اردهال؛ قطعه‌ای از «بهشت» در ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم، حضرت علی‌بن امام محمد باقر علیه السلام یکی از چهار امام‌زاده معلوم النسب و لازم التعظیم مدفون در ایران می‌باشند، که ایشان دارای شأن و منزلت والایی است.

علمای انساب در معرفی این امام‌زاده عظیم الشأن از دو نظر اتفاق نظر دارند، یکی اینکه ایشان فرزند بلافصل امام پنجم علیه السلام است، دوم اینکه جسد مطهر این بزرگوار در مشهد اردهال مدفون می‌باشد. علاوه بر وجود روایاتی از ائمه اطهار، اسناد معتبر زیادی از جمله بحار الانوار، منتهی الآمال، ریاض العلماء و... درباره موجودیت و محل شهادت حضرت علی‌بن محمد الباق(ع) وجود دارد: از جمله آن، مرجع تقلید شیعیان جهان حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره) می‌باشد که در کتاب مزارات علویین می‌نویسد: یکی از مزارات اولاد ائمه اطهار مزار حضرت علی‌بن محمد باقر علیه السلام در اردهال است.

همچنین شیخ مفید، شیخ طوسی، مقدس اردبیلی و... نیز صراحتاً ایشان را فرزند بلافصل امام محمد باقر می‌دانند.

تشرف مقام معظم رهبری (مد ظله)، مراجع تقلید و علمای اسلام به این حرم خود نشان از اهمیت و مقام و منزلت این امام‌زاده جلیل القدر میان دوستداران اهل بیت (علیهم السلام) است.

بر پایه این گزارش، در سالهای اخیر با دستور آیت‌الله امامی کاشانی زائرسرای ویژه‌ای با نام «حضرت ولی‌عصر(عج)» احداث شده و به ارائه خدمات به زائران و مجاوران می‌پردازد.

این زائرسرا در زمینی به‌مساحت 10 هکتار بنا شده که ترکیبی از 64 سوئیت با امکانات کامل رفاهی و رستوران است. این زائرسرا به‌صورت شبانه‌روزی به علاقه‌مندان خدمات ارائه می‌کند.

متقاضیان جهت ررزو زائرسرا می‌توانند با شماره تلفن 20 و 55633710-031 با پذیرش زائرسرا تماس برقرار و اقدام به رزرو سوئیت نمایند.

شناسنامه حضرت اباالحسن علی‌بن محمد الباقر (علیه السّلام):
نام: علی
کنیه: اباالحسن، طاهر
پدر: محمدبن علی‌بن الحسین(ع)
مادر: امّ‌ولد (نامهای او زینب، لیلا، امّ‌حکیمه)
فرزندان: احمد و فاطمه، فاطمه یکی از همسران امام کاظم(ع)
سن: 32 سال
نوع مأموریت: نائب خاص امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع)
سال ورود به ایران: حدود 113 هجری قمری و اوایل قرن دوم
حاکم دوران: هشام‌بن عبدالملک (105-125 هـ.ق.)
تاریخ شهادت: 27 جمادی الثانی 116 هـ.ق.
چگونگی شهادت: جدا شدن سر از بدن مبارک آن حضرت با لب تشنه و فرستادن آن به دارالخلافه
قاتل: ارقم شامی ملعون حدود 55 سال بعد از واقعه کربلا
محل شهادت: قتلگاه حضرت در 4کیلومتری حرم مطهر (بند سنگی ازناوه)
محل دفن: کربلای ایران (مشهد اردهال کاشان)

خصوصیات ویژه حضرت:

1. نسبی: فرزند بلافصل امام باقر(ع) ــ برادر امام صادق(ع) ــ پدرخانم و عموی امام کاظم(ع)

2. شخصیتی: نائب رسمی امام پنجم و ششم در منطقه ایران مرکزی (محل استقرار: کاشان، فینین، خاوه و اردهال) ــ فقیه، مجاهد، مهاجر فی سبیل الله، عالم، مدبر، کامل، محدث، شریف و شهید

3. منزلت و رشادت: شهید عظیم الشأن راه خدا در نبردی نابرابر با دشمنان دین به‌روش جدش اباعبدالله(ع)

4. سفیر و نائب امامین همامین.

آشنایی با حضرت علی‌بن امام محمد باقر(علیه السلام):

حضرت علی‌بن امام محمد باقر علیه السلام یکی از چهار امام‌زاده معلوم النسب و لازم التعظیم مدفون در ایران می‌باشند، که ایشان دارای شأن و منزلت والایی است.

چهار امام‌زاده بزرگوار عبارتند از: حضرت علی‌بن باقر در مشهد اردهال، حضرت فاطمه معصومه در قم، حضرت احمدبن موسی (شاه‌چراغ) در شیراز و حضرت عبدالعظیم حسنی در شهر ری تهران.

مختصری از دعوت تا شهادت حضرت:

نحوه ورود حضرت به منطقه چهل حصاران (کاشان امروزی و فین) بدین صورت بوده که مردم کاشان و فین همواره کویر تشنه خود را، با زلال کوثر ولایت طراوت بخشیده‌اند. بر این اساس بزرگان منطقه کاشان و فین در سال 113 هجری، اجتماعی تشکیل داده و برای بهره‌مندی از سرچشمه ولایت از بین خود «عامربن ناصر فینی» و چند نفر دیگر را به‌عنوان هیئت همراه انتخاب می‌نمایند و همراه با هدایائی به محضر امام محمد باقر(ع) به مدینه می‌فرستند تا حضرت یکی از فرزندان خود را به این منطقه اعزام فرمایند. امام باقر(ع) با فرصتی که برای تفکر در مسئله می‌گیرند، شب‌هنگام رسول خدا(ص) را در عالم رؤیا می‌بینند که می‌فرمایند: دوستانم از راه دور آمده‌اند و تقاضای مبلّغ نموده‌اند، شما فرزندم علی را برای راهنمایی آنها بفرست.

حضرت روز بعد فرزند خود علی را که حدود 32 سال داشته و بعد از امام صادق(ع) از اکابر اولادش بوده، به‌همراه عامربن ناصر، اعزام می‌فرماید. حضرت به‌مدت سه سال در منطقه ایران مرکزی (کاشان، فین، اردهال و...) به ارشاد و راهنمایی مردم، اقامه نماز جمعه و جماعت می‌پردازد. مردم از مناطق دور و نزدیک از فیض حضورش و از برکات وجودش بهره‌مند می‌گردیدند. سعایت دشمنان نزد هشام‌بن عبدالملک باعث می‌شود طی نامه‌ای ارقم شامی را از منطقه شام مأمور به قتل حضرت نماید.

در سال 116 هجری که آن شخصیت بزرگوار در منطقه اردهال همراه با یکصد تن از یاران باوفای خود پس از جنگی نابرابر همچون جد مظلومش حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به شهادت می‌رسند و سر از بدن مبارکش جدا کرده و نزد دارالخلافه می‌فرستند، بدن مطهر او و یارانش را از قتلگاه به مکان فعلی(حرم مطهر) در اردهال منتقل کرده و در محلی که وصیت فرموده بود دفن می‌کنند.

علاقه‌مندان برای توضیح بیشتر به کتب منتشر شده و پایگاه اینترنتی www.Ardehal.org مراجعه نمایند.

اردهال از دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع):

بعد از واقعه جنگ جمل زمانی که امیرالمؤمنین علی(ع) به پیروزی رسید و از بصره خارج شد، خطبه‌ای ایراد فرمود: خارج می‌شود شخص حسنی که ساکن است در طبرستان با جمعیت زیادی از سواران و پیادگان تا می‌رسند به نیشابور پس فتح می‌کنند دروازه‌های شهر را و تقسیم می‌کنند آن را سپس به اصفهان و بعد به قم می‌آیند و زود باشد که  در می‌گیرد بین آنها و بین اهل قم جنگ عظیمی که جمعیت زیادی کشته می‌شوند و اهل قم شکست می‌خورند و اموالشان به غارت می‌رود و زن و بچه‌های‌شان را به اسیری می‌گیرند و خانه‌های‌شان را خراب می‌کنند و سپس اهل قم فرار می‌کنند و پناه می‌برند به طرف کوه‌هایی که گفته می‌شود به آن «اردهار».

همچنین در حالی که در منابع روایی متعددی از جانب امامان معصوم، جایگاه والا و عالی‌رتبه شهر قم به‌عنوان یکی از مکان‌های مقدس نمایان است، امیرالمؤمنین در حدیثی به نقل از بحار الانوار، مشهد اردهال را با قم برابری می‌دهند و می‌فرمایند:

"وَ عَلَیکُم بِالقُم وَ حَوالیها و الاَردِهار"؛ بر شما باد توجه به قم و اطراف آن و اردهال.

وجود لفظ اردهال در خطبه ملاحم که منسوب به حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و در روایات دیگر، خود راه را برای اهمیت دادن به لفظ اردهال و منطقه جهت تحقیق پژوهشگران باز نموده است. (بحار الانوار ــ جلد60 ــ ص215 ــ روایت 36)

اردهال از کلام و دیدگاه امام صادق (علیه السلام):

در تذکره حضرت و برخی کتاب‌های مذهبی روایتی آمده که امام جعفر صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:

مَن زَارَ اَخی عَلی بِالاَردهال کَمَن زَارَ جَدّیَ الحُسَین(ع) بِکَربَلا.

هرکس برادرم علی(ع) را در اردهال زیارت کند همانند کسی است که جدّم حسین(ع) را در کربلا زیارت کرده باشد.

اردهال در کلام و توصیه امام رضا (علیه السلام):

علامه مجلسی (رحمة الله علیه) در بحار الانوار آورده‌اند که امام رضا (علیه السلام) پس از گفتگو با موسی‌بن خزرج فرمودند:
"...فَالزِمُه وَ تَمَسَّکَ بِه، ثُمَّ قَال: ثَلاثَ مَرّات، نِعمَ الموضِعَ وَ الاَردِهال"؛

چه خوب مکانی است اردهال، پس آنجا را نگه دار و به آن تمسک پیدا کن.

علمای بزرگ در تبیین جایگاه اردهال عظمت تقدس آن مکان را به‌واسطه وجود حرم مطهر حضرت علی‌بن باقر (علیه السلام) می‌دانند. (بحار الانوار ــ جلد60 ــ ص214 ــروایت 27)

سردابه اعجاب‌انگیز:

زیر ایوان صفا، سردابه‌ای وجود دارد تقریبا به‌طول 6، عرض 3 و عمق 5/3 متر و راه ورودی آن هنگام ورود به ایوان سمت راست می‌باشد. در سال 1341 شمسی به‌امر حضرت آیت الله مرعشی نجفی(ره)، درب سردابه گشوده می‌شود و چندین نفر از معتمدین وارد سردابه می‌شوند و چگونگی وضعیت داخل سردابه را به خدمت آن مرجع عالی‌قدر عرضه می‌دارند. داخل سردابه ــ طبق آنچه حضرت آیت الله مرعشی نجفی(ره) تأیید فرموده‌اند ــ حدود صد تخته تابوت وجود دارد که به‌ردیف سه تا سه تا روی هم چیده شده است. روی سه تا از آن تابوت‌ها باز و بدنها تازه و سالم (نپوسیده ) است و در دیوار آخر سردابه، سنگی نصب و بر آن نوشته شده: سید رکن‌الدین مسعود (به‌سال954).

مرحوم مشهدی مسیّب همدانی، یکی از افرادی است که به‌دستور مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره) به داخل سردابه مشرف شدند، می‌گوید: وقتی از پله‌ها وارد سردابه شدم، دو طرف سردابه تابوت سه تا چهار تا وجود داشت و میان تابوت‌ها راهی بود که به انتهای سردابه می‌رسید. اجساد تابوت‌های بالایی پیدا و سرِ برخی از اجساد، از بدن جدا بود. در هنگام رفتن به انتهای سردابه یک دست از تابوت بیرون بود، من آن دست را داخل تابوت گذاشتم، وقتی می‌خواستم برگردم، دیدم که دست به همان صورت اول بیرون از تابوت قرار دارد. قطر بازوی دست مذکور به‌اندازه قطر ران من بود.

لازم به ذکر است بدن مطهر حضرت، در سردابه‌ای که بعد از این سرداب است قرار دارد و اطلاعی از چگونگی سردابه مخصوص آن حضرت در دست نیست. پس از آن،  درب سردابه به‌دستور آیت الله العظمی نجفی(ره) مسدود گشت.

عناصر مشترک در حماسه کربلا و اردهال:

دعوت از امام حسین(ع) جهت تبلیغ دین و ارشاد مردم، دعوت از امام‌زاده جهت تبلیغ دین و ارشاد مردم

برافراشتن خیمه در صحرای کربلا، برافراشتن خیمه در صحرای اردهال

نماز خواندن امام حسین (ع) پیش از شهادت، نماز خواندن امام‌زاده پیش از شهادت

قتلگاه شهادت نزدیک محل خاک‌سپاری امام، قتلگاه شهادت در چند کیلومتری محل خاک‌سپاری امام‌زاده

بریدن سر امام لب‌تشنه و فرستادن آن به دارالخلافه یزید، بریدن سر امام‌زاده لب‌تشنه و فرستادن آن به دارالسلطنه قزوین

حمل پیکر امام با بوریا و بی‌غسل به خاک سپردن آن، حمل پیکر امام‌زاده با قالیچه و بی‌غسل به خاک سپردن آن

دفن سر امام در دمشق/ یا کنار پیکر او در کربلا، دفن سر حضرت در قزوین/ یا کنار پیکرش در اردهال

خاک‌سپاری پیکر امام سه روز پس از شهادت، خاک‌سپاری پیکر امام‌زاده سه روز پس از شهادت

تازه ماندن بدن افراد شهیدشده در رکاب سید الشهدا، تازه ماندن بدن افراد شهیدشده در رکاب امام‌زاده

خواب دیدن رسول اکرم(ص) قبل از شهادت و بشارت ایشان به شهادت امام حسین(ع)در واقعه کربلا و پیوستن به جد بزرگوارشان، خواب دیدن رسول اکرم(ص) قبل از شهادت و بشارت ایشان به شهادت امام‌زاده در واقعه اردهال و پیوستن به جد بزرگوارشان

خون‌خواهی کردن کوفیان و کشتن قاتلان امام و یارانش، خون‌خواهی فینی‌ها و خاوه‌ای‌ها و کشتن قاتلان امام‌زاده و...

نشانه گذاشتن روی قبر امام به دست امام سجاد(ع)، نشانه گذاشتن روی قبر امام‌زاده به‌دست عموزاده‌اش غیاث‌الدّین

گرد آمدن مردم قبیله بنی‌اسد با بیل و کلنگ در کربلا و برپا کردن مراسم عزاداری (همه‌ساله)، گرد آمدن طایفه فینی با چوب و نیزه در اردهال و برپا کردن مراسم عزاداری (همه‌ساله)

وجود عناصر مشترک در حماسه اردهال و شباهت‌های بسیار آن به حماسه کربلا، این مکان مقدس را به کربلای ایران مشهور ساخته است. نحوه شهادت حضرت به‌روش جدّ مظلومش حضرت امام حسین(ع) و قتلگاه آن حضرت خود سند و گواهی است بر این موضوع.

قتلگاه میعادگاه عاشقان:

بین انبیا و اولیای خدا تنها دو قتلگاه معروف است که یکی متعلق به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) می‌باشد که در کربلاست و دیگری متعلق به اولین سفیر و شهید اهل بیت در ایران حضرت علی‌بن محمد الباقر(ع) است که در چهارکیلومتری حرم مطهر ایشان در مشهد اردهال در درّه‌ای به‌نام "درّه ازناوه" واقع شده که حقیقتاً از جاذبه‌های معنوی و از مکان‌های مقدس روح‌بخش محسوب می‌شود.

در این منطقه، جنگی عظیم و نفس‌گیر میان لشکر کفر و حضرت و یارانش رخ می‌دهد. پس از پیروزی‌های چشمگیر حضرت در مقابل لشکر کفر و نفاق، تشنگی بر ایشان و یارانش غلبه کرده و برای وضو ساختن نیز آب می‌خواستند، حضرت کمی بالاتر رفته و تخته سنگی را از جای برداشته، به‌حکم الهی از زیر سنگ آب جاری شد (چشمه شفا) و همگی وضو ساخته نماز جماعت ادا کردند.

در این میان دشمن دست به حیله‌ای زده و از انتهای درّه که شباهت بسیار زیادی به منطقه کوه اُحد دارد وارد گذرگاه شده و لشکر اسلام را از پشت سر مورد هجوم قرار می‌دهند، که بسیاری از یاران ایشان به شهادت می‌رسند. در این بین حضرت نیز بر اثر شدت جراحت و تسلّط ضعف به کنار تخته‌سنگی (گودی قتلگاه) تکیه می‌نمایند. پس از آن، ارقم ملعون به امام‌زاده نزدیک شده سر مطهر را از بدنش جدا می‌کند و به‌نزد حاکم وقت قزوین می‌برد.

قتلگاه خون گلوی علی‌بن باقر(ع) و یارانش را به خود دیده و یادآور حماسه خونین کربلایی دیگر در ایران است. در اینجا ملائک بر زمین سجده می‌کنند و برای بوسه زدن بر خاکش از هم سبقت می‌گیرند. قتلگاه تابلوی حماسه و عرفان است که بر تارک تاریخ ایران اسلامی می‌درخشد. اکنون هزاران عاشق دلباخته اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و ارادتمندان به حضرت به قتلگاه آن حضرت مشرف شده و نماز خوانده و به حاجات مشروع خود می‌رسند.

مراسم سنتی مذهبی قالی شویان:

قالی‌شویان تنها آئین مذهبی است که در ایران اسلامی به تاریخ شمسی برگزار می‌گردد. این مراسم که آمیخته با فرهنگ، سنت و مذهب تشیّع مردم این مرز و بوم است در سال 1391 به ثبت جهانی رسید.

این مراسم همه‌ساله در دومین جمعه مهر ماه در حرم مطهر برگزار می‌گردد. در این روز هزاران نفر از اهالی ولایی و داغدار فین کاشان در حالی که چوب به دست می‌باشند (چوب‌ها نمادی از سلاح سردی است که اجدادشان با آن به خون‌خواهی حضرت برخاستند) در حالی که ذکر حسین(ع) حسین(ع) بر لب دارند قالی را از داخل حرم از مردم ولایی خاوه (که افتخارشان جان‌فشانی اجدادشان در رکاب حضرت است) تحویل می‌گیرند و آن را در نهری که روبه‌روی شاهزاده حسین(ع) است به آب انداخته و بعد از آن قالی را دوباره به حرم مطهر برمی‌گردانند (این قالی سمبل جنازه حضرت است که بدن مطهرش در حالی که قطعه قطعه شده بود درون قالی پیچیده شد).

همچنین هرساله در سومین جمعه از مهر ماه، مردم متدین و ولایتی روستای نشلج به‌یاد هفتمین روز شهادت حضرت، مراسم سوگواری و تعزیه‌خوانی که به کیفیت شهادت حضرت می‌پردازد برگزار می‌کنند. در این مراسم‌ها دههاهزار نفر از اقصی نقاط میهن اسلامی شرکت می‌نمایند.

امام‌زادگان همجوار:

علاوه بر وجود مرقد منور و پربرکت حضرت علی‌بن امام محمد باقر(ع) در این منطقه، سرزمین گلگون اردهال میزبان دهها امام‌زاده‌ای است که در اینجا به ذکر نام آنها بسنده می‌کنیم.
 پنج تن از نوادگان حضرت موسی‌بن جعفر(ع) در جوار حرم مطهر
 امام‌زاده زید(ع) از نوادگان امام هادی(ع) در فاصله 200متری حرم مطهر
 امام‌زاده حسین(ع) از نوادگان امام سجاد(ع) در فاصله 400متری حرم مطهر
 امام‌زاده سلطان محمود (علیه السلام) برادر علی‌بن محمد باقر (علیه السلام) واقع در روستای علوی در چهارکیلومتری حرم مطهر
 امام‌زاده ابوالقاسم (نورالهدی) از نوادگان حضرت موسی‌بن جعفر(ع) واقع در چهار کیلومتری حرم مطهر.

بنای اولیه:
اولین کسی که روی قبر مطهر حضرت سلطان علی(ع) گنبد و بارگاهی ساخت، طاهربن محمدبن حسین بهروز بود که زمان ساخت اولین بقعه، ماه صفر 145 هـ.ق. (1250 سال قبل) است. بنای اصلی مجموعه زیارت مشهد اردهال از ابنیه عهد سلاجقه (قرن 6) می‌باشد، که این بنا به‌دستور مجدالدین عبیداله کاشانی ساخته شده و در دوره‌های مختلف مخصوصاً عهد صفوی و قاجار ملحقات داشته است که زمان ساخت مقبره ــ آنچه در دیوان راوندی از آن یاد کرده است ــ سال 532 هـ.ق. است.

گنبد و تزئینات داخل آن:

آنچه در مورد گنبد در کتب تاریخی آمده است مربوط به دوران سلجوقی است که از نوع گنبدهای دوپوششی می‌باشد که روی دوازده ضلع اصلی بدنه بقعه قرار دارد و پوشش تحتانی سقف بقعه را تشکیل می‌دهد و در بخش تزئینات حرم می‌توان به تزئینات زیر گنبد اشاره نمود که کتیبه نقاشی شده به‌خط ثلث می‌باشد.
تاریخ این کتیبه که با آیاتی از سوره نبأ به‌قلم محمد مقیم الموسوی نگاشته شده است به‌سال 1118هـ.ق. (حدود 300 سال پیش) می‌باشد.

سنگاب تاریخی:

یکی از آثار بسیار زیبا که در حرم مطهر چشم هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند سنگابی است به‌قطر 27/1 متر و ارتفاع یک متر که توسط آقا محمدطاهر، سنگ‌تراش ماهر اصفهانی در سال 1133 هـ.ق. (حدود 300 سال قبل) برای حرم مطهر تراشیده و آن را وقف نموده است. مضمون آن چنین است: "وقف حضرت امام حسین(ع) نمود این سنگاب را آقا محمدطاهر سنگ‌تراش اصفهانی غلام خاصه شریفه به‌تاریخ سنه 1133".

انتهای پیام/*