به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ ایران سرزمینی کوهستانی است که دو رشته کوه البرز با جهت گیری شرقی غربی و رشته کوه زاگرس با جهت گیری شمالی غربی جنوب شرقی در آن قرار گرفته است. این دو رشته کوه به عنوان همانند دیواره ای مانع رسیدن ابرهای باران زا از شمال و غرب کشور شده و به همین دلیل نیز بخش اعظم کشور را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل داده است و کمبود منابع آبی همواره به عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت ها در کشور مطرح بوده است. متوسط بارندگی سالانه در ایران حدود 250 میلیمتر می باشد که این میزان حدود یک سوم متوسط جهانی و نصف بارندگی آسیا است. به دلیل شرایط کوهستانی حاکم بر کشور، پراکنش نزولات جوی در ایران نیز به مانند جهان بسیار ناهمگن است و توزیع آن به گونه ای است که ایران را در ردیف کشورهای با محدودیت شدید آب قرار داده است.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
میانگین حجم آب حاصل از بارش در نیم قرن اخیر
بر اساس ویژگی های کوهستانی و جهت شیب رشته کوه های کشور، وزارت نیرو کشور را به شش حوزه آبخیز اصلی شامل حوزه دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، دریاچه ارومیه، حوزه فلات مرکزی، حوزه مرزی شرق و سرخس طبقه بندی می کند که حوزه فلات مرکزی با مساحت 823 هزار کیلومتر مربع و 50.6 درصد بیشترین وسعت و حوزه سرخس با 44 هزار کیلومتر مربع و 2.6 درصد مساحت، کمترین سهم مساحت کشور را شامل می شود.
میانگین 46 ساله حجم آب حاصل از ریزش در حوزه آبخیز اصلی کشور از سال 1347 الی 1393 به قرار زیر است:
دریای خزر 73.6 میلیارد متر مکعب (18.6 درصد بارش)
خلیج فارس و دریای عمان: 154.5 میلیارد متر مکعب (38.6 درصد بارش)
دریاچه ارومیه: 17.5 میلیارد متر مکعب (4.4 درصد بارش)
مرکزی: 134.4 میلیارد متر مکعب (33.6 درصد بارش)
مرزی شرق: 10.8 میلیارد متر مکعب (2.7 درصد بارش)
سرخس: 9.6 میلیارد متر مکعب (2.4 درصد بارش)
آنچه از این آمار بدست می آید آن است که توزیع مکانی آب در ایران به دلیل شرایط طبیعی ناهمگن است. برای نمونه حوزه آبخیز خزر با 10.8 درصد مساحت کشور از 18.6 درصد نزولات جوی برخوردار بوده و حوزه آبخیز مرکزی با 50.7 درصد مساحت تنها 33.6 درصد حجم بارش را به خود اختصاص داده است.
** استان های جنوبی کشور؛ اولویت نخست طرح های آبخیزداری
طبق آمار حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان با 154.5 میلیارد متر مکعب (38.6 درصد بارش ها) دارای بیشترین نزولات آسمانی در بین حوزه های آبخیز کشور است و بالتبع در سال های اخیر در این حوزه به دلیل عدم اجرای طرح های آبخیزداری به اندازه کافی، دارای بیشترین خسارت سیل نیز بوده اند. نمونه آخر این خسارات سیل نیز همین سیل یک ماه پیش بود که بیش از 8000 میلیارد تومان به استان های این حوزه آبخیز، خسارت وارد شد.
آمارهای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری نشان می دهد 43 درصد همه سیلهایی که در 20 سال اخیر در ایران جاری شده، در استانهای فارس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان گلستان و خراسان رضوی رخ داده است که سه استان از این استان ها در حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان قرار داد. این 5 استان از سال 1380 تاکنون محل وقوع 1923سیل کوچک و بزرگ بودهاند. طبق این آمار طی 70 سال اخیر 8449 سیل در استانهای کشور به ثبت رسیده که نیمی از آنها مربوط به 20 سال اخیر بوده است.
شایان ذکر است حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و غرب قرار داد و استان های استانهای کرمانشاه، ایلام، فارس، چهارمجال و بختیاری، لرستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و هرمزگان به طور کامل یا تقریباُ کامل در این حوزه قرار دارند. مساحت این حوزه، 4240296کیلومتر مربع است و به 9 زیرحوزه درجه 2 تقسیم شدهاست که مهمترین آن کارون بزرگ است. این حوزه شامل آبراهههایی است که به دریای عمان یا خلیج فارس منتهی میشوند. عمده این آبراههها کاملاً در داخل ایران جریان مییابند تا وارد آبهای آزاد شوند ولی برخی پس از گذر از مرز های ایران، وارد دریا می شوند مانند کرخه که بعد از ورود به عراق در خلیج فارس تخلیه میشود و رود نهنگ که پس از ورود به پاکستان به دریای عمان وارد شود.
انتهای پیام/