حجتالاسلام دکتر قاسم شباننیا، عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امامخمینی(ره)، در گفتوگو با حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، در خصوص جایگاه کرسیهای نظریهپردازی در تولید علوم انسانی اسلامی گفت: رشد علم در سایه تضارب آرا بهدست میآید، براساس فهمی که از مبانی و برداشتی که از منابع اسلامی داریم ممکن است در مسیر مطالعات خودمان از برخی از جنبههای آن غفلت کنیم.
استاد حوزه علمیه قم افزود: گاهی ممکن است توجه نداشته باشیم که طرح مباحثهها و گفتوگوهایی در این باره میتواند برخی از نقاط خلأ را که به آن توجه نداشتیم، روشن کند.
وی تصریحکرد: برای رسیدن به علوم انسانی اسلامی در حوزههای مختلف با توجه به اینکه شاید بتوانیم بگوییم هنوز در ابتدای راه هستیم و باید مسیر زیادی را بپیماییم تا به نتیجه برسیم، در این راستا نظریهها و نظرات در معرض نقد و مباحثه بهخصوص در کرسیهای نظریهپردازی و علمی، منجر به رشد علوم انسانی-اسلامی میشود.
حجتالاسلام شباننیا بیان کرد: بهدلیل اینکه در این گفتوگوها خلأ مباحث بهویژه مباحث جدید و نو، ممکن است ما را از بعضی از نکات کلیدی غافل کند و گاهی اوقات به نام نوآوری، ممکن است دچار ورود به یک مسیری شویم که ما را از مسیر اصلی دورتر کند، بنابراین کرسیهای نظریهپردازی میتواند باعث شناخت خلأها شود.
وی خاطرنشان کرد: افراد تلاش میکنند در کرسیهای نظریهپردازی، در راستای رشد علوم انسانی اسلامی نظریهای را ارائه دهند، در این راستا نخست اینکه تلاش برای طرح خود نظریه یکی از نقاط امتیاز کرسیهای نظریهپردازی بهشمار میرود و باعث میشود نظریهای بهصورت شسته و رفته و منسجم ارائه شود.
عضو هیأت علمی مؤسسه امامخمینی(ره) عنوان کرد: نکته دیگر اینکه این نظریه باید بهگونهای ارائه شود که افرادی که این نظریه را بررسی میکنند بتوانند به یک فهم عمیقی از این نظریه برسند و برای افرادی که در معرض این نظریه قرار بگیرند و میخواهند آن را بررسی کنند؛ این نظریه باید قابل فهم و تصور باشد.
وی در مورد مراحل نقد و بررسی نظریهها در کرسیها خاطرنشان کرد: اینکه نظریه در معرض نقد و بررسی قرار بگیرد، در کرسیهای نظریهپردازی چندین مرحله پیموده میشود.
حجتالاسلام شباننیا گفت: یک مرحله پردازش خود نظریه و مرحله دیگر نیز طرح نظریه بهگونهای که برای دیگران قابل فهم باشد است، از طرفی در مرحله دیگری تلاش عدهای دیگر برای فهم این نظریه و سپس پرداختن به نقاط ضعف و قوت آن نظریه در شبکه علوم در حوزه مباحث انسانی و اسلامی است.
وی افزود: به نظرم کرسیهای نظریهپردازی با توجه به این ویژگیها میتواند باعث رشد و یا تسریع در رشد علوم انسانی و اسلامی شود؛ ولی باید به نکتهای توجه داشت؛ در صورتی کرسیهای نظریهپردازی میتواند ما را رو به جلو ببرد و در تولید علوم انسانی- اسلامی ما را کمک کند که ما در این نظریات دو نکته را مورد عنایت قرار دهیم نکته اول اینکه در این نظریات نباید فقط در عالم نظر باقی بماند و در فضای جمهوری اسلامی باید یک نیم نگاهی به عرصه عمل و کاربرد هم داشتهباشد.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: صرفاً مباحثی که مبحث نظری را برای ما حل میکند و از سطح تئوری، خودش را گره به مسائل عملی نمیزند این نوع نظریهپردازیها در نوع خودش یک کار علمی است و میتواند علم را ارتقا دهد؛ اما لزوماً نمیتواند یک نیازی از نیازهای نظام جمهوری اسلامی را در رشد و ارتقای علوم انسانی و اسلامی تأمین کند.
وی عنوان کرد: از این رو به نظر میرسد این نکته بسیار مهم است که در کرسیهای نظریهپردازی، ما این مباحث نظری و تئوریک را باید بهگونهای جایگذاری کنیم که رابطه آن با مباحث عملیاتی و کاربردی روشن شود.
حجتالاسلام شباننیا تصریحکرد: این نظیر بیانات رهبری است؛ در جایی که فرمودند ویژگی فلسفه غرب این است که اینها آمدند و مباحث فلسفی را برای حل مسائل اجتماعی امتداد دادند، از این رو اگر ما کرسیهای نظریه پردازیمان به این سمت رود و دغدغه حل مسائل اجتماعی را داشته باشد، یک مرحله از این مراحل را طی میکند.
وی خاطرنشان کرد: عرض نمیکنیم همه مراحل را؛ اما هدفمند در مسیری قرار بگیرد که این مباحث نظری و تئوریک امتداد یابد و به سمتی که مباحث در عرصه جامعه ما دچار چالشهای جدی هستیم این نکته مهمی است؛ مسأله دیگر اینکه کرسیهای نظریهپردازی باید از نظر مبانی و اصول هم پایهاش مستحکم باشد یعنی پرداختن به مباحث در کرسیهای نظریهپردازی بدون لحاظ مبانی و اصولی که براساس آن مسأله را قرار است در حوزه نظریهپردازی حل کنیم و به چالش بپردازیم.
عضو هیأت علمی مؤسسه امامخمینی(ره) تأکید کرد: ما اگر بدون این چارچوب مبنایی و اصولی اگر به این مسائل بپردازیم، در پردازش این نظریه و در نقد و داوری دچار اشتباه میشویم و نمیتوانیم به نقطه قابل اتکایی برسیم.
وی گفت: نکته دوم اینکه اگر کرسیهای نظریهپردازی برای حل چالشهای جامعه مطرح میکنیم و میخواهیم مسئلهای را تا حد امتداد در مسائل اجتماعی حل کنیم، ما ناگزیر باید در یک شبکهای ببینیم که از مبانی و اصول شروع میشود و به مرحله راهبردها میرسد.
حجتالاسلام شباننیا اظهار داشت: بنابر این باید به مراحل سیاستها، راهبردها، راهکارها و تاکتیکهای توجه کرد. در مرحله راهبرد و راهکارها، ما به مرحله تجویزها میرسیم و در هر یک از تجویزها، راه حلی در یک مسئلهای ارائه دهیم. در کرسیهای نظریهپردازی این تجویزها باید مبتنی بر یک مباحث بنیادین و آن هستها باشد تا یک انسجام شبکهای شکل گیرد.
وی عنوان کرد: آن نقطه خلأیی که امروز در علوم انسانی داریم و در تولید انسانی و اسلامی آن چالش جدی داریم این است که ما این نگاه شبکهای را در مباحث نداریم و این نگاه شبکهای از مبانی و اصول شروع میشود و امتداد مییابد برای حل مسائلی که در جامعه وجود دارد این را اگر از ابتدا تا انتها در قالب یک نظام شبکهای ببینم و با این نگاه کرسیهای نظریهپردازی شکل بگیرد و چالشها و مسائلها در این چارچوب حل شود، میتوانیم کمک بسیار جدی به تولید علوم انسانی و اسلامی و در هر کدام از این رشتهها و گرایشهایی که وجود دارد داشته باشیم.
خبرنگار: حمیده زند
انتهای پیام /