آشنایی با ساختار مجلس خبرگان رهبری؛ متشکل از فقیه‌های «واجد شرایط»
خبرگزاری تسنیم: مجلس خبرگان رهبری از نهادهاى ابتکارى در نظام سیاسى کشور است که براى اولین بار با تدوین قانوناساسىِ جمهورى اسلامى در حقوق اساسى مطرح شد و چون درباره بالاترین مقام کشور تصمیمگیرى می‌کند، «فراتر» از نهادهاى دیگر است .
به گزارش خبرگزاری تسنیم ،"مجلس خبرگان رهبری" مجلسی متشکل از فقیه‌های «واجد شرایط» است که بر اساس اصل 107 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسئولیت تعیین و نظارت بر ولی فقیه (رهبر جمهوری اسلامی) را دارد، مدت هر دورهٔ این مجلس که اعضای آن به وسیلهٔ انتخابات و توسط رأی مستقیم و مخفی مردم انتخاب می‌شوند، هشت سال می‌باشد.
این مجلس از نهادهاى ابتکارى در نظام سیاسى کشور است که براى اولین بار، با تدوین قانوناساسىِ جمهورى اسلامى، در حقوق اساسى مطرح شد و چون درباره بالاترین مقام کشور، تصمیمگیرى می‌کند، «فراتر» از نهادهاى دیگر است و از آن رو که در لحظات حساس فقدان رهبرى، ایفاى نقش می‌کند، در «حساسترین موقعیت» براى حفظ نظام است.
*نخستین مجلس خبرگان رهبری
نخستین مجلس خبرگان رهبری در شرایطی تشکیل شد که کشور در حال جنگ با رژیم بعث عراق بود، انتخابات این مجلس در تاریخ 19 آذر 1361 برگزار شد که نزدیک 18 میلیون نفر در آن شرکت کردند، در این دوره 75 نفر از نمایندگان مجلس خبرگان تعیین شدند و انتخابات بقیه نمایندگان به دور دوم کشید.
*فرازی از بیانات بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران(قدس سره) درباره اهمیت مجلس خبرگان
حساسیت مسئولیت مجلس خبرگان و تأثیر عمیق و گسترده آن در سرنوشت نظام اسلامى و آینده آن، به صورتى است که بنیانگذار جمهورى اسلامى، حضرت امام خمینى(قدس سره) این مسئولیت را در «رأس همه مسئولیتها» قلمداد نموده و هشدار دادند که «کوچکترین سهلانگارى و مسامحه و کوچکترین اعمال نظرهاى شخصى و خداى نخواسته تبعیت از هواهاى نفسانى که ممکن است این عمل شریف الهى را به انحراف کشاند، بزرگترین فاجعه تاریخ را به وجود خواهد آورد».
*رئیس مجلس خبرگان
مجلس خبرگان تعداد اعضایش را 86 نفر تعیین کرده است، مرجع تشخیص صلاحیت برای نامزدی و انتخاب به عنوان عضو این مجلس، فقهای شورای نگهبان هستند که به نوبه خود از سوی رهبری انتخاب می‌شوند.
"آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی" هم‌اکنون ریاست مجلس خبرگان و آیت‌الله هاشمی شاهرودی و آیت‌الله محمد یزدی، دو رئیس سابق قوه قضاییه ، به عنوان نایبان رئیس این مجلس منصوب شده‌اند.
*وظایف خبرگان
الف) انتخاب رهبر
به موجب اصل یکصدوهفتم قانون اساسی، خبرگان رهبرى درباره همه فقهاى واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصدونهم، بررسى و مشورت می‌کنند و در صورت تشخیص یکى از آنان به اعلم بودن به احکام و موضوعات فقهى یا مسائل سیاسى و اجتماعى یا داراى مقبولیت عامه یا واجد برجستگى خاص در یکى از صفات مذکور در اصل یکصدونهم تشخیص دهند، او را به رهبرى انتخاب می‌کنند و در غیر این صورت، یکى از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفى مینمایند.
ب) عزل رهبر
به موجب اصل یکصدویازدهم، هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونى خود ناتوان و یا فاقد یکى از شرایط مذکور در اصول پنجم ویکصدونهم شود، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضى از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر، به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصدوهشتم است.
ج) نظارت بر رهبر
در جمهورى اسلامى، مجلس خبرگان عهدهدار نظارت بر رهبرى است. بر اساس اصل یکصدویازدهم قانون اساسى، تشخیص ناتوانى رهبر از انجام وظایف قانونى خود یا فقدان یکى از شرایط بر عهده مجلس خبرگان است چراکه خبرگان مسئولیت «عزل رهبر» را بر عهده دارد .
د) وضع قوانین مجلس خبرگان و تفسیر آنها
مطابق اصل یکصدوهشتم قانون اساسى، قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آییننامه داخلى جلسات آنان، براى نخستین دوره، باید به وسیله فقهاى اولین شوراى نگهبان، تهیه و با اکثریت آراى آنان، تصویب شود و به تصویب نهایى رهبر انقلاب برسد، از آن پس، هرگونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان، در صلاحیت خود آنان است.
ه) رسیدگى به بودجه سالانه مجلس خبرگان
*افتتاح مجلس خبرگان
پس از برگزارى انتخابات مجلس خبرگان، نخستین جلسه در هر دوره، با حضور حداقل دو سوم نمایندگان، رسمیت مییابد، برگزارى نخستین جلسه هر دوره، با هماهنگى دبیرخانه مجلس خبرگان، بر عهده شوراى نگهبان است. جلسه افتتاحیه، با استقرار هیئت رئیسه سِنى در جایگاه و استماع سرود جمهورى اسلامى و قرائت قرآن، شروع و پس از انجام مراسم تحلیف، هیئت رئیسه دائم مجلس خبرگان براى مدّت دو سال،انتخاب می‌شود، بدین ترتیب، در طى هشت سال نمایندگى اعضاى خبرگان - که بیشترین مدت نمایندگى در ایران است - چهار بار انتخابات هیئت رئیسه دائم، تجدید می‌شود.
*ساختار مجلس خبرگان
مجلس خبرگان، از دو بخش هیئت رئیسه و کمیسیونها تشکیل می‌شود.
الف) هیأت رئیسه مجلس خبرگان، دو گونه است: هیأت رئیسه سِنى که در اولین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سن نمایندگان، تعیین می‌شود که مسنترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنى و فرد بعدى به منزله نایب رئیس و دو نفر از جوانترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیّن می‌شوند و در جایگاه مخصوص قرار م‌گیرند.
ب) کمیسیونها؛ به منظور بررسیهاى کارشناسى و تهیه گزارش جهت طرح در جلسات رسمى، کمیسیونهاى زیر در مجلس خبرگان تشکیل شده است:
.کمیسیون اصل 108 قانون اساسى
.کمیسیون امور مالى و ادارى
.کمیسیون اصل 107 و 109 قانون اساسى
.کمیسیون سیاسى - اجتماعى
.کمیسیون تحقیق موضوع اصل 111 قانون اساسى
.کمیسیون بررسى راههاى پاسدارى و حراست از ولایت فقیه
*شرایط نمایندگان مجلس خبرگان
قانون اساسى، به صراحت، شرایط نمایندگان مجلس خبرگان را بیان نکرده و تعیین آن را مطابق اصل یکصدوهشتم، براى نخستین دوره، به فقهاى اولین شوراى نگهبان و پس از آن، به خود مجلس خبرگان واگذار کرده است ؛ اما با دقت در اصول مربوط، میتوان کلیاتى را در مورد شرایط اعضاى مجلس خبرگان به دست آورد.
خبرگان منتخب مردم، باید داراى شرایط زیر باشند:
الف) اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگى اخلاقى.
ب) اجتهاد در حدّى که قدرت استنباط بعض مسائل فقهى را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبرى را تشخیص دهد.
ج) بینش سیاسى و اجتماعى و آشنایى با مسائل روز.
د) معتقد بودن به نظام جمهورى اسلامى ایران.
ه) نداشتن سوابق سوء سیاسى و اجتماعى.
*بخشی از پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت افتتاح سومین دوره مجلس خبرگان
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در پیام خود به مناسبت افتتاح سومین دوره مجلس خبرگان رهبری تاکید کرده‌اند:
"اقدام به تشکیل مجلس خبرگانِ سوم در انتخاباتى سالم و پرشور، از جمله توفیقات بزرگى است که خداوند متعال به این ملتِ مؤمن و مقاوم و رشید، عنایت فرمود.
از آنجا که جایگاه والاى این مجلسِ معظّم در حفظ تداوم و سلامت نظام اسلامى، برتر از همه مجالس و مراکز تصمیمگیرى در این نظام است، دشمنان اسلام و ایران سعى خود را بر این متمرکز کرده بودند که با تبلیغات مسموم و شبهه افکنیهاى انبوه، اراده ملت ایران را در برگزارى با شکوه انتخاباتِ آن سست کنند و این مجلس را از پشتوانه آراى مردم، محروم سازند.
آنچه به برکت هدایت الهى و بیدارى و عزم مردمى اتفاق افتاد، دشمنان اسلام و در رأس همه، دستگاه سیاسى و تبلیغاتى استکبار و به خصوص آمریکا را با واقعیتى که به کام آنان تلخ است، مواجه ساخت. آنها که با بذل پولهاى گزاف و تلاش پرخرج تبلیغاتى خود سعى داشتند نظام سیاسى، مترقى و انقلابى اسلام را با حکومتهاى مرتجع ساخته و دست نشانده سیاستهاى استکبارى مقایسه کنند و با ترفندهاى تبلیغاتى، دموکراسىهاى دروغین و مبتنى بر نیرنگ و وعد و وعید را به رخ ملت ایران بکشند و حاکمیت دین و قانون را استبداد معرفى کنند، به چشم خود شاهد استقبال و حضور انبوه مردمى بودند که در انتخابات خبرگان شرکت کردند و گمانه زنیهاى آنان را درباره عدم استقبال مردم از انتخاباتى که به امور روزمره ارتباط ندارد، باطل ساختند.
این مجلس در این دوره نیز بحمدالله مجمع گروهى از فضلا و علما و مجتهدین آگاه و متعهد است و امید و انتظار میرود که وظایف مهمى را که قانون اساسى بر عهده آنان نهاده است، در لحظه خطیرى که هر روز و هر ساعت مباید مترصد آن بود، با امانت و شجاعت و اخلاص به انجام برساند. "
*دبیرخانه مجلس خبرگان رهبرى و مراکز تابع آن
دبیرخانه مجلس خبرگان نهادى است قانونى که زیر نظر هیأت رئیسه مجلس خبرگان، اداره می‌شود و براى انجام مأموریتها و مسئولیتها و تنظیم امور مربوط به مجلس خبرگان، تشکیل می‌شود.
بخشى از وظایف دبیرخانه عبارت است از:
الف - تنظیم کلیه امور مربوط به مجلس، کمیسیونها و هیأت رئیسه و ارتباط با ریاست مجلس و برقرارى ارتباط متقابل.
ب - تنظیم روابط مجلس، کمیسیونها، هیأت‌ها و اعضا، با مقام معظم رهبرى و دستگاههاى گوناگون کشور.
ج - همکارى لازم بامسئولین ذیربط، در اجراى انتخابات مجلس خبرگان، با رعایت قانون و آییننامه انتخابات.
د - معرفى نهاد خبرگان.
ه - چاپ و انتشار مصوبات مجلس، به صورت اختصاصى یا عمومى، حسب مورد با توجه به آییننامه خبرگان و انعکاس اخبار به رسانههاى گروهى با هماهنگى مقامات ذیربط.
و - تحقیق و پژوهش در موضوع حکومت اسلامى، بالأخص ولایت فقیه، تألیف و نشر آن به صورتهاى مناسب، معرفى ولایت فقیه در مجامع علمى داخل و خارج کشور و در سطح عموم مردم بر اساس سیاستگذارى کمیسیون بررسى راههاى پاسدارى و حراست از ولایت فقیه، پس از تأیید هیأت رئیسه.
ز - تهیه بولتن حاوى اخبار و گزارشات مربوط به امور رهبرى، نمایندگان رهبرى در ارگانها و نهادها، نهادهاى وابسته، مسأله ولایت فقیه، مسائل سیاسى و بینالمللى و مسائل جارى کشورى که میتواند در وسعت بینش و بالمال در تصمیمگیرى خبرگان مؤثر باشد.
منبع: باشگاه خبرنگاران
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
