به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شانزدهم و نوزدهم مرداد ماه، هفتاد و پنجمین سالگرد بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی را پشتِ سر گذاشتیم؛ اولین و تنها مورد استفاده رسمی از تسلیحات هستهای توسط یک حکومت، علیه یک ملت. نسلکشی و جنایتی بیسابقه علیه بشریت که حکومت ایالات متحده آمریکا مرتکب شد و همه رؤسای جمهور آمریکا در سفرهای خود به ژاپن، به بنای یادبود قربانیان آن ادای احترام میکنند، اما هیچکدام، چه جمهوریخواه چه دموکرات، هرگز حاضر نشدند به خاطر آن عذرخواهی کنند، حتی باراک اوبامایی که تلاش میکرد از آمریکا چهرهای جدید و بهتر از گذشته ارائه کند.
دادگاهها و سازمانهای بینالمللی و نهادهای حقوق بشری و سایر نهاد نیز، پس از گذشت هفتاد و پنج سال از بمباران هستهای هیروشیما و ناکازاکی همچنان واکنش متناسبی به آن نشان ندادهاند، حتی وقتی آمریکا در راه هستهای شدن کشورها سنگاندازی و ابراز نگرانی میکند، هیچیک از این نهادها معترض نمیشود که ردای مدعیالعمومی در عرصه هستهای جهان، به تن تنها جنایتکار هستهای تاریخ زار میزند.
تصویری احتمالی از بمباران هیروشیما
دنیای سیاست تنها دنیای بدهکار به هیروشیما و ناکازاکی نیست، در عالم هنر نیز کمیت و کیفیت آثار و محصولاتی که درد ملت ژاپن را به گوش جهانیان برسانند، بسیار اندک است. در این میان اما «گودزیلایی» وجود دارد که برای رساندن صدای درد و رنج ملت ژاپن با تمام توان فریاد کشید، اما هالیوود او را تحریف کرد و رفتهرفته به زنجیر کشید و تصاحب کرد.
«گوجیرا» یا «گودزیلا» نام هیولایی خیالی و زاییده ذهن خلاق سینماگران ژاپنی است که اولین بار در سال 1954 بر پرده نقرهای سینما ظاهر شد. گودزیلا در حقیقت استعاره از هیروشیما و ناکازاکی بود. پوست یا فلسهای بدن او، خشن و پُر چینوچروک طراحی شده بود تا یادآور زخمها، جراحات و گوشتهای اضافی بر پیکر بازماندگان ملت ژاپن باشد که در اثر تشعشعات هستهای حمله آمریکا به وجود آمده بودند. گودزیلا موجود عظیمالجثهای بود ساکن اقیانوس آرام که هیچ کاری با انسانها نداشت، بیگناه بهسان کودکان هیروشیما و ناکازاکی که پس از آزمایش یک بمب هستهای، در معرض پرتوهای هستهای قرار گرفت، آسیب دید و خشمگین شد؛ خشمی طبیعی از موجودی اساساً بیگناه و بهشدت زخم خورده که در این تجربه خود را قربانی میبیند.
نمایی از گودزیلا نسخه 1954
هنرمندان ژاپنی در دوران سانسور و خفقان اشغال این کشور توسط آمریکا که هیچکس نمیتوانست صراحتاً از ظلم آمریکا در حق ملت ژاپن سخن بگوید، گودزیلا را خلق کردند تا روایتگر درد و رنج ملت ژاپن باشد.
«تومویوکی تاناکا»، تهیهکننده ژاپنی، ایده فیلم را از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی و همچنین حادثه گم شدن یک کشتی ماهیگیری و سر درآوردن آن از منطقه آزمایش بمب هیدروژنی آمریکا در اقیانوس آرام الهام گرفت. همه خدمه آن کشتی در معرض پرتو هستهای قرار گرفتند و یکی از آنان در اثر مسمومیت رادیواکتیو جان باخت.
تومویوکی تاناکا
تومویوکی به ایدهای بدیع رسیده بود؛ «هیولایی که در معرض رادیواکتیو قرار گرفته، از اقیانوس سر برمیآورد و به انسانها حمله میکند» او این ایده را با همکاران خود مطرح کرد و آنان زمینه ارتباط وی با یک فیلمساز ژاپنی بزرگ به نام «ایشیرو هوندا» را فراهم کردند. هوندا فردی صلحطلب بود و میل شخصی عمیقی برای ساخت این فیلم داشت. هوندا شخصاً در جنگ با چین حاضر بود و در راه بازگشت به محل سکونت خود، هیروشیما را دیده بود و خاطرات هولناکی از آن منطقه داشت. این کاری بود که آمریکاییها با بسیاری از سربازان ژاپنی که به کشور بازمیگشتند انجام دادند، آنها مسیر بازگشت را طوری تعیین میکردند تا سربازان حتماً از هیروشیما عبور کنند و ببیند که آمریکا با ژاپن چه کرده است! صحنههای وحشتناکی که هوندا دیده بود تأثیری مادامالعمر بر وی گذاشت، در نتیجه او ساخت این فیلم را فرصتی برای انتقال یک پیام سیاسی مهم میدانست.
نمایی از یکی از فیلمهای گودزیلا
از سال 1956 که «گودزیلا» برای اولین بار در نسخهای بازسازی شده - در واقع سانسور شده - وارد آمریکا شد تلاش هالیوود برای انکار تاریخ جنایتبار آمریکا در ژاپن همچنان ادامه دارد: در نسخه 1956، پیامهای سیاسی از فیلم حذف شده بود چراکه مخاطب آمریکایی نباید اقدام حکومت آمریکا در استفاده از بمبهای اتمی را جنایت میدید. این فیلم، در روزی روشن که جهان امن و امان است و میتواند به اوضاع عادی خود بازگردد تمام میشد، در حالی که نسخه اصلی با هشدار تلخ پروفسور ژاپنی که میگوید: «اگر آزمایشهای هستهای پایان نیابد، ممکن است با گودزیلای دیگری روبهرو شویم» به اتمام میرسید.
در نسخه 1998 هالیوود، آمریکا اصلاً نقشی در ظهور گودزیلا ندارد بلکه این هیولا در اثر آزمایش هستهای فرانسه به وجود آمده و آمریکا در ابتدای فیلم قربانی و در انتها ناجی خود و حتی جهان است.
نمایی از گوزیلا 1998
در سال 2014، هالیوود پا را فراتر هم گذاشت و نقش ناجی را به تسلیحات هستهای داد! گودزیلای این فیلم یک دایناسور ماقبل تاریخ است که از زمین سر برآورده و بمبهای اتمی باید با ژستی انساندوستانه او را نابود کنند.
لایههای متعدد سانسور و تغییرات بنیادین نسبت به خط کلی داستان اصلی، پیش از ارائه به مخاطب آمریکایی و جهانی هالیوود، نشاندهنده حساسیت ملتها نسبت به ذات غیرانسانی بمباران اتمی است؛ اما با گذشت قریب به هشت دهه از بمباران و نابودی هیروشیما و ناکازاکی، پیام اصلی گودزیلا همچنان زنده و اجتنابناپذیر است. تا زمانی که قدرتهای زورمند و بیمنطق هستهای وجود دارند، قدرت خلق نیروهای مرگآفرین و حتی احتمال نابودی انسانیت نیز وجود دارد.
پوستر گودزیلا 2014
انتهای پیام/