به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این روزها موضوعات متعددی در بین فعالان عرصه قرآنی و رسانههای مربوط به این حوزه نقل محافل شده و تحلیلها و حاشیههای متعددی پیرامون آنها مطرح میشود. یکی از این مباحث، تغییر ساختار فعالیتهای قرآنی کشور و متمرکز شدن این فعالیتها برای توسعه فرهنگ قرآنی جامعه، ارتقاء فعالیتها و دور شدن از موازیکاریهای به وجود آمده بین دستگاههاست. به همین بهانه گفتوگویی با حجتالاسلام "حسین سلیمانی" از فعالان قرآنی که سابقه مدیریت در عرصههای مختلف قرآنی کشور دارد، صورت گرفته که متن این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
ویدئوی این گفتو گو را نیز مشاهده میکنید.
عقبماندگی فعالیتهای قرآنی در دوران کرونا
*وضعیت فعالیتهای قرآنی در کشور را چطور ارزیابی میکنید؟
وضعیت، مطلوب که نیست هیچ؛ تقریباً میتوان گفت به فاجعه نیز نزدیک شده است؛ بهویژه از دو سال گذشته تاکنون که به جهت بیماری کرونا، بسیاری از فعالیتها و رویدادها دچار اختلال شدهاند و برخی از مجموعههای قرآنی از جمله مؤسسات قرآنی نتوانستهاند خودشان را با شرایط کرونایی تطبیق دهند. برخی از نهادها همانند وزارت آموزش و پرورش در بسیاری از حوزهها توانست شرایط را طوری رقم بزند که از مأموریتهایش باز نماند اما در حوزه فعالیتهای قرآنی میتوان گفت تمام رویدادها تحتالشعاع این ویروس به طور کامل تعطیل و یا نیمهتعطیل شدند. در واقع چنانچه فعالیتها با شرایط کنونی کرونایی تغییر پیدا نکند، چه بسا ادامهدار شدن این مسیر ممکن است به فاجعه ختم شود. وضعیت امروزِ فعالیتهای قرآنی مثل یک بیمار است که از شدت درد به خودش میپیچد و کسی هم نیست به او مُسکِّن بزند و درمانش کند.
تمرکززدایی بر حل مشکلات امور قرآنی
*برای اصلاح وضع موجود چه کارهایی باید انجام داد؟
در حوزه فعالیتهای قرآنی با معضلات فراوانی مواجهایم. یکی از آن معضلات جدی، عدم تمرکز بر فعالیتها است. مثلاً دو یا سه نهاد مثل سازمان دارالقرآن، اوقاف و معاونت قرآن وزارت ارشاد چنانچه بر سر یک موضوعِ واحد اتفاقنظر داشته باشند و همه منابع و ظرفیتشان را برای حل آن مسأله به میدان بیاورند بسیاری از مشکلات از میان برداشته میشود. راهحل برونرفت از بسیاری از مشکلات موجود در حوزه قرآن با ایجاد تعامل و نگاههای حمایتی از بین میرود اما واقعیت این است که نگاه تصدیگری مجموعههای حاکمیتی نمیگذارد فعالیتهای مردمنهاد بروز و ظهور داشته باشند.
تصدیگری آشکار و پیادمدهای نامطلوب
*تصدیگری نهادهای دولتی چه پیامدهایی را برای فعالیتهای مردمی در پی خواهد داشت؟
حرکت نکردن برخی از موسسات مردمی به مقاصد و اهداف بالاتر بیعلت نیست. تصدیگری بلای جان فعالیتهای مردمی شده است. زمانیکه یک مجموعه حاکمیتی به قصد تصدیگری وارد فاز اجرا میشود و برای حضورش هم توجیه میآورد، دیگر دلیلی نمیماند که مجموعههای مردمی بتوانند در یک فضای رقابتی و سالم حرکتی رو به جلو داشته باشند.
اگر بخواهم مثال بزنم باید به موسسه نورالمجتبی (ع) اشاره کنم که یک سامانه و سایت جامعی را در حوزه آموزش راهاندازی کرده است و خدمات ارزندهای را در حوزه آموزش ارائه کرده است. یک سازمان دیگر که وظیفه سیاستگذاری و راهبری امور کلان را دارد آمده یک سامانه را راهاندازی کرده و خودش نسبت به آموزش اقدام میکند و به جای اینکه از سامانه موسسه نورالمجتبی (ایمانو) حمایت کند و اجرا را به نهادهای مردمنهاد واگذار کند خودش در جایگاه یک رقیب حاکمیتی به میدان میآید.
بهانه برخی سازمانهای دولتی و حکومتی برای ورود به فعالیتهای اجرایی و تصدیگری در این حوزه موجب شده حس رقابت در میان نهادهای مردمنهاد از بین برود، در صورتیکه مثلاً سازمان دارالقرآن به جای اینکه یک سامانه آموزشی راهاندازی کند، وظیفه دارد از موسسات فعال و پویا حمایت کند. معتقدم حمایت هم باید حمایت از طریق خدمت باشد مثلاً سازمان دارالقرآن میتواند مجوزها و تأییدههای سازمانی را صادر کند. او میتواند بهجای اینکه انرژی و ظرفیت خود را برای کار اجرایی صرف کند در عوض، اعتبارسنجی کند. نمیدانم چه دلیلی دارد که مجموعههای قرآنی به جای اینکه حس رقابت را بین موسسات راه بیندازند خودشان تصدیگری میکنند.
*منظورتان از حمایت از طریق مردم چیست؟
راههای مردمیسازی فعالیتهای قرآنی حمایت از طریق خدمت است. یعنی به جای اینکه پول بلاعوض دهیم، به مصرفکنندهها یارانه میدهیم. خودمان با مجموعههای خصوصی رقابت نمیکنیم؛ تصدیگری نمیکنیم، بلکه به آنها اعتبار و هویت میدهیم.
*حضور غیرمتخصصها در حوزههای تخصصی تا چه میزان میتواند آسیبهای حوزه قرآن را افزایش دهد؟
متأسفانه گماردن افراد غیرمتخصص در حوزههای قرآنی سبب شده تا چالشهای زیادی وارد این حوزه شود. متأسفانه انتصاب اشتباه افراد در حوزههای تخصصی سبب میشود که تصمیمات اشتباه وارد عرصه شود و تصمیم اشتباه یقیناً حوزه را با چالشهای بزرگی روبرو میکند.
تغییر نگاه مسأله اصلی حوزه قرآن
*شما تا چه میزان با ایجاد ساختار جدید قرآنی موافقید؟
ساختار هم جزء مشکلات فعالیتهای قرآنی به شمار میآید اما ستون اصلی مشکلات نیست. ساختار کنونی، ساختار نسبتاً خوبی است. شورای توسعه فرهنگ قرآنی که ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی است تقریباً همین مأموریتها را دارد. این شورا اگر بخواهد به وظایف خود عمل کند یقیناً تغییر عمده و اساسی در امور قرآنی کشور رقم خواهد زد. تغییر نگاه در حوزه قرآن، مسألهای اساسی است. متأسفانه اغلب سیاستگذاریها در حوزههای فرهنگی، اقتصادی و غیره تابع افراد است. امروز یک مسئول تشخیص میدهد که مسکن ملی متوقف شود و مسئول دیگر به این نتیجه میرسد که باید مسکن ملی احیاء شود. در حوزه فرهنگی و بهویژه حوزه فعالیتهای قرآنی نیز تقریباً همین است.
این یک مسأله ریشهای است که تصمیمات، تابع افراد است تا اینکه تابع قوانین باشد. بنابراین اصلاح وضعیت امور قرآنی کشور چند ستون اصلی دارد که یکی از موارد آن ساختار است اما اینطور نیست که بگوییم فقط اصلاح ساختار میتواند فعالیتهای قرآنی را نظاممند کند. همین ساختار موجود برای اینکه فعالیتها شکل بگیرد کفایت میکند. آدمهای تصمیمگیر باید تغییر کنند.
برای تغییرات کلان در فعالیتهای قرآنی راهی نداریم جز آنکه کارهای قرآنی را به فضای هنر، رسانه و فضای مجازی گره بزنیم. سفارش قرآن هم است که وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ. اما ما چه کردهایم؟ همه چیز را به قرائت و حفظ تخصصی محدود کردهایم. وقتی میگوییم فعال قرآنی، قطعاً منظورمان قاری و حافظ قرآن است. ما حتی خطاط قرآنی و مفسر و واعظ قرآنی را در این حوزه نمیبینیم. تا وقتی که همه بودجهها و تمرکز مجموعههای قرآنی فقط به موضوع حفظ و قرائت باشد، نباید انتظار تحولآفرینی در حوزه فعالیتهای قرآنی داشته باشیم.
گفتوگو از میلاد مرجانی
انتهای پیام/