به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آیا جشنوارههای سینمایی در دنیا ماهیت سیاسی دارند؟ این سؤالی است که هنوز بسیاری از مخاطبین دنیای سینما درباره آن بحث میکنند. در سالهای قبل رهبر انقلاب اسلامی نیز در بیاناتی درباره ماهیت سیاسی برخی از جشنوارههای سینمایی مطالبی را بیان کرده بودند. ایشان در دیدار با کارگردانان سینما در این خصوص گفتند که برخی از جشنوارههای سینمایی در دنیا کارکرد و انگیزههای سیاسی دارند و فیلمها را با مقصود سیاسی انتخاب میکنند و جایزه میدهند.
معاونت سینمایی نیز در مصاحبهای که به تازگی در حاشیه جشنواره جهانی فیلم فجر با ما داشت نیز به همین موضوع اشاره کرد.
برای تحلیل و تبیین بیشتر و عمیقتر در این باره به سراغ یکی از کارشناسانی رفتیم که از نزدیک با ماهیت جشنواره کن و سینمای فرانسه آشنا باشد. سید حسن طباطبایی رایزن فرهنگی ایران در فرانسه که سابقه حضور چندساله در فرانسه را داشته و از نزدیک جشنواره کن و تعاملات فرهنگی و سیاسی آن را دیده است، به سؤالات ما درباره ماهیت جشنواره کن پاسخ داد.
طباطبایی رایزن فرهنگی ایران در فرانسه
طباطبایی در ابتدا درباره ماهیت و فلسفه برگزاری جشنواره کن بیان کرد: درباره جشنواره کن نقطه نظرات متفاوتی از زوایای گوناگون وجود دارد که قابل بررسی است اما نکته حائز اهمیت آن است که از همان ابتدای پیدایش جشنواره کن-که البته تصمیم برگزاری و تشکیل آن به قبل از جنگ جهانی دوم در سال 1939 برمیگردد که بخاطر جنگ جهانی برگزاری آن لغو و بعد از جنگ جهانی در سال 1946 آغاز شد- دو مبحث در این جشنواره اهمیت فراوان داشته است: یکی مبحث سیاست و دیگری مبحث اقتصاد.
یعنی تمام تحلیلگران معتقدند که این دو موضوع جزئی از جشنواره کن است و این جشنواره بدون این دو موضوع معنی ندارد.
این رایزن فرهنگی کشورمان در ادامه جشنواره کن را ابزار سیاسی برای حاکمیت فرانسه از زمان «گلیسم» (جنبش مقاومت میهنپرستان در برابر تهاجم 1940 آلمان) خواند و گفت: فرانسهای که در جنگ جهانی در عرض یک ماه توسط آلمان اشغال میشود و آزادی خود را مدیون متفقین بود، قصد داشت تا از جشنواره کن به عنوان اهرم سیاسی استفاده کند و در دنیای جنگ با استفاه از مبحث فرهنگ که سینما هم جزوی از آن است، بتواند دست بالاتری را برای خود و غرب داشته باشد.
فیلمی که در دهه 1950 درباره بمباران اتمی هیروشیما به کن آمده بود به اصرار آمریکا اخراج میشود
او ادامه داد: برای همین کن ابزار سیاسی دیپلماسی فرانسه بوده و در طول دورانی که 70 سال از پیدایش کن میگذرد همواره میبینیم که مباحث سیاسی متناسب با مباحث روز در کن جریان داشته است.
یعنی تأثیر سیاست بینالملل بر کن از همان ابتدای جنگ جهانی و بعد از آن جنگ سرد بود محسوس بوده است و جوایز نیز تحت تأثیر آن به فیلمهایی که غرب را برنده نشان میدادند و یا علیه سوسیالیسم بود داده میشد. حتی جالب است که فیلمی که در دهه 1950 درباره بمباران اتمی هیروشیما به کن آمده بود به اصرار آمریکا اخراج میشود.
طباطبایی در ادامه با بیان اینکه جشنواره کن، مسائل و تحولات منطقهای که روی جرایانات سیاسی تأثیر گذار بوده است را در نظر میگیرد گفت که حتی به عنوان مثال زمانی که مباحث مربوط به محیط زیست مطرح میشود، تمام بخشهای کن در آن سال به فیلمهایی میپردازند که به این موضوع پرداخته باشد و یا زمانی که لیبرالیسم باب میشود فیلمهایی که آن را موضوع ساخت خود قرار داده باشند، مورد توجه قرار میگیرد یا زمانی که بهار عربی در جهان اهمیت پیدا میکند، فیلمهایی وارد جشنواره میشوند که در این حوزه فعال باشند.
به عنوان مثال به بهانه اتفاقات و بحرانهای برزیل که به جنگل آمازون مربوط بود، فیلمهایی که علیه رئیس جمهوری آن ساخته شده بود مورد توجه قرار گرفت.
وی به عنوان نتیجهگیری بیان کرد: برای همین تحولات جهانی کاملاً بر روی کن تأثیر گذار است و انتخاب داورها نیز متناسب با تحولات جهانی است. یعنی داورهایی انتخاب میشوند که مربوط به موضوعات روز و مهم جهانی باشند. در هر حال جشنواره کن ابزاری در دست دولت فرانسه و دیپلماسی فرانسه است که به کمک آن بتواند دیپلماسی سیاسی خود را تقویت کند.
طباطبایی درباره جشنواره کن امسال بیان کرد: امسال هم یکی از سیاسیترین جشنوارههای کن بود. 150 فیلم در بخشهای گوناگون جشنواره شرکت کردند که اکثراً مضامین سیاسی داشتند. جالب است فیلمهایی که جایزه بردند به نقل از خود رسانههای فرانسوی مضامین سیاسی داشتند و نسبت به حکومتها گزند و ضربههایی را با استفاده از نقد مسائل اجتماعی وارد کردند.
از فیلم «تیتان» که حتی نسبت به رئیس جمهور فرانسه صحبتهای تندی دارد گرفته تا حتی فیلم اسرائیلی هم که برنده جایزه هیأت داوران شد، نیز نسبت به اسرائیل نقد شدیدی دارد.
جشنواره فیلم کن 2021
نکته دیگر که جالب است اینکه نصف فیلمهایی که از بخشهای مختلف جشنواره میآیند ترکیبی از فیلمهای فرانسوی-آمریکایی و فرانسوی-اروپایی است. یعنی تعلق گرفتن سهمیه متناسب با صنعت فیمسازی دنیا نیست بلکه باید نصف فیلمهای حاضر در جشنواره فرانسوی و غربی باشد.
او در بخش دیگری از صحبتهایش درباره ضرورت و اهمیت جشنواره کن برای دولت فرانسه گفت: مدیران جشنواره فیلم کن امسال باوجود اینکه قرار بود جشنواره در ماه می برگزار شود، صبر کردند تا بعد از برگزاری انتخابات (که رکورد کمترین میزان حضور مردم در تاریخ انتخاباتهای فرانسه شد و از هر سه نفر دو نفر در آن شرکت نکردند) و رفع محدودیتهای کرونایی بتوانند با خیال راحت جشنواره را برگزار کنند.
جالب است حالا که جشنواره تمام شده دوباره با توجه به اوج گیری کرونا و دلتا ویروس، صحبت بر سر ایجاد محدودیتهای دوباره است و قرار است که در جنوب فرانسه محدودیت ها از ساعت 11 شب به بعد بیشتر شود.
رایزن فرهنگی ایران در بخش پایانی صحبتهایش درباره توجه جشنواره کن به بخش اقتصادی بیان کرد: اما همانطور که گفتم مبحث اقتصادی جشنواره کن نیز دارای اهمیت است. در جشنواره کن گردش مالی عجیبی وجود دارد به گونهای که در سال 2021 نزدیک به 20 میلیون یورو هزینه شده است که از این مبلغ نیمی را دولت فرانسه و ارگانهای مختلف فرانسوی مانند دپارتمان نیس/nice department تأمین میکنند و نیمی دیگر توسط اسپانسر تأمین هزینه میشود البته میزان درآمد جشنواره بسیار بالا است که هیچ وقت آمار و ارقام دقیق آن اعلام نمیشود.
موضوع اقتصادی به حدی مهم است که یکبار جشنواره فیلم کن به دلیل رکود مالی بعد از جنگ جهانی دوم که کشور اوضاع مالی خوبی نداشت در سالهای دهه 1950 لغو شد یکبار دیگر هم در سالهای جنگ سرد جشنواره کن لغو شد.
در این باره باید بگویم که اصلیترین بخش اقتصادی جشنواره کن بازار فیلم آن است که گردش مالی بسیار خوبی را برای جشنواره دارد و در سال از کشورهای گوناگون با شرکت در این بازار فیلمهای خود را به شرکتهای پخش میفروشند. این بازار بعضاً بعد از پایان جشنواره نیز ادامه دارد.
اما در همین بازار با اینکه گفته شد که نصف فیلمهای حاضر در جشنواره باید فرانسوی باشند، اما نزدیک به 25 درصد بازار فیلم کن متعلق به سینمای هند است.
اینگونه جشنواره فیلم کن با تقویت بنیه اقتصادی خود، قدرت بیشتری برای برگزاری در سالهای بعد را پیدا میکند و در مسیر اهداف خود حرکت میکند.
انتهای پیام/