌هایی از جنس برنامۀ ملی تمدن­‌سازی در بیابان با گلخانه­‌های هوشمند که به‌صورت نوآورانه برای توسعۀ اقتصاد کشاورزی روزآمد و رفع چالش­‌های بیابان‌زدایی، امنیت غذایی توسط صندوق نوآوری شکوفایی آغاز شده است می­‌تواند در قالب19 برنامۀ مشابه تعریف و اجرایی شود و فصل جدیدی از کسب و کار فناورانه ملی با پوشش دادن به فعالیت موفق و پایدار شرکت­‌های دانش­‌بنیان آغاز شود.

14-3) اقتصاد پساکرونا: مدیریت راهبردی اجرایی کشور باید جنگ بیولوژیک را یک تحول استراتژیک درازمدت ملی و جهانی تلقی کند، جنگی که اگرچه شیطنت سرویس­‌های امنیتی جهانی می­‌تواند در آغاز شکل­‌گیری و ادامۀ آن تأثیر داشته باشد، امادرحقیقت این رویداد جهانی قیام طبیعت و فطرت در برابر اقدامات تخریبی بشر و تحولات اکوسیستمی و اقلیمی در تشدید و ادامۀ آن نقش­‌آفرین است و لازم است ضمن مدیریت بیماری و عوامل بیماری­‌زا، از مزیت­‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن استفاده شود. اقتصاد پساکرونا، روزآمد، هوشمند، متکی به اشراف اطلاعاتی لحظه­‌ای (ONLINE) مزیت­‌آفرین، فراگیر و قابل رقابت در سطح جهانی است. جمهوری اسلامی با مزیت­‌های سرزمینی که در فصل اول بخشی از آن مرور شد به‌صورت قدرتمند و هوشمندانه می­‌تواند اقتصاد پساکرونایی را در محورهای زیر هوشمندانه ساماندهی و بهره­‌برداری نموده آن را ابزار کارآمد آبادانی و شکوفایی قرار دهد در این خصوص موضوعات محوری زیر تأکید می­‌گردد:

1-14-3) مدیریت عوامل بیماری­‌زا: قارچ ، باکتری، میکروب، ویروس اگرچه عوامل بیماری­‌زا می­‌باشند در عین حال عوامل حیاتی ارزشمندی نیز هستند. تولید سامانه­‌های هوشمند برای شناسایی تنوع و قابلیت­‌های ژنتیکی آنها و مدیریت طغیان و آثار ناتوان‌کنندۀ آن و تبدیل این قابلیت­‌ها به  مزیت­‌های مثبت تولید کالا و خدمات یکی از استثنایی­‌ترین  فرصت­‌های اقتصادی پساکرونا می­‌باشد و با کنترل فعالیت این عوامل ارزشمند و بیولوژیک می­‌توان مزیت­‌آفرین­‌ترین برنامه­‌های تبدیل ضایعات، مواد اولیه و محصولات جانبی را به محصولات با ارزش صادراتی تبدیل نمود. هر موجود میکروسکوپی یک کارگر دانشمند حرفه­‌ای خستگی­‌ناپذیر برای تولد محصولات با ارزش است، که باید شناسایی، مدیریت و به‌شایستگی بهره­‌برداری شود. با علم و فناوری و هوشمندی می‌توانیم «مرگ بر کرونا» را به «درود بر کرونا» تبدیل کنیم!

2-14-3) مدیریت میزبانان عوامل بیماری­‌زا: گیاهان، دام و طیور و آبزیان و انسان میزبان عوامل بیماری­‌زا  هستند. طراحی سامانه‌ها و ابزارهای هوشمند مدیریت چگونگی تأثیرگذاری بر میزبانان به سهم خود یک اقتصاد پساکرونایی است. تولید انواع مکمل­‌های غذایی و دارویی برای تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری و ناتوانی میزبانان بازار ملی سالیانه یکصد میلیارد دلاری و بازار جهانی سالیانه پنج هزار میلیارد دلاری خواهد داشت. کنترل تأثیرگذاری عوامل بیماری­‌زا با خلق فناوری­‌های روزآمد مهندسی پزشکی و با بازسازی و تجهیز روزآمد سیستم‌های حمل و نقل شهری، جاده­­‌ای، زمینی و هوایی و دریایی،  سکونت‌گاه­‌ها، مراکز اداری و تجاری بازار جدیدی است که ظرفیت تولید کالا و خدمات سالیانه بیست میلیارد دلاری ملی و دوهزار میلیارد دلاری جهانی را دارد.  مهندسی پزشکی می­‌تواند یک نهضت قدرتمند خلق بازارهای جدید کسب و کار را فراهم کند.

3-14-3) مدیریت عوارض بیماری­‌ها: رفع عوارض بیماری و ناتوانی با تولید و استفادۀ کارآمد از انواع دارو، واکسن، تقویت­‌کننده­‌ها یک بازار بی­‌نظیر ملی قابل توسعه است. وجود انواع منابع گیاهی و دارویی ، سمغ­‌ها و مواد معدنی و حیوانی سرزمین را به منبع اصلی تولید روزآمدترین داروها برای رفع عوارض ناشی از بیماری­‌ها می­‌تواند تبدیل کند دورۀ سیزدهم ریاست جمهوری باید یک تحول بزرگ ملی در آبادانی و شکوفایی با اقتصاد پساکرونا باشد شعار و برنامۀ داوطلبان صرفاً بر ضرورت کنترل و مهار بیماری­ و تولید واکسن و دارو برای پشگیری و درمان متکی است. این یک ضرورت حداقلی است که باید به‌شایستگی عملی شود و داوطلبان محترم از چگونگی اجرای شایستۀ آن نیز آگاه باشند اما موضوع اصلی همزیستی دراز مدت با این‌گونه رویدادها و عوامل بیماری­‌زای جدیدی است که به‌طور جهش یافته میهمانان آینده هستند و اقتصاد پساکرونا مدیریت و بهره­‌برداری پایدار از این رویداد را باید رقم بزند و نباید صرفاً به کنترل وحشت عمومی ناشی از ناکارآمدی مدیریتی بیماری­‌ها محدود شود، بلکه ایجاد ساختار قدرتمند مدیریت هوشمند و فناورانه برای بهره­‌گیری اقتصادی در سطح ملی و منطقه­‌ای و جهانی از این رویداد فراگیر جهانی باید برنامه­‌ریزی شود.

15-3) برنامۀ ملی مدیریت خانواده و زنان: این برنامه با توجه به اهمیت ایجاد متولی راهبردی نیروی انسانی و تحلیل صحیح چالش‌های فرهنگی اجتماعی امکان الگوسازی مدیریت خانواده و توجه ویژه به زنان و از جمله زنان سرپرست خانوار و پوشش دادن به کلیۀ نیازمندی‌ها از جمله برقراری دوره‌های آموزشی مورد نیاز که مدیریت روزآمد خانواده را در کلیۀ زمینه‌های زندگی فراهم کند و با پایش وضعیت خانواده از طریق یک سامانۀ هوشمند ملی در تأمین نیازمندی‌ها و فراهم‌سازی مهارت‌های مورد نیاز زندگی شخصی و اجتماعی اعضای خانواده و به‌ویژه زنان و کودکان و نوجوانان را فراهم خواهد نمود. خانواده سلول بنیادی مهندسی فرهنگی جامعه است. فرهنگ­‌سازی و تمدن­‌سازی به چگونگی شکل­‌گیری و رشد این سلول بنیادی وابسته است. نقش کلیدی زنان و اعطای جایگاه لازم به آنها در فرایند مهندسی فرهنگی و فراهم نمودن آموزش و مهارت­‌آموزی برای آنان جهت ایفای این نقش کلیدی در این برنامه به شایستگی موردنظر است.

16-3) بهره‌گیری کارآمد از برنامۀ هسته‌ای: نظام جمهوری اسلامی هزینه‌های سنگین سیاسی اقتصادی اجتماعی بابت برنامۀ صلح‌آمیز هسته‌ای پرداخته و می‌پردازد. ضروری است بهره‌گیری جامع از این برنامه در زمینه‌های مختلف توسعۀ ملی در دستور کار قرار گیرد از جمله:

الف) ایجاد دانشگاه بین‌المللی انرژی هسته‌ای و پذیرش حضوری و مجازی دانشجو از سراسر جهان که هم منشأ درآمد است و هم ایجاد یک شبکۀ نیرومند تولید علم و فناوری صلح‌آمیز هسته­‌ای و نیز بازارسازی فروش محصولات تولیدی در سراسر جهان.

ب) حمایت از شکل‌گیری فعال شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها و توسعۀ کسب و کار فناورانه در استفادۀ اقتصادی کارآمد از فناوری­‌های هسته­‌ای صلح­‌آمیز

ج) نیازسنجی کاربردی دستاوردهای روزآمد این فناوری در کلیۀ زمینه‌های توسعه‌ای و برنامه­‌ریزی تولیدات مورد نیاز با فراخوان صاحبان ایده و شرکت­‌های دانش­‌بنیان

د) حمایت از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید محصولات مورد نیاز و استانداردسازی و حمایت همه‌جانبه از صادرات محصولات تولید شده با پوشش بیمه­‌ای برای ریسک­‌های مربوطه

ه) طراحی کوچکترین ماژول اقتصادی نیروگاه‌های هسته­‌ای موبایل و تولید انبوه آن و ایجاد نیروگاه­‌های هسته‌ای با مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی ضمن مدیریت راهبردی و پایش همه‌جانبۀ نیروگاه­‌ها از جنبه­‌های امنیتی با ایجاد سامانه­‌های هوشمند پایش عملکردها و دیگر اقدامات ضروری

در استفاده از سرریز دستاوردهای فناورانه دفاعی و هسته‌ای، محدودیت‌های امنیتی نباید مانع از استفاده از سرریز این دستاوردها شود و ضروری است با مدیریت و پایش هوشمند عملکردها و فرایندها و سایت‌ها و دست‌اندرکاران از این قابلیت‌ها استفادۀ اقتصادی اجتماعی بشود و از این طریق مدیریت بهینۀ دارایی­‌ها  (ASSEST MANEGEMENT) به‌عمل آید. مسیر یک طرفۀ هزینه‌کرد در امور دفاعی و هسته‌ای بدون برنامه­@ریزی استفاده کارآمد اقتصادی از دستاوردهای مستقیم و غیر‌مستقیم آنها خودش می‌تواند یک چالش راهبردی باشد درحالی‌که مسیر دو سویۀ بهره­‌برداری اقتصادی از دستاوردهای آنان به توسعۀ پایدار ملی و آبادانی و شکوفایی همه­‌جانبه می­‌انجامد.  نیازمند یک مطالعۀ آسیب­‌شناسی همه­‌جانبه در این رابطه می­‌باشیم.

17-3) برنامۀ سلامت‌محور برای تحول اقتصادی: ساماندهی سلامت همگانی یک چالش ملی و جهانی است. خدمات بهداشتی و درمانی نیازمند زیرساخت، فناوری و تأمین هزینۀ گزاف است. مهندسی مجدد این موضوع به‌گونه­‌ای که ضمن تأمین خدمات موردنیاز و ایجاد پوشش همگانی امر سلامت بتواند یک مزیت اقتصادی و توسعۀ کسب و کار فراگیر باشد امکان­‌پذیر است بعضی از مصادیق  این مهندسی مجدد ذکر و یادآوری می­‌شود و برنامۀ جامع آن را نیز در دست تهیه است:

1-17-3)  ایجاد ساختار ملی هوشمند و فراگیر مدیریت امر سلامت بسیار ضروری است. هر فرد باید پروندۀ سلامت قابل دسترس داشته­ باشد و امر سلامت پایش شود. رها بودن پایش سلامت افراد خود منجر به گسترش بیماری و افزایش هزینۀ عمومی کنترل بیماری­‌ها می­‌شود.

2-17-3) آموزش و خلق فناوری و مهارت برای کنترل و ارتقای سلامت جامعه به‌ویژه با استفاده از قابلیت هوشمند فضای مجازی امری کارآمد، کم‌هزینه و مزیت­‌آفرین برای خلق بازارهای جدید کسب­‌وکار است. این امر اگر به‌ویژه با مدیریت خدمات نیروی حرفه‌ای در بازارهای فراملی نیز تلفیق شود منجر به توسعۀ کسب­‌وکارهای جدید می­‌شود.

3-17-3) هماهنگی ساختارهای دولتی، خصوصی و نیکوکاری در امر سلامت و مکمل بودن فعالیت آنان بسیار ضروری است و باعث کاهش هزینۀ ملی سلامت همگانی و ارتقای سطح سلامت عمومی می­‌گردد.

4-17-3) استفادۀ بهینه از ظرفیت ملی فناوری برای تولید دارو و مکمل­‌های دارویی و مواد اولیۀ مورد نیاز به‌ویژه با مواد اولیۀ ارگانیک یک ضرورت فوری است. باعث شرمندگی است که تولید دارو در کشور به‌طور عمده متکی به واردات مواد اولیه است و تولید بسیاری از داروهای پیش­‌پا افتاده نیز بدون واردات مواد اولیه راه­‌اندازی نشده­ است. با فراخوان صاحبان فناوری و حمایت همه­‌جانبه و کنترل تأثیرگذاران مافیایی واردات باید این فاجعۀ ملی پایان داده شود و همۀ مواد اولیۀ مورد نیاز تولیدات دارویی و مکمل­‌ها و مواد بهداشتی در داخل تولید شود.

5-17-3) حمایت همه‌جانبه از تولیدات مهندسی پزشکی با نیازسنجی مهندسی پزشکی روزآمد و هوشمند و ارائۀ خدمات به تولیدکنندگان نه‌تنها مدیریت سلامت هوشمند و فراگیر را ممکن و کم‌هزینه می­‌کند بلکه تولید و اشتغال کسب و کار فناورانه را در این حوزه توسعه می­‌دهد.

6-17-3) تولید دارو، مکمل­‌ها، لوازم و مواد بهداشتی، تجهیزات و ابزارهای روزآمد مهندسی پزشکی اگر به‌شایستگی و در لبۀ دانش روز جهان حمایت و مدیریت شود، بازارهای صادراتی وسیع دارد و تنها با دریافت درصدی از ارزش افزوده این بازار همۀ هزینه­‌های بهداشت و سلامت عمومی قابل تأمین است.

7-17-3) استفادۀ کارآمد از نهضت نیکوکاری سلامت می­‌تواند منجر به ایجاد شبکۀ وسیع، جامع، همه­‌جانبه و هوشمند از درمانگاه‌های کوچک اما فراگیر ملی شود که مدیریت سلامت همگانی را تضمین نمایند. مساجد می­‌تواند از جمله بستر خلق این شبکۀ درمانی مردمی هوشمند نیز باشند. تضاد منافع دست‌اندرکاران امر سلامت در این امور با مزیت­‌آفرینی برای آنان باید به‌شایستگی مدیریت شود.

8-17-3) خدمات مورد نیاز سالمندان هر روز جدی­‌تر می­‌شود. تأمین خدمات روزآمد ایجاد خانه­‌های سالمندان مجهز و کارآمد و پرجاذبه یک بازار ملی و منطقه­‌ای و جهانی است. موضوعی که می­‌تواند خالق کسب­ و کارهای جدید گردد.

9-17-3) گردشگری سلامت و فعال­‌سازی نظام سلامت بخش خصوصی با ارائۀ خدمات بهداشت و درمان به گردشگران سلامت، ثروتمند و طرفداران زیبایی، شادابی، جوان­‌سازی و امثال آن برای مشتریان داخلی و خارجی یک بازار کسب و کار پررونق است که صرفاً درصد ناچیزی از ارزش‌افزوده که در این بازار خلق می­‌شود اگر در سطح ملی ساماندهی و جذب شود بخش مهمی از هزینۀ بهداشت و درمان عمومی و همگانی و همچنین حمایت از توسعۀ فناوری­‌های سلامت و مهندسی پزشکی را پوشش خواهد داد.

18-3) بازمهندسی نظام علمی و آموزشی حوزه و دانشگاه: توسعۀ کمّی دانشگاه­‌ها  طی 42 سال گذشته با انگیزه­‌های مختلف صورت گرفته­ است. اکنون این نظام دچار چالش عمده­‌ای شده­ است. ظرفیت­‌های ایجاد شده داوطلب ندارد. آموزش­‌های دولتی، آزاد، علمی کاربردی، دانشگاه­‌های خصوصی و دانشگاه­‌های نیمه‌دولتی نتوانسته­‌اند نقش کارآمد خود را در اشتغال، تولید، توسعۀ علم و فناوری، توسعۀ پایدار ملی ایفا کنند. تعامل صنعت و دانشگاه، تعامل حوزه و دانشگاه و چگونگی همکاری و همراهی فعال دوجانبۀ آنها محقق نشده­ است. اعتبارات اندک دولتی نتوانسته است شأن و نیاز اساتید و دست­‌اندرکاران را به‌صورت مزیت‌آفرین و تشویقی تأمین کند که بعضاً منجر به مهاجرت آنان به دیگر کشورها شده­ است. از سوی دیگر ظرفیت­‌هایی فیزیکی ایجاد شده نیازمند تکمیل و تجهیز است و بالاخره از آنچه ایجاد شده امکان استفاده کارآمد نیز فراهم نشده­ است. این بازمهندسی به‌صورت ویژه باید با فراهم کردن امکان  بهره­‌برداری کارآمد زیرساخت­‌های انجام شده دستاوردهای آموزشی و پژوهشی را باید هرچه بیشتر کاربردی و متصل به بازار مصرف کند و از سوی دیگر نقش و میزان توسعۀ کمّی و کیفی بخش­‌های مختلف دولتی و غیردولتی و سهم آنها در فرایندهای توسعۀ ملی را مدیریت کند. بازمهندسی مذکور از  اولویت­‌های توسعۀ علم و فناوری دولت آینده خواهد بود. در موضوع تعامل حوزه و دانشگاه، چگونگی کاربری نمودن آموزه­‌های دینی در زندگی اجتماعی و به‌ویژه آموزش­‌های روزآمد تربیت روحانیون برای مدیرت کارآمد و روزآمد مساجد از ابزارهای مهم تمدن­‌سازی است که باید مورد توجه و حمایت قرار گیرد. نکات محوری زیر در مهندسی مجدد طراحی و بهره­‌برداری از مساجد و نقش­‌آفرینی آنها در آبادانی و شکوفایی و تمدن­‌سازی ضروری است:

1-18-3) ضروریت بازمهندسی طراحی کالبدی مساجد با لحاظ ساحت­‌ها و عرصه­‌های جدید که پوشش لازم به نیاز انسان مسلمان را بدهد و مساجد را از یک عبادتگاه به مرکز فعالیت تأثیرگذار مدیریت و رهبری هر محله تبدیل کند.

2-18-3)طراحی ماژول­‌های پیش­‌ساخته و قابل حمل و قابل نصب برای احداث فوری و روزآمد مساجد با هر ابعاد و تعداد مورد نیاز با کیفیت و ماندگاری روزآمد و درازمدت.

3-18-3)ساختارسازی در محلات برای کارآمدی مدیریت مساجد و نقش­‌آفرینی مردم در تأمین هزینه­‌های ساخت و بهره­‌برداری و امکان استفاده از منابع و تسهیلاتی ملی برای احداث مساجد و بازپرداخت­‌های مردمی طولانی‌مدت

4-18-3) ایجاد مکانیزم­‌های درآمدزایی با ارائۀ خدمات ارزان و فراگیر مساجد به مردم

5-18-3) فراخوان ملی برای طراحی الگوهای مورد نیاز در این خصوص نویسنده نیز مدل روزآمدی را برای طراحی کالبدی و مدیریت راهبردی مساجد تهیه نموده که قابل ارائه است.

19-3) امکان­‌پذیری تحقق پیشنهادات ارائه شده: اجرای هریک از پیشنهادات ارائه شده ممکن است با توجه به محدودیت­‌های اجرایی موجود از جمله کمبود منابع مالی، مقاومت­ سازمانی، تحریم­‌ها و محدودیت تعاملات جهانی و امثال آن مورد تردید قرار گیرد از جمله دستیابی به اهدافی که ثمرۀ اجرایی برنامه­‌ها و منجر به دستاوردهای تأثیرگذار همچون افزایش تولید ناخالص سالیانه تا سقف 1500 میلیارد دلار، ایجاد 10 میلیون شغل جدید طی دورۀ هشت ­ساله و تأمین پایدار آب و غذا و مسکن امنیت اقتصادی اجتماعی ادعاهایی نیست که به‌سادگی تحقق آنها باورپذیر باشد. مگر آنکه نمونه­‌های کاربردی قابل لمس ارائه شود ذیلاً بعضی از شواهد و دلایلی که امکان­‌پذیری برنامه­‌های ارائه شده را مقبول و ممکن می­‌سازد و به‌عنوان حسن ختام این فصل تقدیم می­‌شود:

1-19-3) تأمین آب پایدار: کمبود آب یک چالش عمده است. ناباوری در این خصوص تا آنجا وجود دارد که با هزینۀ گزاف  شیرین‌سازی آب برای صنعت و شرب بخش مرکزی با قیمت­‌هایی تمام شده بیش از یکصد هزار تومان برای هر متر مکعب به قیمت‌های پایان سال 1398 آن هم با حجم محدود و حداکثر سالیانه یک و نیم میلیارد مترمکعب در دست اقدام است. در این صورت چگونه امکان تولید یکصد میلیارد متر مکعب آب جدید میسر است. فناوری آبخیزداری و آبخوان‌داری با ایجاد 38 ایستگاه تحقیقاتی و با هزینه‌کرد یکصد میلیون دلار امکان­‌پذیری آن را در اقلیم­‌های متنوع سراسر کشور پایلوت‌سازی نموده است. اجرای این برنامه با مشارکت بخش خصوصی و پشتیبانی مؤثر دولت امکان­‌پذیر است. تجربیات موفق متعددی در سراسر کشور و به‌ویژه در استان اصفهان با مشارکت بخش خصوصی و حمایت سازمان جنگل­‌ها و مراتع انجام شده­ است. برنامۀ ملی تأمین آب پایدار پنج پروژه دارد، از جمله تولید یکصد میلیارد مترمکعب آب جدید، افزایش راندمان آبیاری کشاورزی تا 85­درصد، استفاده از آب­‌های غیرمتعارف شور، استفاده از منابع گیاهی و جانوری مقاوم و پرمحصول و تولید کارخانه­‌ای محصولات کشاورزی فناوری­‌های نوآورانه هستند که تأمین آب و غذای پایدار را محقق و عملیاتی ­می­‌سازند.

2-19-3) افزایش تولید ناخالص ملی: تولید ناخالصی ملی داخلی سالیانه با ارقام متفاوت ملی و جهانی از 500 تا 700 میلیارد دلار ذکر شده­ است. دسترسی به 1500 میلیارد دلار تولید ناخالص ملی سالیانه یعنی 2 تا 3 برابر وضع موجود چگونه ممکن خوهد بود؟ تحقق این برنامه با توسعۀ کسب و کار فناورانه در کلیۀ بخش­‌ها و زیربخش­‌ها فراهم می­‌شود. یکی از بخش­‌های قابل توسعه که کمتر از 20­درصد ظرفیت واقعی آن بهره­‌برداری می­‌شود بخش کشاورزی است. این بخش به‌صورت مالکیت خرد، با حداقل مکانیزاسیون و با استفادۀ اندک از فناوری در تولید و فراوری محصولات فعالیت می­‌کند. این برنامۀ تولید محصولات باارزش بالا (high value products) در کلیۀ بخش­‌ها به‌ویژه بخش کشاورزی را در دستور کار است. تولید محصولات با ارزش بالا مکمل برنامه امنیت غذایی و پشتیبان خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک است و همراه با تأمین امنیت غذایی هدف­‌گذاری شده­ است. ذکر اقدامات نوآورانه تحول­‌آفرین و یک مصداق از محصولات کشاورزی که  می­‌تواند در اشتغال و افزایش تولید ناخالص ملی نقش­‌آفرینی کند تحقق و امکان­‌پذیری مصادیق مشابه را در بخش کشاورزی و دیگر بخش­‌ها قابل بررسی و قابل قبول خواهد نمود.

3-19-3) زعفران محصول متحول‌کنندۀ اقتصاد کشاورزی: در بخش کشاورزی صدها محصول ارزشمند و قیمتی همچون  زعفران به‌صورت پراکنده، ناکارآمد و سنتی و با فناوری عقب مانده تولید می­‌شود که برنامه­‌ریزی تولید صنعتی روزآمد آنها تحول‌آفرین است نکات محوری زیر در بازمهندسی تولید زعفران اقتصاد کشاورزی را می­‌تواند متحول کند.

الف) فراوری زعفران: آنچه به‌عنوان زعفران در بازار ارائه می­‌شود پرچم گل یک گیاه است که چنانچه صادرات آن از خام‌فروشی در قالب فراوری ماده مؤثر آن به‌نام کراسین (CROCEINE) صورت گیرد تا 10 برابر وضع فعلی ارزش افزودۀ ملی ایجاد می­‌کند و به بسیاری از نابه‌سامانی­‌های قیمت­‌گذاری و رانت­‌خواری و ضایع کردن حقوق کشاورزان پایان می­‌دهد.

ب) فراوری گل زعفران: گل زعفران که پس از برداشت پرچم دورریز است و یا حداکثر به‌عنوان علوفه دام مصرف می­‌شود، حاوی مادۀ حیات‌بخش و جوان‌کننده به‌نام «آنتی‌سیانیدین (Anti syanidin)» است که استفاده از آن بر اساس استانداردهای روز جهان در تولید و بسته­‌بندی بسیاری از موادغذایی به‌عنوان یک افزودنی گران­‌قیمت اجباری است. ارزش افزودۀ حاصل از این محصول در صورت تولید 10 برابر بیش از ارزش‌افزودۀ زعفران است.

ج) فراوری برگ، ساقه و پیاز زعفران: برگ، ساقه  و پیاز زعفران نیز حاوی مواد ارزشمند مشابه است که اصولاً جایی در فرایندهای تولیدی جاری کشور ندارد در حالی که هر یک از آنها حاوی مواد اولیۀ دارویی و افزودنی به مواد غذایی و دارویی گران‌قیمت می‌باشد و بازارها و متقاضیان جهانی دارد.

د) ارتقای سطح فناوری: تولید نشاء گلخانه­‌ای زعفران، عمل­‌آوری و ماندگاری پیاز حتی تا سه سال، طراحی وتولید و به‌کارگیری ماشین­‌آلات کاشت و داشت و برداشت زعفران بهینه­‌سازی سیستم آبیاری و توسعۀ سطح زیرکشت، استفادۀ کارآمد از انواع کودهای معدنی و بیولوژیک برای افزایش راندمان­‌های کمّی و کیفی تولید زعفران متحول‌کننده­ است و میزان تولید زعفران را به ازای هر یک از قابلیت­‌های فناورانۀ ذکر شده 2 تا 3 برابر وضع موجود امکان­‌پذیر می­‌کند. به‌کارگیری کارآمد فناوری در کاشت و داشت و برداشت و فراوری محصولات نقش زعفران را در تولید ناخالص ملی تا یکصد برابر وضع موجود می­‌تواند افزایش دهد؟

ه) افزایش سطح زیرکشت: امکان­‌پذیری تولید زعفران محدود به نقاط سنتی موجود نبوده و بیشتر عرصۀ سرزمینی در فصل پاییز که فصل آبیاری مزارع زعفران است آب اضافی دارند که بدون نگرانی درصورت لزوم توسعۀ سطح زیر کشت را نیز می­‌تواند فراهم کند. به‌علاوه تحول در سیستم­‌های آبیاری در وضع موجود نیز می­‌تواند میزان کمّی تولیدات را 2 تا 3 برابر افزایش دهد.

و) مدیریت بازار زعفران: متأسفانه بازارهای کسب و کار و تولید از جمله زعفران رها شده و بدون پشتیبان است و دستگاه­‌های متولی با حجم بالای تصدی­‌گری فرصت برنامه­‌ریزی اصولی و متحول‌کنندۀ وضع موجود را ندارند. حمایت از بخش خصوصی برای توسعۀ کسب­‌وکار فناورانه در بازار زعفران مدیریت راهبردی این محصول را نیز فراهم می­‌کند.

ح) اعمال حاکمیت کارآمد دولت: دولت سیزدهم با کاهش تصدی­‌گری و تمرکز بر تولید دانش و ساختارسازی حکمرانی و کارفرمایی می­‌تواند توسعۀ کمّی و کیفی و تولیدات کشاورزی از جمله زعفران برای دستیابی به توسعۀ پایدار ملی را فراهم کند.

مصادیق بسیار دیگری که در قابلیت­‌های سرزمینی و چالش­‌ها به آن اشاره شده همچون پرورش میگو و یا توسعۀ جنگل­‌های حرّا در جنوب، احیاء و مدیریت بهره­‌برداری از جنگل­‌های بنه (دانۀ روغنی بی­‌نظیر و گران‌قیمت) و فرصت­‌های بسیار دیگر که در این برنامۀ مختصر نمی­‌گنجد اما نقشی متحول‌کننده­‌ای مشابه زعفران در اقتصاد کشاورزی دارد. فرصت­‌های بی­‌شماری است که هر یک تولید ناخالص ملی را از 10 تا یکصد میلیارد دلار در سال افزایش می­‌دهد...

بخش پنجم و پایانی از این یادداشت را در روزهای آتی بخوانید

+ سایر بخش‌های پروندۀ مزرعۀ پدری را  {اینــــجا} پی بگیرید

انتهای پیام/

 
واژه های کاربردی مرتبط
واژه های کاربردی مرتبط