فاطمه پرهیزگار، مدیر حوزه علمیه کریمه اهل بیت(ع)، در گفتوگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، درباره کنشگری رسانهای طلاب و ضرورت پرهیز از تحلیلهای سطحی، به عوامل برخی کنشهای سطحی اشاره کرد و گفت: قرآن کریم میفرماید «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَفَتَبَیَّنُوا»؛ اگر فاسق خبری آورد و این خطابش به مؤمنین هست؛ یعنی از ویژگیهای مؤمن این است که وقتی خبری که به او میرسد باید تفحص کند و صحت و سقم خبر را بررسی کند، سپس واکنش نشان دهد. در آموزههای قرآنی آمده است که «أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَیٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِین». موضعگیری عجولانه باعث میشود که انسان ندانسته به دیگران آسیب بزند و بعد پشیمان بشود، بعضیوقتها این پشیمانی هیچ بهرهای ندارد.
وی درباره اقسام صبر گفت: یکی از اقسام صبر پرهیز از عجله است. عجله با سرعت عمل فرق دارد. عجله یعنی انسان بدون بررسی و تمهید مقدمات، خودش را به آب و آتش بزند که سریع آن کار را انجام دهد و چون مقدمات کار انجام نشده غالباً با خطا مواجه میشود؛ اما سرعت عمل برعکس آن است. یعنی مقدمات کار، مطالعات و بررسیها انجام شده و انسان در اینجا نباید تعلل کند و سریع باید کار را انجام دهد. عجله نقیض صبر است.
مبلغ عرصه بینالملل درباره اینکه چرا برخی حوزویان دچار تحلیل سطحی میشوند، گفت: این ویژگی مختص حوزویان نیست، خیلیها از این اشتباهات میکنند، به خصوص وقتی که در فضای هیجانی قرار میگیرند. انسان اگر نتواند با صبر و بردباری و بررسی به عمق مسأله پی ببرد، بر اساس هیجان و احساسات به واکنشهای سطحی موضعگیری عجولانه روی میآورد.
ضرورت آموزشهای رسانهای
وی شتابزدگی در دیدگاه شخصی را محصول نبود آموزشهای رسانه دانست و افزود: ممکن است اشخاص، انسانهای اخلاقی، چهرههای وارسته باشند؛ اما از تأثیر رسانه یا مهارتهای رسانه اطلاعات زیادی نداشته و نحوه کنشگری در رسانه را بلد نباشند؛ چون در تخصصش نبوده و آموزش کافی ندیده، در نتیجه منجر به عدم درک کامل ابعاد موضوع و تحلیلهای سطحی میشود. ما در ایام انتخابات فراوان از این چیزها دیدیم و میبینیم شخصیت بسیار محترم با یک موضعگیری در اثر عدم تحلیل درست، آسیب جبرانناپذیری به تصمیم و رفتار جامعه میزند.
مدیر حوزه علمیه کریمه اهل بیت(ع) ادامه داد: عامل دیگر موضعگیری های شتابزده را فشارهای اجتماعی سیاسی است. بعضی وقتها ترور یا حادثهای اتفاقی میافتد و یک فشار روانی اجتماعی سیاسی به چهرههای شاخص وارد میشود و اینها برای پاسخگویی به این نیاز فوری جامعه در اثر فشارهای اجتماعی ممکن است موضعگیری بکنند که به پیامد آن دقت نکنند یا مثلاً جامعه انتظار دارد و از حوزویان طلب میکند که یک عالم دینی اظهار نظر کند و پاسخ فوری و قاطع بدهد. اگر این چهرههای شاخص دینی بدون بررسی، تحت الشعاع این انتظارات جامعه و این فشارهای جامعه قرار بگیرند، ممکن است که گرفتار موضعگیریهای عجولانه بشوند.
خلأ جامعنگری در کنشهای رسانهای
استاد حوزه و دانشگاه عامل دیگر را عدم نگرش کلی و جامع به مسائل دانست و ابراز کرد: طبیعی است که هر کسی را بهر کاری ساختند. فرض کنید تخصص بنده تفسیر است و نگرش جامع در رابطه با فلسفه یا کلام یا فقه ندارم. اگر در این موارد اظهار نظر کنم، این اظهار نظر و تحلیل عمق و مبنای علمی نخواهد داشت و سطحی ارائه میشود؛ بنابراین باید هم جامعه درست تربیت شود که انتظار همهچیز را از یک فرد نداشتهباشند که از متخصص مسائل دینی توقع اظهار نظر در مورد مسائل سیاسی نداشتهباشد و او هم نباید در این مورد اظهار نظر بکند؛ گرچه دیانت ما سیاست ما است و اصلاً اسلام دینی اجتماعی سیاسی است؛ اما باید تخصصش را کسب کرد، بعد اظهار نظر نمود. اگر این چنین نباشد اظهار نظرهای سطحی و آسیبزا رخ میدهد.
پرهیزگار ادامه داد: عامل دیگر اظهارات عجولانه، نقص در فضیلت صبر در وجود افراد است؛ همانگونه که در حدیث امام صادق(ع) هم بیان شده که صبر از ویژگیهای اعلای انسانی است و در بعضی موارد ممکن است فقدان این ویژگی باعث واکنشهای احساسی و غیرمنطقی بشود.
از نبود اطلاعات کامل و دقیق تا واکنش عجولانه
استاد حوزه و دانشگاه یکی دیگر از عواملی که ممکن است انسان واکنش عجولانه داشته باشد را نداشتن اطلاعات کامل برشمرد و تصریح کرد: کسی منابع اطلاعاتی ناقص در دنیای رسانهای امروز مثل شبکههای معاند که هدفمند و با غرضورزی اطلاعات غلط ارائه میدهند را دنبال کند و تحلیلهای کارشناسان را نبیند، ممکن است با شنیدن یا ارتباط با آن منابع اطلاعاتی ناقص یک برداشت ناقصی از حادثه یا موضوعی به دستی آورد و همان را هم تحلیل کند و تحلیل نادرستی هم ارائه بدهد.
وی افزود: نکته دیگر این که گاهی اوقات برخی حوزویان در موضعگیری سختگیر باشند و راه نقد درست را ندانند. اگر انسان نقد صحیح بلد نباشد و شناخت دقیقی از وضعیت موجود نداشته باشد، ممکن است عجولانه قضاوت کند و نتایج نادرستی هم ارائه بدهد.
مدیر حوزه علمیه کریمه اهل بیت(ع) با ارائه راهکاری مبنی بر این که چگونه طلاب و قشر حوزوی بصیرت سیاسی و سواد رسانه خوبی را کسب کنند؟ گفت: برای بهبود وضعیت کنشگری تبلیغی و رسانهای لازم است که طلاب بر اساس نیازهای جامعه آموزشهای لازم را دریافت کنند. حوزههای علمیه باید به این رسالت به شکل مطلوب عمل کند. با توجه به صبر و تفکر عمیقتر که یکی از راهکارهای ارتقای بصیرت سیاسی است، طلاب باید بدون جهتگیریهای خاص در مقابله با چالشهای اجتماعی سیاسی، دقت بیشتری در ارائه تحلیل کنند.
وی همچنین اظهار کرد: طلاب باید در یک فضای حرفهای و آموزشی مناسب رشد کرده تا بتواند هم تابآوری و هم هوش رسانهای را تقویت کنند و هم اینکه به بصیرت سیاسی و سواد رسانهای بها دهند.
انتهای پیام/