تأثیرسنجی و ذائقه‌سنجی حلقه مفقوده ساخت برنامه‌های تلویزیونی
مقوله تأثیرسنجی و ذائقه‌سنجی از حلقه‌های مفقوده رسانه ملّی است که علاوه بر تأکید پیمان جبلی بر این مهم، بسیاری از مردم کوچه و بازار هم بارها و بارها این درخواست را داشته‌اند که نظرخواهی‌ها به این سمت و سو برود.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی «تأثیرسنجی برنامه‌های تلویزیون؛ چالش‌های امروز و سیاست‌های پیشرو»، با سخنرانی مجید محمدزمانی در مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما برگزار شد.
در این نشست مجید محمدزمانی، دکترای سیاستگذاری فرهنگی ضمن تأکید بر ضرورت اثرسنجی محتوا از منظر فقهی، ملی (سیاست‌های کلان) و سازمانی؛ به تبیین محدوده مفهومی «تأثیر» پرداخت و با اشاره به ادبیات پژوهش در حوزه تاثیرسنجی، ارزیابی انتقادی از پژوهش‌های داخلی در این حوزه ارائه داد. بخش اصلی سخنرانی به معرفی روش چک لیست یا بازبینه اختصاص داشت. این پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ، با تاکید بر این که اجرای مؤثر تأثیرسنجی برنامه‌های تلویزیونی، نیازمند چارچوب اثرسنجی است، چک‌لیست را شیوه‌ای نو در این عرصه دانست.
بخش پایانی سخنرانی، در برگیرنده پیشنهادها و سیاست‌های رسانه‌ای برای بهبود فرایندهای تأثیرسنجی با هدف ایجاد و تقویت تأثیرهای مطلوب و کاهش تأثیرات نامطلوب بود که از جمله این پیشنهادها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- توجه به تأثیر برنامه بر مخاطب به جای تمرکز صرف بر نظرسنجی و اعلان میزان مخاطب در ارزیابی برنامه‌ها و شبکه‌ها؛
- اثرسنجی برنامه‌ها مبتنی بر چارچوب‌های برخاسته از ارزش‌های بومی-دینی؛
- توجه به ویژگی‌ها و نقش فعال مخاطب در فرآیند اثرسنجی برنامه؛
- بهره‌‌‌گیری از روش بازبینه جهت پرهیز از غفلت نسبت به گستره تأثیرات برنامه‌ها؛
- استفاده از معیارهای مشترک سازمانی و دانش تجمیع شده کاربردی در ارزیابی طرح‌های برنامه‌ها؛
- شناسایی اثرات احتمالی برنامه‌ها پیش از تولید و پخش (مثلاً بر مبنای پژوهش در فصل‌های قبلی برنامه یا سریال)؛
- به کارگیری روش‌های متنوع در سنجش تأثیر متناسب با نوع تأثیر مورد نظر؛
- اجرای تأثیرسنجی با همراهی و تعامل با عوامل تولید برنامه؛
- ارائه پیشنهادهای کاربردی اصلاحی به برنامه‌سازان به منظور کاهش تأثیرات نامطلوب و ایجاد یا تقویت تأثیرات مطلوب برای تولیدات آتی.
با توجه به تجربیات پژوهشگران و مدیران مرکز تحقیقات در حوزه سنجش و تحلیل تأثیرات رسانه‌ها، این نشست با مشارکت فعال آنان در طرح پرسش، بحث و نقد همراه شد.
در ابتدای این نشست که مدیران و پژوهشگران مرکز تحقیقات در آن حضور داشتند، آزاده سالمی، سرپرست گروه مصرف رسانه‌ای، ضمن اشاره به برخی چالش‌های نظری و روش‌شناختی مطالعات اثرسنجی، به ضرورت اجرای این گونه پژوهش‌ها تأکید کرد و هدف از برگزاری این نشست را آشنایی با فعالیت‌های پژوهشی حوزه سنجش تأثیر برنامه‌های صداوسیما دانست.
این موضوع در حالی است که همیشه نظرسنجی‌های صداوسیما با بحث و اظهارنظر همراه بوده است. این بحثِ تأثیرسنجی و یا حتی ذائقه‌سنجی جزو مفقوده‌های نظرسنجی رسانه ملّی به شمار می‌رود که بسیاری از مخاطبان در کوچه و خیابان هم بارها در گزارش‌های میدانی تسنیم این درخواست را داشته‌اند که نظرسنجی و نظرخواهی به این سمت و سو برود.
واضح است که اگر خوراکِ مناسب و متناسب با ذائقه سخت‌گیرِ مخاطب امروز تهیه نشود، مخاطب سراغِ رسانه‌های دیگری برای تماشای فیلم و سریال و برنامه‌های مورد انتظارش می‌رود. چنانچه این تأثیرسنجی‌ها و ذائقه‌سنجی‌ها در دستور کار قرار بگیرد به طور قطع خروجی سریال‌ها از متن واقعیت‌های جامعه دور نخواهند بود و برنامه‌ها متناسب با نگاه و سلیقه و خواستِ مخاطب ساخته و پرداخته می‌شود.
بنابراین انتظار می‌رود در نظرسنجی‌های جدید رسانه ملّی، به طور خاص از عموم مخاطبان پرسیده شود که انتظاراتشان از سریال‌ها و برنامه‌های مطلوبشان چیست؟ بی‌تردید ایده‌های راهگشایی که مردم عادی کوچه و خیابان می‌دهند می‌تواند بهترین دستمایه برای ساخت کارهای فاخر و ارزشمند در صداوسیما باشد. از طرف دیگر اگر در جریان نظرسنجی‌هایی که هرچند وقت یک بار اعلام می‌شود؛ فیلم، سریال و یا برنامه‌ای به عنوان پربیننده‌ترین معرفی می‌شود، نتایج حاصله به سمت تأثیرسنجی نیز پیش برود، اتفاقات مهمی خواهد افتاد و سازندگان برنامه و سریال بهتر می‌توانند تصمیم بگیرند که چه نوع مفاهیم و ایده‌هایی را به آنتنِ صدا و سیما برسانند.
انتهای پیام/