اعتراضات اردن کاملا اسلامگرایانه است
خبرگزاری تسنیم : «دویچه وله» آلمان در تحلیلی از اوضاع اردن، تظاهرات‌های مردمی در این کشور عربی را دارای صبغه‌‌ای کاملا اسلامگرایانه می‌داند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم ، شبکه آلمانی «دویچه وله» در گزارشی با اشاره به اینکه اردن به خاطر حمایتش از اسرائیل اهمیت استراتژیک زیادی برای آمریکا و غرب دارد، نوشت: تظاهرات‌های گسترده در اردن نشان می‌دهد در صورت ادامه روند کنونی و عمل نکردن ملک عبدالله به وعده‌های خود برای انجام اصلاحات، انقلاب بعدی خاورمیانه در این کشور صورت خواهد گرفت. انقلابی که اخوان‌المسلمین را در این کشور نیز سر کار خواهد آورد.
*اردن برای غرب و به ویژه اسرائیل از اهمیت بالایی برخوردار است
غرب نظام پادشاهی اردن را ستون ثبات در خاورمیانه می‌دانست. اما یکی از تحلیلگران غربی می‌گوید بی‌اعتنایی به مخالفت‌ها در این کشور به منظور حفظ وضعیت کنونی، به عکس موجب عمیق‌تر شدن تنش‌ها در اردن خواهد شد. در حالی که خیزش، کشورهای عربی را یکی یکی در بر می‌گیرد، اهمیت دیپلماتیک اردن نیز افزایش پیدا می‌کند. صرف‌نظر از ثبات نسبی در اردن، نظام پادشاهی «هاشمی» این کشور تنها حکومت عربی است که سفیری ساکن در اسرائیل دارد؛ نکته‌ای که با توجه به جمعیت عظیم فلسطینیانی که در اردن زندگی می‌کنند، اهمیت زیادی دارد.
*اردن تا کنون از بهار عربی جان سالم به در برده
اردن به یک دلیل دیگر هم اهمیت دارد: نظام این کشور به پادشاهی «ملک عبدالله دوم» همچنان بر جای خود محکم است. این کشور دچار معضلات فراوانی است: هزاران تظاهرات مردمی در دو سال اخیر، مشکلات سیاسی در اثر تعویض پنج نخست‌وزیر در فقط دو سال، و پر شدن کمپ‌های پناهندگان این کشور از شهروندان سوریه به خاطر بحران اخیر؛ به گفته دولت اردن، 200 هزار شهروند سوری در این کشور پناهنده شده‌اند. با این حال، نظام پادشاهی این کشور معتقد است از زلزله بهار عربی جان سالم به در برده و دوباره روی پای خود ایستاده است.
*پادشاه اردن از موقعیت به دست آمده برای عقب انداختن روند اصلاحات سیاسی استفاده نمود
یک سال پیش ماجرا در امان پایتخت اردن بسیار متفاوت بود؛ پادشاه اردن علناً از بی‌ثباتی در کشور سخن گفت و به امید آن که از شورشی قریب‌الوقوع جلوگیری کند، قول داد تا اصلاحات دموکراتیک انجام دهد. ملک عبدالله اوایل این ماه هم آن‌قدر اعتماد به نفس پیدا کرده بود که انتخابات آینده پارلمان را که قرار بود 23 ژانویه برگزار شود، به تعویق بیندازد؛ اقدامی که مطابق آن‌چه پیش‌بینی می‌شد، اعتراض مخالفان را برانگیخت.
*تحلیلگران اردنی اوضاع این کشور را آرام توصیف می‌کنند
«حسن مومنی» رئیس مرکز منطقه‌ای پیش‌گیری از درگیری در مؤسسه دیپلماسی اردن (مؤسسه تحقیقاتی وزارت خارجه این کشور) وضعیت کشور را در کل آرام توصیف می‌کند. اما همچنین اعتراف کرد که بحران سوریه و وضعیت ناآرام اقتصادی در اردن تهدیدهایی علیه نظام این کشور به وجود آورده‌اند. وی به شبکه دویچه وله گفت: «ما در موقعیت حساسی قرار داریم؛ خطر و تهدید همه جا را فراگرفته است؛ اما فکر نمی‌کنم اردن در سرازیری بی‌ثباتی افتاده باشد. اگر درباره موقعیت ژئوپولیتیک ما بپرسید، باید گفت که اردن به شدت تحت فشار است. ما در منطقه‌ای آرام در مرکز طوفان هستیم؛ اما در خود اردن خشونت دیده نمی‌شود. البته نمی‌گویم که خشونت در برخی مواقع اتفاق نیفتاد؛ اما چنین خشونت‌هایی در دموکراتیک‌ترین کشورهای دنیا هم می‌تواند رخ دهد.»
*غرب برای حفظ منافع خود در خاورمیانه چشم خود را بر نظام استبدادی اردن بسته است
ملک عبدالله بخشی از امنیت خود را مدیون حمایت‌های اسرائیل، عربستان سعودی، آمریکا و اتحادیه اروپا است. ظاهراً این قدرت‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات منطقه تصمیم گرفته‌اند تا چشم خود را بر سرعت پایین اصلاحات قانون اساسی در اردن ببندند؛ اصلاحاتی که قرار بود به پارلمان کشور اختیارات بیش‌تری را واگذار کند. پادشاه هنوز هم می‌تواند بنا به خواست خود دولت‌های مختلف را سر کار بیاورد و یا کنار بگذارد. وی تنها برای نصب نخست‌وزیر باید با پارلمان مشورت کند.
*اردن به شدت به کمک‌های مالی خارجی به ویژه سازمان‌ها و کشورهای غربی وابسته است
این حمایت‌های خارجی اغلب به شکل کمک مالی برای زنده نگه داشتن اقتصاد آسیب‌پذیر اردن است. این کشور در ماه آگوست وامی به مبلغ 2/05 میلیارد دلار (1/58 میلیارد یورو) از صندوق بین‌المللی پول دریافت کرد؛ این وام مشروط به افزایش قیمت کالا و کاهش یارانه‌های عمومی در این کشور بود که مسلماً اعتراضات مردمی را باز هم افزایش خواهد داد. عربستان سعودی هم تنها در سال 2011 معادل 1/4 میلیارد دلار به اردن کمک کرده بود.
*کمک‌های غربی به اردن در نهایت به ضرر این کشور تمام خواهد شد
به گزارش خبرگزاری تسنیم اما «جولین بارنس-داسی» عضو ارشد تیم سیاستی شورای روابط خارجه اروپا (ECFR) معتقد است، اردن باید تاوان این کمک‌ها را هم بدهد. «بارنس-داسی» می‌گوید کوتاه‌بینی جامعه جهانی در بلندمدت موجب تشدید بی‌ثباتی در این کشور خواهد شد. وی در گفتگو با شبکه دویچه وله گفت: «تنش‌های سیاسی و اقتصادی در این کشور وجود دارد که اگر حل نشوند، موجب بروز اختلاف در این کشور می‌شوند. از طرف دیگر، تا زمانی که بودجه مناسب را برای حفظ شرایط موجود در اختیار نظام اردن بگذارید، آن‌ها هم نیازی نمی‌بینند تا مشکلات پیش رو را شناسایی و برطرف کنند.»
*اتحادیه اروپا دارد در اردن هزینه قول‌های بی‌اساس ملک عبدالله را پرداخت می‌کند
«بارنس-داسی» همچنین افزود: «اکنون دو سال است که کشورهای اروپایی به قول‌های پادشاه اردن برای ایجاد تغییر اعتماد می‌کنند؛ اما در عمل تغییری را در این کشور نمی‌بینند.» وی با تأکید بر این که منظورش این نیست که اردن به یکباره دچار بحران و جنگ خواهد شد، تصریح کرد: «فکر نمی‌کنم چنین شود؛ اما سؤال این است: آیا اتحادیه اروپا همچنان هزینه قول اصلاحات را در اردن پرداخت خواهد کرد؟ تمایل به ثبات و پذیرفتن حرف پادشاه بر سایر اهداف اتحادیه اروپا در همکاری با کشورهای دموکراتیک پیشی گرفته است.»
*ظاهراً برخی اصلاحات در اردن انجام شده و سرعت کم این روند هم به خواسته پادشاه این کشور است
اما «مومنی» ادعای می‌کند در دو سال گذشته، دست‌آوردهای زیادی در اردن حاصل شده است؛ از جمله تأسیس کمیسیونی مستقل انتخابات و دادگاه عالی قانون اساسی. وی همچنین گفت سرعت کم پیشرفت در اردن دلیل دارد: «ملک عبدالله صریحاً اعلام کرد که اصلاحات باید تدریجی باشد؛ باید توافق همه را جلب کنیم، باید نهادهایی تأسیس کنیم تا از موفقیت‌آمیز بودن اصلاحات اطمینان حاصل کنند. هیچ‌کس نمی‌خواهد اصلاحات منجر به وضعیتی بحرانی در کشور شود. باید روند ایمنی برای تحولات طراحی شود و همه در آن نقش داشته باشند.»
*تظاهرات در اردن در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب داده نمی‌شود
نظام پادشاهی در اردن عمدتاً از سرکوب تظاهرات‌ها خودداری کرده و در نتیجه شکاف‌های عمیق درون این کشور را از چشم‌های بین‌المللی دور نگه داشته است. «بارنس-داسی» در این‌باره می‌گوید: «تظاهرات‌ها نتوانسته‌اند آنچنان که لازم بوده، توجه رسانه‌های خارجی را به خود جلب کنند؛ اما مسلماً در تاریخ اردن بی‌سابقه هستند. در چند ماه اخیر، شاهد تظاهرات‌هایی بسیار بزرگ بوده‌ایم و مردم خواستار اصلاحاتی جدی در کشور هستند. نمی‌توان این اقدامات را بی‌معنا تلقی کرد؛ این جنبش هم گسترده است و هم نشان دهنده نارضایتی عمیق مردم.»
*نقش مهم اخوان‌المسلمین در اردن را نمی‌توان نادیده گرفت
ترس مشترک قدرت‌های غربی و نظام‌های پادشاهی عربی این است که روند دموکراتیک‌سازی خاورمیانه راه را برای به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین باز کند. اما همان‌طور که «بارنس-داسی» هم اشاره می‌کند، مقابله با این نیروها هم خطرات خود را دارد: «باید با واقعیت‌های سیاسی موجود در هر کشوری، واقع‌بینانه برخورد کنیم. واضح است که «جبهه اقدام اسلامی» بازوی سیاسی اخوان‌المسلمین در اردن، یک نهاد سیاسی سازمان‌دهی شده و در سطح این کشور از حمایت قوی مردمی برخوردار است. بنابراین منطقی نیست گروهی را کنار بزنیم که نماینده بخش گسترده‌ای از افکار عمومی در اردن است.»
*مردم خواستار اصلاحاتی اساسی در حکومت این کشور هستند
با این حال، اعتراضات در اردن را می‌توان یک جنبش کاملاً اسلام‌گرا توصیف کرد. «بارنس داسی» می‌گوید: «آن‌چه موجب شده تا جمعیتی به این عظمت در اردن به خیابان‌ها بیایند، نارضایتی و هدفی بسیار بزرگ است. مشکل این‌جا است که مقامات اردنی و برخی از حامیان غربی آن‌ها، اعتراضات مردم را فقط به اخوان‌المسلمین ربط می‌دهند که خطایی محاسباتی است.»
*آینده سیاسی اردن مملو از نارضایتی مردم و تحولات عظیم خواهد بود
مشکل زمانی به وجود می‌آید که حکومت این کشور راه کنونی را ادامه دهد، نظامی سیاسی متشکل از اقشار مردم تشکیل نشود و احتمالاً نارضایتی و اختلاف درون اردن افزایش پیدا کند. بنابراین، تا یک سال دیگر ممکن است موقعیت اردن بسیار آشفته‌تر از حال حاضر شود.»
انتهای پیام/
