آمریکا در برابر شوک نفتی آسیب پذیر می‌ماند

به گزارش خبرگزاری تسنیم، روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز طی گزارشی تحلیلی نوشت: دو کشور چین و عراق که مشترکات اقتصادی چندانی نیز با هم ندارند، در طی سال های گذشته بدون سر و صدا روابط اقتصادی شان را گسترش داده اند، به طوری که شرکت های چینی فعال در زمینه انرژی اقدام به نوسازی میادین نفتی بزرگ واقع در جنوب عراق نظیر رومیلا و هلفایا کرده اند. چین همچنین بخش عمده ای از نفت استخراج شده از این میادین را خریداری می نماید.

 بر اساس اعلام آژانس بین المللی انرژی، تا سال 2035 چین به مشتری دائمی حدود یک چهارم نفت عراق، یعنی حدود 2 میلیون بشکه نفت خام در روز تبدیل خواهد شد. فیس بیرول، از تحلیلگران ارشد آژانس بین المللی انرژی می گوید: «یک محور جدید تجاری بین بغداد و پکن شکل گرفته است.»

بر اساس این گزارش این روابط بخشی از جابجایی ای است که در توازن قدرت در جهان انرژی در حال رخ دادن است. در شرایطی که نیاز چین به نفت در حال افزایش است و ذخایر نفتی این کشور کاهش یافته، نیاز پکن به واردات نفت از خاورمیانه بیش از پیش بیشتر شده است. این اتفاق با یک روند تاریخی در نیمکره شمالی همزمان شده و آن تمایل تدریجی نیمکره شمالی به سمت خود اتکایی در زمینه انرژی و کاهش اتکا به نفت وارداتی است.

طی دهه های متمادی، یکی از اصلی ترین اهداف استراتژیک آمریکا حفاظت از آبراه های مهمی بوده که تولید کنندگان نفت در خاورمیانه را به بقیه جهان مرتبط می ساخته است. این سیاست در دکترین کارتر در سال 1980 تجلی یافت و اعلام شد که در صورت نیاز، آمریکا برای دفاع از منافع خود در خلیج فارس از قدرت نظامی استفاده خواهد کرد.

اما استراتژی آمریکا در این زمینه در حال دگرگون شدن است. جنگ های فرسایشی در افغانستان و عراق، بحران اقتصادی سال 2008 و تبعات ناشی از آن و هشدارهای پیاپی در خصوص کسری بودجه موجب شده که دولت آمریکا توجه خود را بیش از آنکه معطوف سایر نقاط جهان کند، به مشکلات داخلی اش متمرکز کند. کاهش تمایل مردم آمریکا نسبت به اتخاذ یک سیاست خارجی تهاجمی برخی از صاحب نظران را بر آن داشته تا در مورد آغاز دوره ای جدید از انزواطلبی در آمریکا سخن بگویند.

رابرت مک نالی، رئیس گروه مشورتی رپیدان در زمینه انرژی و از مقامات سابق کاخ سفید معتقد است: «دیدگاه خود اتکایی در زمینه انرژی نیاز آمریکا برای صرف هزینه های جانی و مالی جهت حفاظت از خاورمیانه و آبراه های ارتباطی آن به بازارهای مصرف را کاهش می دهد.»

کاهش وابستگی به واردات نفت یکی از اصلی ترین اهدافی است که این طرح دنبال می کند. آمریکا اکنون سریعترین نرخ رشد تولید نفت و گاز جهان را در اختیار دارد. بر اساس گزارش سیتی گروپ، در طی 5  سال گذشته این کشور 2.59 میلیون بشکه در روز به ارزش حدود 500 هزار میلیارد دلار در سال ظرفیت تولید خود را افزایش داده است. علاوه بر رشد میزان تولید در آمریکا تولید نفت در کانادا نیز در حال افزایش است و اگر رشد صنعت نفت در مکزیک را نیز به آن اضافه کنیم، می توان به خود اتکایی آمریکای شمالی در زمینه انرژی در طی چند دهه آینده امیدوار بود.

این گزارش افزود: میزان تولید نفت و گاز در آمریکا در شرایطی افزایش یافته که تقاضا برای نفت در داخل این کشور به صورت ساختاری کاهش یافته و بنابراین واردات این کشور به میزان قابل توجهی کاهش داشته است. اما همزمان با کاهش وابستگی آمریکا به واردات نفت، وابستگی چین به واردات انرژی در حال افزایش  است. به طوری که این کشور در حال حاضر مصرف کننده بیش از نیمی از نفتی است که منطقه آسیا اقیانوسیه از خاورمیانه وارد می کند. این موضوع چین را بیش از پیش در معرض خطرات ناشی از هر گونه اختلال در واردات نفت از خلیج فارس قرار می دهد. تا کنون چین با بهره گیری از نقش امنیتی امریکا در خلیج فارس، نگرانی چندانی از بروز اختلال در ترانزیت نفت نداشته است، اما ممکن است این وضعیت در آینده دستخوش تغییر شود.

جان میچل، از تحلیلگران بازار انرژی می گوید: «با توجه به اینکه تقریبا کل نفتی که از تنگه هرمز می گذرد به آسیا صادر می شود، تداوم ترانزیت نفت از طریق تنگه هرمز دیگر برای امریکا یک موضوع مهم تلقی نمی شود... اکنون دیگر این مشکل آسیایی هاست.» بنابراین اگر آمریکا از نقش حفاظتی خود در مورد آبراه ها صرف نظر کند، چه کسی جای امریکا را در این زمینه پر خواهد کرد؟ آیا چین می توان جایگزین آمریکا شود؟

به اعتقاد اغلب کارشناسان، توانایی نظامی چین برای حفاظت از امنیت آبراه های بین المللی در خارج از محدوده آبهای سرزمینی اش، با توان نظامی امریکا قابل مقایسه نیست. ارتش آمریکا در حال حاضر11 ناو هواپیمابر در اختیار دارد، در حالی که چین اولین ناو هواپیمابر خود را در سپتامبر گذشته به آب انداخت.

برخی معتقدند، در آینده ای نه چندان دور ممکن است امنیت انرژی به محل چانه زنی بین آمریکا و چین تبدیل شود. به گفته میچل، به طور مثال «ممکن است آمریکا به چین بگوید که از آبراه های کشتیرانی حفاظت می کند، به شرطی که پکن در مورد اختلافات سرزمینی اش با متحدان آمریکا نظیر تایوان، ژاپن و فیلیپین، ملایمت بیشتری به خرج دهد.»

با این حال برخی دیگر از کارشناسان  این نظر که امریکا می تواند از حضور خود در آبراه های بین المللی نظیر تنگه هرمز صرف نظر کند، را رد می کنند. از نظر این عده کاهش وابستگی آمریکا به واردات نفت در واقع صرفا یک تغییر تاکتیکی است. آنچه مهم است، قیمت جهانی نفت است.

دیوید گلدوین، کارشناس بازار نفت می گوید: «حتی اگر واردات نفت آمریکا به صفر برسد، این آسیب پذیری ما را در مقابل یک شوک نفتی کاهش نخواهد داد.» به گفته وی تا زمانی که شاخص های جهانی برای قیمت نفت وجود دارند و جایگزین آسانی برای نفت و ترانزیت آن وجود ندارد، قیمت های نفت همچنان شکننده خواهند ماند. برای جلوگیری از این شکنندگی آمریکا باید به حضور خود در خاورمیانه ادامه دهد و از منافع خود در آبراه های حیاتی نظیر تنگه هرمز محافظت کند.

وی با اشاره به تحولات دو سال اخیر گفت، تولید نفت آمریکا افزایش یافته و این کشور نفت بیشتری صادر می کند و کمتر نفت وارد می نماید. اما قیمت ها در نتیجه تحولاتی نظیر جنگ داخلی لیبی و تحریم ها علیه ایران، همچنان برای مصرف کنندگان در حال افزایش است.

این کارشناس مسائل نفتی اضافه کرد، حضور آمریکا در خاور میانه نه تنها به منظور تامین امنیت صادرات نفت بلکه برای تامین منافع مهم تر امنیتی این کشور صورت می گیرد.

انتهای پیام/ 1