به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ سیل و خشکسالی از مهمترین و آسیب رسان ترین حادثه طبیعی در جهان از جمله در ایران به شمار می رود و هر ساله به علت عدم مدیریت مناسب آب، کشور با مشکلات عدیده ناشی از سیل و خشکسالی مواجه است.در چنین شرایطی به اذعان کارشناسان، جمع آوری آب باران و بهرهبرداری از سیلابها، کلید اصلی حل مسائل کم آبی و خشکسالی قلمداد میشود و پخش سیلاب بهمنظور آبیاری سیلابی اراضی و تغذیه مصنوعی آبخوانها منطقیترین راهحل این مشکل است.
سالانه در کشور طرحهای زیادی بهمنظور حفاظت آب و خاک در کشور صورت گرفته است که فناوری آبخوانداری و پخش سیلاب یکی از موفقترین آنها است که خوشبختانه این فناوری توسط ایران به دنیا معرفی شده است. در واقع پخش سیلاب در سطح آبخوان، اداره بهینه توأم منابع طبیعی و لایههای متخلخل مخازن زیرزمینی است که شرایط نگهداشت آب بهصورت پایدار را فراهم میکند و بهرهبرداری از آن با حفر چاه (آبکشی) و یا تخلیه قنوات و چشمهسارها میسر است.
طبق بررسی ها، ذخیرهسازی آب در آبخوان از طریق تغذیه مصنوعی با استفاده از پخش سیلاب در پهنه مخروطهای افکنه و دشتهای دانه درشت به سادهترین وجهی عملی است، اصولیترین گام در برنامهریزی برای احداث سامانههای پخش سیلاب در گستره مخروطهای افکنه و دشتهای درشت دانه، شناسایی پتانسیل منابع آب و خاک مناسب با اهداف سامانه مذکور است.
ایستگاه تحقیقاتی قره چریان زنجان؛ نمونه موفق آبخوانداری و پخش سیلاب
یکی از موفقترین ایستگاههای احداث شده، ایستگاه تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی آبخوانداری قرهچریان زنجان است که در سال 1375 با تلاش و همت پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و مرکز تحقیقات منابع طبیعی و اموردام سابق استان زنجان راهاندازی شد. این ایستگاه پخش سیلاب بر آبخوان دشت «سهرین ـ قرهچریان زنجان» در بخش قرهپشتلو قرار دارد و برای انحراف سیلاب از رودخانه قرهچریان، از یک بند انحرافی و جهت انتقال آب از بند انحرافی تا داخل عرصه پخش نیز از یک کانال به طول 2100 متر استفاده میشود.
پرویز عبدی نژاد «عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان» احیای حدود 100 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق را از مزایا و دستاوردهای موفق طرح آبخوانداری و پخش سیلاب استان زنجان دانسته و در این باره می گوید: «از مزایای آبخوانداری و پخش سیلاب در منطقه احداث ایستگاه آموزشی و تحقیقاتی و ترویجی قره چریان زنجان، احیای بیش از 60 حلقه چاه عمیق و نیمهعمیق در پائیندست ایستگاه و تعداد قابل ملاحظهای قنات و چشمه است. البته بر اساس بررسیهای محلی بیش از 40 حلقه چاه نیز بعد از احداث ایستگاه حفر شده که با احتساب آن، بیش از 100 حلقه چاه در منطقه احیا و یا حفر شده است. همچنین افزایش منابع آب زیرزمینی، موجب تبدیل بسیاری از زمینهای زراعی دیم به آبی شده و زمینه را برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنان منطقه فراهم کرده است.»
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان در بیان دستاوردهای دیگر ایستگاه آموزشی تحقیقاتی ترویجی قره چریان زنجان معتقد است: «ایجاد اشتغال در منطقه محدوده طرح و روستاهای پاییندست، انحراف سیلابهای ایجاد شده در رودخانه به سمت ایستگاه و جلوگیری از خطرات سیلاب در روستاهای پاییندست واقع در مسیر رودخانه، استقرار پوشش گیاهی چشمگیر به لحاظ کمی و کیفی، استقرار درختان و درختچههای خودرو از جمله صنوبر، سنجد، بید و گز، افزایش آبدهی قنات موجود در ایستگاه و فعالیت بخش خصوصی در داخل ایستگاه بهمنظور پرورش ماهی و کشاورزی از دیگر دستاوردهای راهاندازی ایستگاه مذکور بشمار میرود.»
شایان ذکر است طبق آمار اعلامشده توسط سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، بیش از 14 میلیون هکتار زمینهای مستعد برای آبخوانداری و پخش سیلاب در کشور وجود دارد که میتوان برای جمعآوری و ذخیرهسازی بیش از 40 میلیاردمکعب آب باران در دل زمین استفاده کرد و از هدررفت آب و تبخیر آب باران جلوگیری کرد و دوران خشکسالی را پشت سرگذاشت.
از همین پرونده بیشتر بخوانید: