به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، موزه میراث روستایی قرق (یا موزه فرهنگ روستایی گلستان) یکی از پروژه‌های فرهنگی برجسته در استان گلستان است که در پارک جنگلی قرق گرگان واقع شده و به عنوان دومین اکوموزه روستایی کشور پس از موزه سراوان گیلان شناخته می‌شود.

این موزه در زون فرهنگی پارک جنگلی قرق  قرار دارد و در دل جنگل‌های هیرکانی شمال ایران واقع است. دسترسی آسان از گرگان و طراحی آن بر پایه بازآفرینی معماری بومی 33 گونه روستایی استان (از جلگه تا استپ و کوهستان) است.

مطالعات این پروژه از 1393-1394 آغاز و عملیات اجرایی آن از مرداد 1394 شروع شد اما با چالش‌های جدی اعتباری مواجه بود و عملا در برخی از سال‌ها این پروژه به محاق رفته بود. هرچند در سفرهای مختلف مسئولان ارشد کشوری قول‌هایی برای اجرای پروژه داد می‌شد اما هنوز با گذشت یک دهه فاز نخست آن نیز به بهره برداری نرسیده است. 

بازسازی خانه‌ها، مشاغل، صنایع دستی و زیست‌بوم‌های محلی بیش از 100 روستای گلستان و همچنین استفاده از نمادهای  فرهنگی اقوام ترکمن، سیستانی، گرگانی و غیره با تمرکز بر دانش بومی، ابزارآلات و معماری سنتی آنها در این دهکده گردشگری دیده شده است.

پروژه موزه میراث روستایی گلستان، با پیشرفت فیزیکی حدود 80 درصد، در مسیر تبدیل شدن به یکی از نقاط کانونی گردشگری استان پیش می‌رود. در قلب این طرح، انتقال و احیای چندین بنای باارزش روستایی از گوشه و کنار گلستان قرار دارد.

نمونه‌های شاخصی مانند خانه تلار جفاکنده از بندرگز، خانه قلندرآییش و خانه زاهد از کردکوی، خانه جهانبخش در سرکلاته و خانه دنکوب از علی‌آبادکتول، با معماری اصیل خود، روح و هویت نخستین بخش‌های این موزه فضای باز خواهند بود.

اما این پروژه فراتر از مرمت چند ساختمان قدیمی است. ایجاد زیرساخت‌های ضروری مانند سردرب ورودی، شبکه‌های آب و برق، بهسازی سرویس‌های بهداشتی و مسیرهای دسترسی، نشان می‌دهد هدف، خلق یک مجموعه کامل و پذیرای بازدیدکنندگان است. این نگاه جامع، اهمیت و آینده‌نگری طرح را آشکار می‌سازد.

از جنبه مالی، این پروژه در زمره طرح‌های سنگین و بلندمدت استان طبقه‌بندی می‌شود. تا امروز 170 میلیارد ریال در آن سرمایه‌گذاری شده و برای سال جاری نیز 50 میلیارد ریال اعتبار استانی پیش‌بینی شده است. چنین حجمی از تخصیص بودجه، بیانگر جایگاه راهبردی موزه در برنامه‌های توسعه گردشگری منطقه است.

دستاوردهای این موزه تنها به حفظ بناهای تاریخی محدود نمی‌شود. ایجاد فرصت‌های شغلی از طریق راه‌اندازی غرفه‌های صنایع دستی، فروش محصولات محلی، رستوران‌ها و چایخانه‌های سنتی، می‌تواند به اقتصاد جوامع بومی رونق بخشد. به این ترتیب، موزه علاوه بر حفاظت از میراث، به عاملی برای توسعه اقتصادی پایدار تبدیل خواهد شد.

در مقیاس ملی نیز این پروژه جایگاهی ویژه دارد؛ چرا که پس از تکمیل، به عنوان تنها موزه تخصصی فضای باز میراث روستایی در شرق کشور شناخته خواهد شد. این تمایز، می‌تواند سهم گلستان را در جریان گردشگری ایران افزایش دهد و آن را به الگویی برای دیگر مناطق بدل کند.

فراتر از ابعاد اقتصادی، کارکرد فرهنگی و هویت‌بخش این موزه بسیار حائز اهمیت است. در عصر حاضر که زندگی مدرن و شهری، پیوند نسل جوان با ریشه‌های بومی را کمرنگ کرده، چنین فضاهایی می‌توانند پلی بین گذشته و آینده ایجاد کنند و زمینه آشنایی و درک بهتر از فرهنگ و سبک زندگی گذشتگان را فراهم آورند.

این مجموعه همچنین پتانسیل علمی و آموزشی قابل‌توجهی دارد. دانشگاه‌ها و پژوهشگران می‌توانند از آن به عنوان محلی برای مطالعات میدانی در حوزه‌هایی مانند معماری بومی، مردم‌شناسی و محیط‌زیست بهره ببرند.

با گشایش فاز اول در نوروز آینده، این موزه می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی سفر در استان تبدیل شود، به‌ویژه با توجه به موقعیت استراتژیک آن در مسیرهای گردشگری و نزدیکی به دیگر جاذبه‌های طبیعی. با این حال، باید توجه داشت که تکمیل چهار فاز باقی‌مانده نیازمند تداوم حمایت‌های مالی و مدیریتی است. اگرچه راه‌اندازی فاز اول نقطه عطفی مهم خواهد بود، اما ظرفیت کامل این گنجینه تنها با به پایان رسیدن تمام مراحل آن محقق می‌شود.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی امروز که برای سومین بار به گلستان آمده بار دیگر به محل این پروژه رفت تا از نزدیک روند اجرای آن را بازدید و بررسی کند. 

بر اساس برآوردهای انجام‌شده، هزینه اجرای این طرح بیش از 50 میلیارد تومان است. وزیر میراث فرهنگی از استاندار خواست تا پنجاه درصد از این هزینه را تأمین کند. البته صالحی امیری به این موضوع هم تأکید کرده که آنچه که بر اساس مطالعات مشاور طرح تعریف شده، باید عیناً به مرحله اجرا درآید. از سطح وزارتخانه تا استاندار، نمایندگان مجلس و سایر مسئولان، همه باید تنها بر اجرای دقیق طرح متمرکز شوند و از هرگونه مداخله خارج از چارچوب مطالعه که ممکن است به تجربیات تلخ گذشته بینجامد، پرهیز کنند.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: در مورد سهم تأمین مالی، توافق بر این است که پنجاه درصد توسط استاندار و پنجاه درصد دیگر توسط وزارتخانه تأمین شود. وزارتخانه حتماً در بودجه سال آینده کشور، کمک لازم را برای این طرح که ماهیتی ملی دارد، پیش‌بینی و اختصاص خواهد داد. در حال حاضر، سه منبع مالی برای این پروژه به تصویب رسیده است، یک منبع از سوی استانداری، معادل همان میزان از سوی وزارتخانه و سهم نمایندگان مجلس که می‌تواند از محل اعتبارات توازن منطقه‌ای یا توسعه شهر تأمین شود. مخاطبان این مجموعه در اولویت اول، استان‌های همجوار، سپس مردم خود استان گلستان و در نهایت مسافران عبوری خواهند بود که اینجا به عنوان یک پایگاه اتراقی جذاب برای آنها عمل خواهد کرد. این امر به ایجاد اشتغال، رونق رستوران‌ها و فعالیت‌های خدماتی منجر می‌شود و برای جامعه محلی که عمدتاً نیازمند فرصت‌های شغلی هستند، بسیار مفید خواهد بود.

به گفته مسئولان اجرای این پروژه، در این فضا، غرفه‌ها و فضاهای کوچکی در اختیار اهالی محل قرار خواهد گرفت تا به فروش کالا و صنایع دستی بپردازند. برای مثال، ایجاد یک بازارچه صنایع دستی قوی، مانند آنچه در سنندج شاهد هستیم، در اینجا نیز اولویت دارد. اولویت با صنایع دستی اصیل استان است. این محل باید به نقطه‌ای تبدیل شود که هر بازدیدکننده‌ای در خروج خود، امکان دسترسی و خرید سوغات و صنایع دستی استان را داشته باشد و این کالاها را به عنوان نمادی از گلستان به سراسر ایران ببرد. ایجاد یک «تم‌پارک» (پارک موضوعی) صنایع دستی در اینجا ظرفیت فوق‌العاده‌ای دارد. حتی می‌توان از ترکه‌ها و چوب‌های خشک جنگل‌های اطراف، در قالب هنرهایی مانند ترکه‌بافی و گره‌چینی بهره برد و زنجیره کامل ارزش صنایع دستی، از خلق تا فروش، را در معرض دید گردشگران قرار داد.

براساس کتابچه طرح جامع این پروژه، در قالب یک برنامه 10 ساله آماده شده است. در فاز اول، تمرکز بر احیاء و تجهیز 50 هکتار از عرصه خواهد بود که اسناد آن در دسترس است. برای پیشرفت کار نیاز به قطعیت در تأمین منابع وجود دارد. اگر منابع مالی به طور کامل و به موقع (حتی از ابتدای سال 1405) تأمین شود،می‌توان فاز اول را حداکثر تا پایان تابستان 1405 به بهره‌برداری رساند. با فرض تزریق منابع در سال 1405، کارهای زیرساختی اساسی مانند رفع موانع برق و آب در کمتر از 6ماه قابل انجام است.

این پارک به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود یک «زون فرهنگی» به وسعت 50 هکتار و یک عرصه کلی حدود 600 هکتاری. اولویت اصلی در حال حاضر، تکمیل زیرساخت‌های پایه مانند روشنایی، مرمت، احداث کمپ و سرویس‌های بهداشتی است. این پارک یک سرمایه ملی و متعلق به تمام مردم ایران است.

فریدون فعالی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان نیز گفته مدل بهره‌برداری نهایی، مشارکت با بخش خصوصی خواهد بود. از دیروز، روند رسمی تحویل و انتقال طرح به مرحله اجرا و بهره‌برداری آغاز شده است. شهرداری، استانداری، وزارتخانه و نمایندگان مجلس، همه باید در تسهیل جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی همکاری کنند. برای این کار نیازمند یک زمان‌بندی قطعی و رسمی هستیم.

وزیر میراث فرهنگی تأکید کرده است که خدمات ارائه‌شده در این مجموعه باید ارزان باشد. اینجا نباید به محلی برای تجارت‌های پرهزینه تبدیل شود که فشار مالی زیادی به خانواده‌ها وارد کند. سرمایه‌گذار باید با شرایط و سیاست خدمات ارزان به مردم انتخاب و تطبیق داده شود، نه اینکه امتیاز به کسی داده شود که سپس قیمت‌های نجومی به مردم تحمیل کند. این نکته بسیار مهم است. سیاست کلی وزارتخانه این است که از چنین فضاهایی به عنوان منبع درآمدزایی سنگین برای مردم استفاده نشود. قیمت بلیط ورود باید بسیار کم و مقرون به صرفه باشد. هدف اصلی، توسعه گردشگری و ارائه خدمات به عموم مردم است.

باید دید حضور سه باره وزیر میراث فرهنگی در گلستان و دهکده گردشگری میراث روستایی این استان، چقدر می‌تواند برای تکمیل این پروژه بزرگ سرمایه گذاری راهگشا باشد.

انتهای پیام/