به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، به بهانه هفته تعاون، معاون ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان از تعاون و همدلی سیستانیان در گذر تاریخ این سرزمین کهن به بیان مطالبی خواندنی پرداخته است که با هم میخوانیم:
علیرضا خسروی اظهار کرد: نام واژههای گوناگون سرزمین هیرمند، زرنکا، سکستان، سجستان، سیستان، سرزمین نیمروز، زابلستان و... همگی بر جغرافیایی برابر شدهاند که بازشناسی و بازخوانی «بنیادهای نخستین شهرنشینی بشری»، «باورهای توحیدی نخستین»، «روایتهای اسطورهای»، «سرایش نخستین شعر پارسی» و بازخوانی نخستین گفتوگوهای ایرانیان با سپاه اعراب مسلمان و بسیاری از نخستینهای علمی دیگر مانند نخستین جراحی موفقیتآمیز جمجمه، نخستین اندیشههای متحرکسازی و... را در پیشینه میراثی خویش به همراه دارد.
وی افزود: تا بود جهاننگری این مردم با خرد و دانایی از دوگانگیهای هستی «زشتیها و زیباییها»، خوبیها و بدیها»، «دادگری و ستمگری... به فرازهای استوار توحید و یگانگی در هستی و باور و پندار رسیده است.
معاون میراث فرهنگی سیستان بیان کرد: یک راز برجسته و ماندگار در بر آوردن تمدنها و زایش فرهنگها در این سرزمین نیکوی هست شده از خواست خداوند، توحید و اشتراک رویه مردم درمناسبات اجتماعی و اقتصادی بوده است به گونهای که در این سرزمین تمامی کارها با تعاون و همکاری به انجام میرسیده و همیشه افراد درخدمتگزاری و سودمندی به جامعه و جمع، ارزشمندی و منزلت مییافتهاند.
خسروی اضافه کرد: از دیرباز آرزوها و دعاهای سپیدمویان این سرزمین برای سربلندی و سرافرازی همه جوانان ایران زمین به پیشگاه خداوند هستیها برده میشد.
وی گفت: جهانپهلوانان نامی شاهنامه با تمامی زور و توان کمربسته ایران زمین بودهاند و هستیشان و تکاپوهایشان در رویارویی با دشمنان تاریخی و فرهنگی این سرزمین ارجمندی مییافته و هیچ خواسته فردی در منش این پهلوانان دیده نشده است.
این مسئول یادآور شد: آثار بزرگ بودباش مردم در این سرزمین مانند شهر سوخته، کوه خواجه، دهانه غلامان، زاهدان کهنه و... همگی بر همین راز همدلیها، هم فهمیها، همکاریها استوار شده است.
وی عنوان کرد: در بود و باش 5 هزار ساله شهر سوخته، بررسیهای باستانشناسی از 10 گونه «گور» با ساختارهای ناهمسان آگاهیهای زیادی در اختیار میگذارند که با وجود ناهمسانی در چهره گور همگی در ویژگیهای درونی و هویتی «همسانیهای» فراوان دارند.
خسروی افزود: برای نمونه؛ عامه مردگان دست پا جمع هستند، در همه گورها ابزار و ظروف غذایی... دیده میشود، جهتهای گوناگون دارند که گمان بر این است که از یک نماد متغیرمانند نور خورشید و ستارگان اثر میپذیرند و... این همه نشانهایی از وجود اشتراک رویه و همدلی مردم شهر سوخته است.
معاون میراث فرهنگی سیستان گفت: این همدلی ریشهدار در جاری زمان ریشههای کهن اصل تعاون و همدلی را در میراث فرهنگی و معنوی ایرانیان در سپیده دم تاریخ نشان میدهد.
وی اضافه کرد: افزون بر این، سنتهای دیگری در میراث فرهنگی سیستان به چشم میخورد که ریشه در هزارههای کهن خرد و دانایی ایران زمین فرو بردهاند.
سنت اجتماعی اشر
خسروی در این باره اظهار کرد: سنت اجتماعی اشر(ashar)، بازخوانی چند و چون همایش بزرگ مردم سرزمین هیرمند فرمند در همدلی و همکاری برای لایروبی بستر هیرمند است در این رستاخیز بزرگ بستر هیرمند بر سر مردم قسمت میشود و هر گروه بخش خویش را باید خاکبرداری کند.
این مسئول خاطرنشان کرد: کار، بسیار سخت و جانکاه است که هر کس به اندازه سهم خویش میگوید «یک سهم»، «دو سهم»... «غم» دارم اما آگاهی از ضرورت مدیریت آب و همکاری و همدلی برای تداوم هستی در این سرزمین این سنت را بسیار ارجمند و ضروری ساخته است.
وی تصریح کرد: «کمکی» (komake) و «بجار» (bejjar)، واژههای دیگری از سرزمین هیرمند فرمند است که شناسه زیباترین مناسبات انسانی ایرانیان است، آنجا که جوانان رشید و اصالتمند سیستانی قصد تشکیل خانواده را دارند به خانههای آشنایان و نزدیکان میروند و به پاس این سنت نیک هر کس در اندازه توان خویش به تازه داماد کمک میکند.
خسروی گفت: این سنت نیک همکاری و همدلی، افزون بر این در ساخت خانه، درو و خرمنکوبی، شخم زمین و... نیز کاربری داشته است.
معاون ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان افزود: واژه زیبا و پرمغز دیگری به نام «آرزوکه» (arzokah) به معنای «آرزوی کوچک»، آرزوی کوچکی که ریشه در سنتهای ریشهدار ایرانیان در سرزمین سیستان دارد و از رازهای مانایی و تداوم تمدنهای انسانمحور وخداجوی ایران زمین در گذر تاریخ چهره برمیگیرد.
وی عنوان کرد: در این سنت نیک، زن یک خانواده سیستانی همیشه آرزوی کوچک یک شریک و همکار را در زندگی خویش داشته تا در کارهای سخت و پرمشقتی مانند دستآس کردن، پخت نان و... یاریگرش باشد.
خسروی بیان کرد: در این سنت نیک نانوشته، هر وقت صدای آسدستی همسایه شنیده میشد و یا هرگاه دود تنوری به چشم میآمد، زنان دیگر خود را ملزم به یاریگری و کمکرسانی میدانستند.
این مسئول اضافه کرد: فرهنگ زیبای وحدت رویه و اشتراک همدلی یکی از رازهای پیدای سرزمین ماست که در بسیاری از نمادهای دیگر زندگی مردم حوزه هیرمند نیز دیده میشود.
وی افزود: بادزنههای دستی در همه جا تک محور و برای باد زدن و خنک کردن یک نفر ساخته میشود اما در سیستان این بادزنهها از پارچههای زیبا و گلدوزی شده و با توان گرفتن دور کامل در محور چوبی کوچکش ساخته شده و در هنگام عمل یک نفر برای خودش و چند نفر نشسته و یا ایستاده، باد میزند.
معاون میراث فرهنگی سیستان یادآور شد: «گل گفت» های پیر کهنسال و سپیدموی سیستان نیز برای آمدگان و نیامدگان این سرزمین ماندگار ره توشههای شایستهای به میراث گذاشته است، برای نمونه؛ «یکه، تکه» (یک نفر تنهاست) و یا «یکه خارده خوبه؟ یکه مرده اش تو؟» (yaka marda khoba/yaka larda ashto)، تنها خوردن خوب است؟ تنها مردن چطور آن هم خوب است؟ و یا توورم م ورتو(to var me me var to) (تو برای من من برای تو)… .
خسروی متذکر شد: در این فرهنگ ریشهدار بوده که دستها در دست هم نهاده میشد به مهر، برای آبادانی و سازندگی سرزمینی که تنهای زیاد و جانهای روشن و زلال زیادی برای سربلندی و سرافرازی آن فدا شده و از این رهگذر لالهخیز خونرنگ، دست آفرینشگر هستی خمیرمایه سیستانیان را برای پاسداری از مرزهای «باور و فرهنگ» ایرانیان سرشته است.
گزارش از زهرا بزی
انتهای پیام/آ