کیسینجر و تیم امنیت ملی امریکا عمدا درباره برنامه هسته ای ایران دروغ می گویند

به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از ایران هسته ای، استفن والت پژوهشگرارشد روابط بین الملل و استاد ممتاز دانشگاه هاروارد در مقاله ای به نقد دیدگاه های اخیر هنری کیسینجر درباره ایران پرداخت.

والت در این مقاله که روز 30 نوامبر 2012 (10 آذر 1391) در فارین پالیسی منتشر شده، تاکید می کند که درباره تبعات ژئوپلتیکی دستیابی ایران به سلاح هسته ای عمدا و به دلایلی نامعلوم توسط تیم امنیت ملی امریکا اغراق شده است.

متن کامل مقاله والت در ادامه می آید.

***

بحث در مورد برنامه هسته ای ایران اعتبار چندانی برای سیاست خارجی آمریکا به همراه ندارد زیرا بخش عمده این مباحث بر پایه فرضیه های مشکوک صورت می گیرد که حتی یک بررسی معمولی نیز در مورد آنها انجام نشده است. تاکنون مقادیر فراوانی جوهر، کاغذ و وقت هواپیماهای جاسوسی صرف این بحث شده است که آیا ایران واقعا در پی دستیابی به بمب هسته ای است، چقدر به آن نزدیک شده است، تحریمها تا چه حد برای متوقف ساختن ایران موثر بوده اند، آیا روحانیانی که در ایران قدرت دارند منطقی هستند و آیا به یک ابتکار دیپلماتیک جدید نیاز است یا خیر. به همین شکل روزنامه نگاران، سیاستمداران و سیاست سازان زمان بسیار زیادی را صرف این سوال می کنند که آیا اسرائیل به ایران حمله می کند، این حمله چه زمان صورت خواهد گرفت و آیا آمریکا باید به اسرائیل کمک کند. اما تاکنون به ندرت این سوال مطرح شده است که آیا این موضوع بیش از حد بزرگ نشده است؟‌ به طور اساسی همه بحث در مورد ایران بر اساس این فرضیه صورت می گیرد که دستیابی ایران به بمب هسته ای از لحاظ ژئوپولتیک اهمیت بسیار فراوان و تعیین کننده ای دارد و می توان آن را هم ردیف تحولات بزرگی مانند به قدرت رسیدن هیتلر در سال 1933، سقوط فرانسه در 1940، شکاف بین چین و روسیه در زمان جنگ سرد یا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی قرار داد. در همین راستا هنری کیسینجر به تازگی تاکید کرد قدرت پنهان ایران (توانایی این کشور برای تولید سریع بمب هسته ای) به تنهایی عواقب وحشت انگیزی به همراه خواهد داشت. کیسینجر می گوید حتی اگر ایران از برخی خطوط قرمز عبور نکند همین توانایی چهار خطر بزرگ در بر خواهد داشت. اول اینکه تکثیر غیر قابل کنترل سلاحهای هسته ای را در منطقه ایجاد خواهد کرد. دوم اینکه باعث می شود کشورهای همسایه ایران تعهد سیاسی خود نسبت به ایران را از نو تعریف کنند. سوم اینکه تمایلات اصلاح طلبانه در بهار عربی را از بین می برد و چهارم اینکه ضربه مرگباری به آرمان کاهش سلاح های هسته ای در سطح جهان وارد خواهد کرد. باور نکردنی است، همه این اتفاقات تنها زمانی که ایران توانایی ساخت بمب را پیدا کند رخ می دهند و نیازی به تولید بمب واقعی نیست! کیسینجر ادامه می دهد آمریکا باید یا ایران را به دست کشیدن از توان غنی سازی خود راضی کند یا به این کشور حمله و این ظرفیتها را نابود کند. اما این «سرچشمه همه فرضیات» سخنی است که فقط گفته شده بدون اینکه مورد بررسی قرار گرفته باشد.

سوال روشنی که در این زمینه وجود دارد این است که آیا موارد پیشین تکثیر سلاح های هسته ای همین عواقبی را که اکنون جنگ طلبان علیه ایران پیش بینی می کنند به همراه داشتند؟ پاسخ این سوال منفی است. در واقع توسعه سلاح های هسته ای تاثیر بسیار اندکی بر ماهیت اساسی سیاست های جهان و رده بندی قدرت های بزرگ داشته است. مهمترین تاثیر توسعه سلاح های هسته ای این بود که باعث افزایش احتیاط کشورهای صاحب بمب و همچنین کشورهایی که دشمن آنها صاحب بمب بود، شد. تولید سلاح هسته ای هرگز کشورهای ضعیف را به بازیگران با نفوذ در عرصه جهانی تبدیل نکرد، ‌به کشورهای دارای سلاح هسته ای توانایی ارعاب همسایگان یا مجبور کردن آنها به تبعیت از خود نبخشید و باعث ایجاد مسابقه تسلیحاتی بیش از حد متعارف نشد. خلاصه اینکه مطرح کردن این پیش بینی که تولید بمب هسته ای در ایران سیاستهای جهانی و منطقه ای را دگرگون می کند به شدت اغراق آمیز است و حتی می توان آن را ادعایی یاوه و بی ارزش نامید.

سوابق تاریخی را بررسی کنید آیا در سال 1949 زمانی که کشور قدرتمند شوروی نخستین بمب هسته ای خود را آزمایش کرد دنیا به آخر رسید؟ اگرچه در آن زمان گزارش های هشدار دهنده فراوانی در مورد افزایش چشمگیر نفوذ و رفتارهای تهاجمی شوروی منتشر شد اما در عمل پیشرفت هسته ای شوروی باعث افزایش احتیاط هر دو ابرقدرت در برخورد با یکدیگر شد. آمریکا از قبل شوروی را دشمن خود می دانست و اصول اولیه مهار را از مدت ها قبل رعایت می کرد. ائتلاف ناتو قبل از آزمایش هسته ای شوروی در حال شکل گیری بود و تسلط شوروی بر اروپای شرقی نیز از مدتها قبل وجود داشت. آمریکا کمی قبل از شوروی به بمب هسته ای دست یافته بود اما هری ترومن در مدتی که رئیس جمهور تنها کشور هسته ای جهان بود نتوانست با تکیه بر این امتیاز خواستهای خود را بر استالین دیکته کند. به همین شکل استالین و جانشینان وی هم پس از آزمایش هسته ای این قدرت را پیدا نکردند که همسایگان خود و متحدان آمریکا را تهدید کنند. در پی این اتفاق همچنین هیچ کشوری روابط خود را با شوروی دگرگون نکرد. تهدید موشکی نیکیتا خروشچف عملا باعث تقویت همبستگی ناتو و سایر ائتلافهای تحت رهبری آمریکا شد و اکنون ما می دانیم که تهدیدها و زبان تهاجمی خروشچف با هدف پنهان ساختن ضعف راهبردی شوروی صورت گرفت. وجود زرادخانه های عظیم هسته ای در شوروی نتوانست مانع قیامهای ضد کمونیستی در آلمان شرقی، مجارستان، چکسلواکی یا لهستان شود و همچنین باعث پیروزی شوروی در افغانستان نشد. بالاخره اینکه سلاح هسته ای مانع فروپاشی کامل اتحاد جماهیر شوروی نیز نشد. آیا مالکیت سلاحهای هسته ای سرعت افول انگلیس و فرانسه به عنوان قدرتهای بزرگ جهان را کند کرد؟ به هیچ وجه. در اختیار داشتن سلاح هسته ای شاید شارل دو گول را صاحب غرور ملی کرد و به فرانسه و انگلیس قدرت بازدارندگی بخشید تا کمتر به چتر حمایتی آمریکا وابسته باشند اما سلاح هسته ای اعتبار هیچ یک از این دو کشور را افزایش نداد و برای آنها در هیچ نقطه ای نفوذ تازه ای به همراه نداشت. در این مورد به یاد داریم که انگلیس نتوانست جزایر فالکلند را با تهدید هسته ای از آرژانتین بگیرد و مجبور شد با تسلیحات متعارف این جزایر را تصرف کند و این در حالی بود که آرژانتین سلاح هسته ای در اختیار نداشت. آیا آزمایش بمب هسته ای چین در سال 1964 آنها را ناگهان به یک ابرقدرت تبدیل کرد؟ به سختی می توان چنین ادعایی کرد. چین پس از تولید بمب هسته ای همچنان از بازیگران جزئی عرصه بین الملل بود تا اینکه دست به تغییرات اقتصادی زد و افزایش نفوذ جهانی چین مرهون سه دهه رشد اقتصادی این کشور است و ارتباطی به ذخایر هسته ای این کشور ندارد. آیا بمب هسته ای به مائو تسه دونگ که جنون انجام کارهای بزرگ را در سر داشت این قدرت را داد که همسایگان چین را تهدید و ارعاب کند؟ پاسخ این سوال نیز منفی است. در حقیقت رویکرد سیاست خارجی چین پس از سال 1964 به صورت عمده خویشتن دارانه بود. در مورد اسرائیل چه می توانیم بگوییم. آیا زرادخانه هسته ای اسرائیل به این رژیم اجازه می دهد همسایگان خود را تحت فشار قرار دهد یا اراده خود را به حزب الله یا گروههای فلسطینی تحمیل کند؟ خیر اسرائیل برای رسیدن به این اهداف از سلاحهای متعارف و نه سلاحهای هسته ای استفاده می کند. در حقیقت بمب هسته ای اسرائیل در سال 1973 مانع حمله مصر و سوریه به این رژیم نشد هرچند که این دو کشور اهداف خود برای بازپس گیری اراضی از دست رفته در سال 1967 را محدود کردند. باید به این نکته هم اشاره شود که دستیابی اسرائیل به سلاح هسته ای باعث ایجاد مسابقه تسلیحاتی در منطقه نشد. اگر چه کشورهایی مانند عراق و لیبی پس از آگاهی از هسته ای شدن اسرائیل برنامه تولید سلاحهای کشتار جمعی را آغاز کردند اما هیچیک از تلاشهای آنان برای تولید سلاح هسته ای با سرعت پیش نرفت و به خط پایان نرسید. اما صبر کنید هنوز مسائل بیشتری وجود دارد. دولت سفیدپوستان در آفریقای جنوبی تعداد محدودی بمب تولید کرد اما هیچکس متوجه نشد و در نهایت آپارتاید از بین رفت. پس از آن دولت جدید از زرادخانه هسته ای خود صرفنظر کرد و با تحسین گسترده کشورها مواجه شد. این بدان معناست که آفریقای جنوبی بدون سلاح هسته ای احساس امنیت بیشتری می کرد. هند و پاکستان هم به سلاح هسته ای دست یافتند. آزمایش هسته ای هند در سال 1974 این کشور را به یک ابرقدرت تبدیل نکرد. تنها تاثیر این تحول این بود که پاکستان که آشکارا خود را به عنوان رقیب هند مطرح کرده بود دست به کار شود و بمب هسته ای به دست آورد. جالب اینکه پس از تولید بمب هسته ای هیچ جنگ عمده ای بین دو کشور در نگرفت هر چند که دو طرف از یکدیگر ناراضی هستند و گاهی اقدامات تحریک آمیز و درگیریهای کوچکی بین دو طرف رخ می دهد. در نهایت به کره شمالی می رسیم. این کشور همانند گذشته آزار دهنده و مرموز است و بمب هسته ای آنها را از یک کشور ضعیف اقتصادی به یک قدرت منطقه ای تبدیل نکرد. از سوی دیگر در اختیار داشتن قدرت هسته ای کره شمالی را به انجام رفتارهای نادرست تحریک نکرده است. در واقع مهمترین نکته در مورد برنامه هسته ای کره شمالی این است که این توانایی تاثیر بسیار ناچیزی بر همسایگان کره شمالی داشته است. کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی اگر می خواستند می توانستند به سرعت به سلاح هسته ای دست پیدا کنند اما در 6 سال گذشته که پیونگ یانگ صاحب سلاح هسته ای شده است، هیچیک از آن دو کشور برای تولید سلاح هسته ای اقدام نکردند.

خلاصه کلام اینکه تئوری و تاریخ به ما آموخته است دستیابی به سلاح هسته ای تاثیر بسیار کمتری نسبت به آنچه تصور می شود، بر قدرت و نفوذ یک کشور خواهد داشت و تکثیر سلاحهای هسته ای تاثیر ناچیزی بر سیاستهای جهانی و منطقه ای خواهد داشت. سلاح هسته ای برای جلوگیری از حمله مستقیم به یک کشور مفید است و باعث افزایش احتیاط در رفتار سران کشورها می شود. کاری که از سلاح هسته ای بر نمی آید تبدیل کشورهای ضعیف به کشورهای قدرتمند است. این سلاحها به عنوان ابزار ارعاب هیچ کاربردی ندارند و در اختیار داشتن آنها هزینه های سنگینی را به کشورها تحمیل می کند. تملک این سلاحها باعث می شود کشورهای دیگر نسبت به نیات یک کشور هسته ای نگران شوند و برای دفاع از خود با یکدیگر متحد شوند. با توجه به این دلایل کشورهایی که توان بالقوه دستیابی به سلاح هسته ای را دارند به این نتیجه رسیده اند که بمب هسته ای ارزش این همه مشکلات را ندارد. اما تعداد کمی از کشورها و به ویژه آنها که نگران مورد حمله قرار گرفتن هستند تصمیم گرفته اند به راه خود ادامه دهند. نکته مثبت اینست که دستیابی آنها به سلاح هسته ای تاثیر اندکی بر امور جهان خواهد داشت.

البته بنا به دلایل نامعلوم تیم امنیت ملی آمریکا بر این باور است در مورد ایران، منطق و تجربیات تاریخی صدق نمی کند. آنها فراموش کرده اند که پیش از دستیابی بقیه کشورها به بمب هسته ای هشدارهای مشابهی داده شد اما آن کشورها صاحب بمب شدند و هیچ کدام از آن پیش بینی های وحشتناک به وقوع نپیوست. در واقع آمریکاییها با تکرار هشدارهای همیشگی خود در مورد عواقب ژئوپولتیک دستیابی ایران به سلاح هسته ای،‌ باعث می شوند موضع گروههای تندرو ایرانی که طرفدار تولید سلاح هسته ای هستند، تقویت شود. البته اگر آنطور که کیسینجر می گوید بمب هسته ای به ایران آن همه قدرت و نفوذ می دهد تهران چرا نباید برای رسیدن به این سلاح تلاش کند؟ به این ترتیب راه عاقلانه برای منصرف کردن ایران از حرکت به سوی سلاح هسته ای این است که از یک سو تهدید نظامی علیه این کشور کنار گذاشته شود - تا در نتیجه نیاز ایران به عامل بازدارنده از بین برود - و از سوی دیگر تصریح شود که دستیابی به بمب هسته ای دستاورد استراتژیک بزرگی برای ایران ندارد و تاثیر چندانی بر معادلات سیاسی بین المللی و منطقه ای به همراه نخواهد داشت.

انتهای پیام/