راشد، فلسفی و حجازی آغاز راه طولانی منبر های رسانه ای

به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم، سنت سخنرانی مذهبی در ایران علاوه بر اینکه در همه این سالها نمونه برجسته ای از تلاش مردمی برای انتقال مفاهیم مذهبی بوده است راه  پر فراز و نشیبی از تعامل میان متولیان امر دینی با عامه مرده نیز بوده است. سنت برجسته و پرطرفدار سخنرانی و منبرنشینی در رسانه های عمومی که امروز به شدت گسترش یافته است و در هر شبکه تلویزیونی به خصوص در مناسبت های مذهبی جای خود را باز کرده است وامدار تلاش کسانی است که در سالهای ابتدایی انقلاب و حتی سالهای به سرازیری افتادن رژیم پهلوی این پرچم را بالا نگاه داشته اند. تا سالیان سال بعد، سه نام برجسته در سنت منبرهای ایران نامش ماندگار خواهد بود: شیخ حسینعلی راشد، مرحوم فلسفی و فخرالدین حجازی.

راشد سخنگو

شیخ حسینعلی راشد اولین کسی است که در یک رسانه عمومی به نام رادیو سنت سخنرانی مذهبی را پایه ریزی می کند و از سال 1320 به مدت سی سال هر هفته  ساعت هشت جمعه ها در رادیو برنامه سخنرانی و وعظ می گذارد. او اولین سخنران مذهبی است که در ایران از یک رسانه جمعی جدید استفاده می کند و آن طور که می گویند استقبال از برنامه راشد انقدری زیاد بوده است که مردم در قهوه خانه ها یا مکان های عمومی دیگری که رادیو داشته است جمع می شدند و شبیه انجام یک مناسک دینی جمعی در سکوت کامل به سخنان نیم ساعته او گوش می دادند.گزارش هایی از آن زمان تا به امروز رسیده است که اذعان می دارد  حتی مردم کشورهای فارسی زبان هم فرکانس رادیویشان را زمان سخنرانی راشد روی رادیو ایران تنظیم  می کرده اند و راشد در این کشورها حسابی طرفدار داشته است. روش سخنرانی راشد آن طور که می گویند این گونه بوده است که در ابتدای حرفهایش آیه ای از قران را تفسیر می کرده است و  بعد از آن با ذکر احادیث مربوط به محتوای آن آیه توضیحات بیشتری درباره آن می داده است و در  میان آن هم  به داستانها و حکایت های قدیمی با اشعار عامه پسند و متناسب با موضوع و حکمی می پرداخته است. آخر برنامه سخنرانی او هم به ذکر مصیبت ائمه اظهار اختصاص داشته است و شیوه غالب او مقتل خوانی از روی مقاتل مشهور و بی واسطه بوده است. مرحوم راشد ظاهرا توانایی ویژه ای در سخنوری و به وجود اوردن وجد و شور و حال در مستعمانش مجالسش داشته است.و حکایت های زیادی از شور و اشتتیاق مجالس سخنرانی اش دهان به دهان به امروز رسیده است. بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب هم ظاهرا به توصیه شهید مطهری برنامه های رادیویی او دوباره بازپخش شده است.

مرحوم فلسفی؛ منبر نشین یاغی یا شرکت در یک برنامه از پیش تعیین شده

آنچه در مورد مرحوم فلسفی در سالهای اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته است نحوه سلوک او در تعامل یا مقابله بارژیم پهلوی است. یکی دیگر از شخصیت های برجسته ای که در دوران پیش از انقلاب تریبونی در رسانه دیگر همه فراگیر شده رادیو پیدا می کند مرحوم فلسفی است که سخنرانی هایش به تناوب از رایو تهران پخش می شده است. بر حسب یک اتفاق ویژه سخنرانی های او در ماه رمضان سا ل 1334 به صورت زنده از رادیو پخش می شود ( اتفاقی که حتی در سالهای بعد از انقلاب هم هیچ مسئول پخشی جرات انجام آن را به خودش نمی دهد) و البته در همان اویل نیمه کاره قطع می شود و هنوز مدرکی در دست نیست که آیا بعدها ادمه پیدا می کند یا خیر. در یکی از شبها مرحوم فلسفی به شدت به بهاییت و تشکیلات آنها در ایران می تازد. به نحوی که خیلی ها این سخنرانی را موجد ایجاد جنبش ضدبهاییت در ایران می دانند و حتی با دید کمی بیش از اندکی اغراق آمیز تاثیرات ان سخنرانی را قابل مقایسه با سخنرانی معروف سال 42 قم امام می دانند. این به شدت مهم است که این اولین سخنرانی مذهبی در یک رسانه گروهی در ایران است که موجب پدید آمدن یک جنبش اجتماعی اعتراضی می شود. مرحوم فلسفی در سالهای بعد از انقلاب کم اثر و کم اثرتر می شود تا جایی که دیگر تا زمان فوتش نامی از او در رسانه ها دیده نمی شود.

بعثت سخن فخرالدین حجازی

مشهورترین سخنران اوایل دوره انقلاب که داستانش حسابی هم پرماجرا و هیجان انگیز است نام آشنایی است به نام فخرالدین حجازی. فخرالدین حجازی جزء اولین سخنرانان مذهبی غیرروحانی است که در ایران توانست به محبوبیت و شهرت زایدالوصفی برسد. نقل شده است که حجازی با پیروی از همه قواعد و اصول کلاسیک سخنوری و با بهره گیری از دانش ادبی فوق العاده اش می توانسته است که دقایق و ساعات طولانی ای را ایستاده سخنرانی کند و جماعت عظیمی هم ایستاده مسحورش شوند. حجازی که سبک بیان و تفکرات و شیوه نطق های آتشینش در قبل و بعد از انقلاب  و البته ارتباط تفکری و شخصی مستقلش هنوز خیلی ها را به یاد شریعتی می اندازد بعد از چند دوره  نمایندگی مجلس به تدریج خانه نشین می شود و تا سالهای سال خبری از او در رسانه های رسمی در دست نیست. انتشارات بعثت در گوشه میدان انقلاب تا قبل از سال 86 یعنی قبل از اینکه در سن 77 سالگی فخرالدین دارفانی را وداع گوید پاتوق دوستداران و قشر وسیعی از شخصیت های انقلابی بود. فخرالدین حجازی سلسله سخنرانی هایش را از حسینه ارشاد شروع می کند و علاوه بر ظاهر و سلوک خاص نامتجانس با مذهبی های سنتی آن دوره، سبک نگاه به زعم مخالفانش تقلیل گرا و سطحی اش به دین مخالفان جدی ای از قشر روحانیون مذهبی برایش در بر می دارد. آن طوری که می گویند فخراالدین حجازی صحبت هایش را با شور و لحن آرامی شروع می کرده است و در میانه سخنرانی با ظرافت لحن و سبک و صدایش را به اوج می رسانده است و دوباره در پایان به آهستگی برمی گشته است سخنرانی معروف  فخرالدین حجازی مقابل لانه جاسوسی در ایام تسخیر آن یک سخنرانی مشهور اوست که نسل اول انقلابیون ایرانی آن را به خوبی به یاد دارند. ظاهرا در همین سخنرانی است که او آمریکا را دعوت به حمله به ایران می کند تا به ویتنامی دیگر پا بگذارد.

انتهای پیام /