به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، کارشناسان حوزه علم و فناوری معتقدند که ورود ایران به عرصه کوانتوم، تنها در صورت ایجاد زیرساختهای آزمایشگاهی قابل اتکا، معنا پیدا خواهد کرد. همانگونه که در آغاز مسیر فناوری نانو، شکلگیری شبکهای از آزمایشگاههای تخصصی در دانشگاهها و مراکز پژوهشی از سال 1382، زمینهساز رشد پایدار این حوزه و موفقیت ستاد نانو شد، در فناوریهای نوظهور نیز این تجربه باید تکرار شود.
امروز، در سال 1404، این ضرورت بیش از هر زمان دیگری مطرح است؛ زیرا کوانتوم دیگر صرفاً یک مفهوم علمی نیست، بلکه به سرعت در حال تبدیل شدن به بستر اصلی محاسبات، ارتباطات و حسگرهای نسل آینده است. از این رو، ایجاد آزمایشگاههای تخصصی برای ارزیابی، صحتسنجی و استانداردسازی محصولات کوانتومی، یکی از مأموریتهای بنیادین معاونت علمی رئیسجمهور اعلام شده است.
لزوم همکاری ملی برای شکلگیری آزمایشگاههای کوانتومی
ایجاد زیرساختهای کوانتومی، مستلزم همکاری همه دستگاههای کشور است؛ از دانشگاهها و پژوهشگاهها گرفته تا سازمان ملی استاندارد و نهادهای صنعتی. بدون هماهنگی فراگیر، هر مرکز علمی صرفاً در جزیرهای جداگانه حرکت خواهد کرد و نمیتوان انتظار توسعه منسجم داشت.
در همین راستا، دیروز تفاهمنامه همکاری میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری و سازمان ملی استاندارد ایران امضا شد؛ تفاهمنامهای که از آن به عنوان نقطه شروع یک همکاری ساختاری در زمینه استانداردسازی و آزمایشگاههای فناوریهای نو یاد میشود.
استاندارد؛ ستون فقرات اعتماد به فناوریهای نو
در این نشست، حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور، استاندارد را «ستون فقرات توسعهپذیری و اعتمادپذیری محصولات دانشبنیان کشور» دانست و تأکید کرد: «ما با علم میتوانیم بسازیم، ولی نمیتوانیم اعتماد کسب کنیم؛ با استاندارد میتوانیم آن اعتماد را به دست آوریم.»
وی محصولات دانشبنیان فاقد استاندارد را به «پُلی که ستون ندارد» تشبیه کرد و افزود: داشتن آزمایشگاههای مطلوب برای سنجش محصولات، فاکتور حیاتی در مسیر استانداردسازی است.
افشین، ضمن اعلام آمادگی معاونت علمی برای تقویت زیرساختهای آزمایشگاهی، از طراحی حمایتهای هدفمند از آزمایشگاههای حامی خبر داد؛ از جمله تسهیلات مالی مستقیم و بهرهمندی شرکتهای دانشبنیان از گرنتهای معاونت علمی برای تسویه هزینه آزمونها با سازمان استاندارد.
هشدار نسبت به بیتوجهی به آزمایشگاههای حوزههای نوظهور
معاون علمی رئیسجمهور در بخش دیگری از سخنان خود، نسبت به "خطر فقدان استانداردسازی در فناوریهای نوظهور، از جمله کوانتوم، هوش مصنوعی، زیستفناوری، امنیت سایبری و میکروالکترونیک" هشدار داد و گفت: اگر امروز به فکر آزمایشگاهها و استانداردسازی نباشیم، کشور دچار توهم یا خلأ خواهد شد. ممکن است محصولاتی داشته باشیم که فکر کنیم درخشان هستند اما در واقع ارزشی ندارند، چون زیرساخت تست نداریم.
به گفته وی، تمرکز بر توسعه آزمایشگاهها در حوزههای "حسگرهای کوانتومی، ارتباطات و پردازش کوانتوم و هوش مصنوعی" در دستور کار قرار گرفته است تا از تبدیل دانش نو به شبهعلم پیشگیری شود.
در ادامه این نشست، "فرزانه انصاری؛ رئیس سازمان ملی استاندارد ایران"، ضمن تأکید بر اهمیت همکاریهای گسترده، گفت: فعالیتهای نوآورانه بدون استانداردهای مطلوب امکانپذیر نیست؛ علم و استانداردسازی دو مؤلفه مکمل یکدیگر هستند.
وی تصریح کرد که تفاهمنامه اخیر، دو جنبه اساسی را دنبال میکند: نخست، ارتقای رقابتپذیری کالاهای دانشبنیان در بازار داخلی و خارجی؛ و دوم، حل مشکلات صادرات به کشورهای همسایه از مسیر استانداردسازی.
رئیس سازمان استاندارد افزود: با تحول جهانی ناشی از فناوریهایی مانند بلاکچین، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء، نمیتوان سازمانها را با شیوههای سنتی اداره کرد. ما در برنامههای تحولی خود به سمت فناوریهای نو در حرکتیم و دانش معاونت علمی، در این مسیر نقش کلیدی دارد.
حسین افشین پیش از این نیز در نشست خبری نمایشگاه «فر ایران» و شانزدهمین نمایشگاه نانو، در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم درباره راز موفقیت ستاد نانو، تأکید کرده بود که «در فناوریهای نوظهور باید الگوی سیاستگذاری ما همان الگوی موفق ستاد نانو باشد؛ یعنی متمرکز عمل کنیم، ولی بگذاریم همه وارد میدان کار شوند.»
وی توضیح داد: ستاد نانو هیچگاه خود وارد بازار نشد، بلکه زیرساخت آزمون و صحتسنجی را ایجاد کرد تا شرکتهای دانشبنیان بتوانند محصولاتشان را با اتکا به آزمایشگاههای معتبر عرضه کنند. اگر در ابتدای مسیر نانو این ارزیابی دقیق انجام نمیشد، امروز کشور با انبوهی از محصولات غیرواقعی مواجه بود.
براساس این دیدگاه، تکرار همان الگو در حوزه کوانتوم، رمز موفقیت آینده خواهد بود. معاون علمی رئیسجمهور تصریح کرد: اگر زیرساخت صحتسنجی برای محصولات کوانتومی ایجاد نشود، ستاد کوانتوم نیز موفق نخواهد شد.
کوانتوم نیازمند حمایت ملی، آزمایشگاه و استاندارد
بر اساس این رویکرد، "فناوری کوانتوم به مرحلهای رسیده است که بدون شکلگیری آزمایشگاههای تخصصی و نظام استانداردسازی ملی، امکان توسعه واقعی ندارد". تجربه موفق ستاد نانو نشان داد که آزمایشگاهها نه تنها ابزار تحقیق، بلکه پایه اعتماد عمومی و توسعه صنعتی هستند.
اکنون معاونت علمی و سازمان ملی استاندارد با امضای تفاهمنامه مشترک، گام نخست برای تحقق این هدف را برداشتهاند. به نظر میرسد، آینده فناوریهای نوظهور کشور در گرو همان رویکردی است که معاونت علمی در پیش گرفته است: سیاستگذاری متمرکز، ساخت زیرساختهای آزمایشگاهی و واگذاری میدان عمل به همه فعالان کشور.
انتهای پیام/