تولید اورانیوم با غنای بیش از ۲۰ درصد غیرقانونی نیست
خبرگزاری تسنیم :چنین به نظر رسد که ایران در آستانه یا حقیقتا در حال غنی‌سازی اورانیوم بیش از مرز ۲۰% است -که البته به لحاظ فنی، اقدامی غیرقانونی نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه اطلاع رسانی اشراف، یک اندیشکده انگلیسی با انتشار گزارشی راهبردی تحت عنوان «ایران هسته‌ای: معامله یا مداخله» با تحلیل اهداف برنامه هسته‌ای ایران به بررسی شرایطی که ایران طی آن می‌تواند اقدام به گریز هسته‌ای و تولید سلاح هسته‌ای کند پرداخت. اندیشکده «شورای محافظه‌کار خاورمیانه» وابسته به محافظه کاران این کشور در گزارشی راهبردی به قلم «شاشانک جوشی» با موضوع قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران، به بررسی هفت پرسش اساسی در این خصوص می‌پردازد: آیا ایران حقیقتا در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای است؟ چه مدت طول می‌کشد تا ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد؟ اگر ایران فعالانه در پی تولید سلاح هسته‌ای باشد، آیا ما می‌توانیم از این فعالیت‌ها آگاه شویم؟ ایرانی هسته‌ای تا چه اندازه می‌تواند برای انگلیس و هم‌پیمانانش خطرناک باشد؟ آیا ایران هسته‌ای می‌تواند منجر به گسترش تسلیحات هسته‌ای در دنیا شود؟ آیا تحریم‌ها موثر واقع شده‌اند؟ آیا اقدام نظامی راه‌حل مناسبی است؟
ایران در بدترین شرایط نیز با توقف فعالیت‌های هسته‌ای خود موافقت نخواهد کرد
سایت خبری تحلیلی اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را برای اطلاع نخبگان و تصمیم گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر می‌کند .
ایران برای تولید بمب اتمی به 4 تا 25 کیلوگرم اورانیوم با غنای تسلیحاتی نیاز دارد
2. چه مدت طول می‌کشد تا ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد؟
اگر سران ایرانی دیدگاه خود را عوض کرده و همین امروز تصمیم بگیرند که با تمام قدرت به سوی دستیابی به بمبی اتمی حرکت کنند (چیزی که آن را «گریز [هسته‌ای]» می‌نامند) ، چقدر طول می‌کشد تا به این هدف برسند؟ جواب این پرسش به چند عامل بستگی دارد، مثلا اینکه ایران می‌خواهد چند بمب داشته باشد و آیا می‌خواهد این کار را مخفیانه انجام دهد، یا اینکه اهمیتی نمی‌دهد که جامعه بین‌المللی از وجود چنین فعالیت‌هایی مطلع شود.
نخست اینکه ایران به تولید چیزی بین 4 تا 25 کیلوگرم اورانیوم با غنای تسلیحاتی نیاز خواهد داشت. حد پایین این مقدار، به احتمالات خاص مربوط می‌شود؛ فرض‌هایی از این دست که ایران طرح ساخت یک بمب پیچیده و جدید را تهیه یا تولید کرده است که به میزان اورانیوم کمتری نیاز دارد، یا اینکه مثلا در حال حاضر قدرت یا دامنه تخریب این بمب‌ها اهمیت چندانی برای این کشور ندارد[1]؛ و حد بالا، میزان مورد نیاز برای ساخت یک ابزار انفجاری نه چندان پیشرفته است که بسیار محتمل و پذیرفتی‌تر به نظر می‌رسد.
ایران می‌تواند تا پایان سال 2012، 25 کیلوگرم اورانیوم 20% غنی‌شده در اختیار داشته باشد
برای تولید چنین بمبی، ایران می‌تواند از کل ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود استفاده کند. با این حال، از آنجا که فرآیند غنی‌سازی به این صورت است که بخش اعظم کار در همان ابتدای مسیر انجام می‌شود، بنابراین ایران احتمالا تنها از ذخیره اورانیوم 20% خود استفاده خواهد کرد. زیرا اورانیوم 20% غنی‌شده -با اینکه بسیار عجیب به نظر می‌رسد، اما- نه دهم راه تبدیل شدن به اورانیوم با غنای تسلیحاتی را طی کرده است.
با وجود اینکه ایران بخشی از ذخیره خود را برای تولید سوخت برای راکتورش کنار گذاشته است، اما این مقدار را نیز می‌توان با کمی تلاش به حالت اولیه بازگرداند. با احتساب تمام این‌ها، ایران می‌تواند 20 کیلوگرم اورانیوم با غنای تسلیحاتی در اختیار داشته باشد. اگر ایران تولیدات جدید خود را برای سوخت کنار نگذارد -اختصاص این تولیدات به مصارف سوختی، گام مثبتی است که نباید نادیده گرفته شود- آنگاه به راحتی می‌تواند تا پیش از پایان سال 2012، 25 کیلوگرم اورانیوم در اختیار داشته باشد؛ و این بدان معنا است که ایران اورانیوم لازم برای ساخت دست‌کم یک بمب -و یا شاید حتی بیشتر- را در اختیار خواهد داشت. اما اگر فرض کنیم که ایران نتواند ذخیره سوخت را به حالت اولیه و مناسب برای ساخت بمب بازگرداند، در این صورت تنها 9 کیلوگرم اورانیوم با غنای تسلیحاتی خواهد داشت، که البته می‌تواند این مقدار را تا پایان بهار یا اوایل تابستان 2013، دو برابر کند.
ایران می‌تواند در زمانی بین 4 ماه تا چند هفته ذخیره اورانیوم تا سطح تسلیحاتی غنی‌سازی کند
اما ایران چقدر زمان لازم دارد تا اورانیوم با غنای تسلیحاتی تولید کند؟ پاسخ این سوال به این بستگی دارد که ایران تصمیم دارد گریز خود را در کدام سایت هسته‌ای عملی کند. محتمل‌ترین گزینه سایت فردو است، زیرا از استحکامات تقویت‌شده‌ای برخوردار است؛ و در این صورت، این مدت احتمالا چیزی بین دو یا چهار ماه خواهد بود، اما در صورتی که روند افزایش سانتریفیوژها ادامه یابد، این زمان حتی ممکن است به یک ماه نیز کاهش یابد. اگر ایران بتواند به نسل جدیدتری از کارکرد سانتریفیوژها دست یابد -چیزی که سال‌ها کوشیده است تا به دست آورد، اما تا کنون موفق نشده- این زمان ممکن است حتی به چند هفته برسد.[2]
زمان لازم برای گریز هسته‌ای ایران، بین یک تا دو سال تخمین زده می‌شود
در هر صورت، پس از این مرحله باید ماده شکاف‌پذیر را به یک بمب واقعی تبدیل کرد. برای ساخت بمب باید فلز اورانیوم را به خرج تبدیل کرد، نمونه مینیاتوری یک بمب را برای جا گرفتن در یک کلاهک تولید کرد، یک ماشه انفجاری ساخت، و کارهای دیگری از این دست که تمامشان فرآیندهای پیچیده‌ای هستند. اما به سختی می‌توان گفت که تحقیقات تسلیحات هسته‌ای ایران که تا پیش از سال 2003 در جریان بوده، تا چه اندازه در این مسیر پیشرفت کرده است.
در ژانویه 2012، «لئون پانتا» وزیر دفاع آمریکا و رئیس سابق سیا گفت «اتفاق نظری وجود دارد که اگر [ایران] تصمیم بگیرد که این کار [ساخت بمب] را انجام دهد، احتمالا برای آن‌ها تقریبا یک سال زمان می‌برد تا بتوانند یک بمب بسازند و آنگاه احتمالا یک تا دو سال دیگر برای اینکه بتوانند آن را بر روی یک نوع حامل قابل پرتاب نصب کنند، که بشود آن بمب را پرتاب کرد.» با توجه به زمان سپری شده از این اظهار نظر پانتا، زمان گریز ایران را می‌توان بین یک تا دو سال تخمین زد.
ایران می‌تواند بخش عمده مراحل تولید بمب را در تاسیسات مخفی انجام دهد
یک احتمال دیگر نیز وجود دارد و آن این است که ایران ممکن است تصمیم بگیرد به جای آنکه عملیات گریز را در یک سایت شناخته شده اجرا کند، بخشی از اورانیوم غنی‌شده خود را به یک سایت مخفیانه (فرضی) بفرستد تا در آن جا مراحل لازم برای تولید اورانیوم با غنای تسلیحاتی را طی کند، یا خیلی ساده‌تر، یک برنامه کاملا موازی نامرتبط با برنامه فعلی را که ما از آن آگاهیم، تعریف کرده و به طور همزمان اجرا کند. در نتیجه مدت زمان گریز کاملا به این بستگی دارد که در سایت مورد استفاده، چه تعداد سانتریفیوژ وجود داشته باشد و از آن‌ها چطور استفاده شود. اما حتی اگر ایران تاسیسات مخفیانه‌ای برای غنی‌سازی نیز داشته باشد (و البته باید به خاطر داشته باشید که فردو نیز تا پیش از آنکه در سال 2009 کشف شود، یک سایت مخفی بود) ، بسیار بعید است که ابعاد ساختمان آن بزرگ‌تر از تاسیسات شناخته شده این کشور باشد. با این حال، نتیجه تمام این اما و اگرها بسیار بدیهی است: ایران در آستانه دستیابی به یک بمب هسته‌ای قرار ندارد.
تولید اورانیوم با غنای بیش از 20% غیرقانونی نیست
3. اگر ایران فعالانه در پی تولید سلاح هسته‌ای باشد، آیا ما می‌توانیم از این فعالیت‌ها آگاه شویم؟
یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر گریز هسته‌ای ایران، احتمال تشخیص و شناسایی این فعالیت‌ها است. آژانس به طور منظم از سایت‌های نظنز و فردو بازرسی می‌کند، که در برخی از این بازرسی تنها دو ساعت پیش از شروع کار به ایران اطلاع داده می‌شود[3]. بنابراین ایران سه گزینه پیش رو خواهد داشت.
اول اینکه ایران می‌تواند عملیات گریز را «درست در معرض دید» انجام دهد، یعنی با وجود اینکه بازرسان به تاسیسات این کشور رفت و آمد دارند، این کار در فاصله میان دو بازرسی آژانس انجام شود. اما با توجه به زمان‌بندی مطرح شده، این کار بسیار نامحتمل است. به علاوه ایران در ابتدای راه مجبور است تنظیمات سانتریفیوژهای خود را برای تولید اورانیومی با غنای تسلیحاتی تغییر دهد، اقدامی که می‌تواند اهداف ایران را آشکار کند؛ و به محض اینکه چنین به نظر رسد که ایران در آستانه یا حقیقتا در حال غنی‌سازی اورانیوم بیش از مرز 20% است -که البته به لحاظ فنی، اقدامی غیرقانونی نیست- آنگاه این اتفاق به منزله جهش ایران برای دستیابی به بمب تعبیر خواهد شد.
غنی‌سازی بیش از 20% یا اخراج بازرسان به منزله عبور از خطوط قرمز آمریکا و اسرائیل است
دوم اینکه ایران می‌تواند بازرسان آژانس را اخراج کند (و سیستم‌های تشخیص‌دهنده، مثلا مانند دوربین‌های آژانس را از کار بیندازد) . اما چنین کاری از سوی دیگر به منزله به صدا درآوردن آژیرهای خطر است، و در این حالت دیگر ایران نمی‌تواند از مزایای «عدم‌اطمینان» جامعه بین‌المللی بهره‌برداری کند.
مختصر اینکه غنی‌سازی اورانیوم در سطحی بیش از 20% یا اخراج بازرسان آژانس، به طور قطع به منزله گذر ایران از خطوط قرمز اسرائیل و آمریکا تعبیر شده و ماشه فشارهای شدید، و احتمالا اقدامات نظامی را خواهد کشید.
احتمال وجود تاسیسات مخفیانه در ایران بسیار اندک است
اما ایران گزینه سومی هم پیش رو دارد. ایران می‌تواند با تلاش برای تولید تمام ماده شکاف‌پذیر مورد نیاز خود در یک سایت مخفیانه و مجزا، بازرسان و سیستم‌های بازرسی آژانس را دور بزند. در شانس ایران برای مخفی نگه داشتن چنین فعالیت‌هایی جای تردید فراوانی است، به ویژه که در گذشته بسیاری از تلاش‌های این کشور برای پنهان‌کاری با شکست مواجه شده است؛ و از آنجا که شاهدی بر وجود چنین سایت مخفیانه‌ای در دست نیست، به سختی می‌توان این سناریو را جدی گرفت.
آمریکا ادعا می‌کند به راحتی می‌تواند فعالیت‌های تسلیحاتی هسته‌ای ایران را تشخیص دهد
با این حال فرض کنید که ایران موفق شده است به شکل مخفیانه ماده شکاف‌پذیر تولید کند، یا اینکه آشکارا آن را تولید و سپس آن را به یک سایت مخفی منتقل کرده است. در این حالت نیز باز هم ایران راه درازی تا تولید بمب اتمی پیش رو دارد؛ و مقامات آمریکا استدلال می‌کنند که از طریق تصاویر ماهواره‌ای حاصل از انفجارهای متعارف کلاهک‌های هسته‌ای، جاسوسی از جامعه دانشمندان ایرانی، و مشاهده نشانه‌های تحرک و فعالیت در تاسیساتی که ادعا می‌شود در حال ادامه دادن پژوهش‌های تسلیحاتی پیش از سال 2003 هستند، به راحتی قادرند قدم گذاشتن ایران در این مسیر را تشخیص دهند.[4]
انتهای پیام/
تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
