صباغزاده: «اولین انتخاب» یک سروگردن که نه، ده سروگردن از بقیه سریالها بالاتر است
خبرگزاری تسنیم: سریال پربیننده این روزهای تلویزیون ایران «اولین انتخاب» است. سریالی که انتقادات فراوانی را هم روانه خودش کرده است.مسعود ردایی، تهیهکننده مهدی صباغزاده، کارگردان و مجید مظفری و شهر لرستانی بازیگران سریال، مهمان تسنیم بودند.
تسنیم:«اولین انتخاب» این روزها به شدت مورد توجه قرار گرفته است. البته که خاطره سریالهای پرببینده دهه هفتاد هنوز برای تلویزیون ما به صورت یک خاطره باقی مانده است، اما «اولین انتخاب» این روزها نسبت به سایر سریالهای در حال پخش به شدت مورد توجه قرار گرفته است. دوست دارم از اینجا شروع کنیم که اصلا ماجرای سریال از کجا شروع شد و «دروازه بهشت» چگونه به «اولین انتخاب» تغییر نام پیدا کرد.
صباغزاده: زمانی که طرح به دست من رسید و قرار بود پیش تولید انجام بگیرد، تهیهکننده و شبکه میخواستند سریال تا ماه رمضان آماده شود. وقتی تولید را شروع کردیم 10 قسمت اول سریال آماده بود و همزمان در حال تکمیل فیلمنامه نیز بودیم. وقتی چند قسمت از این سریال را بعد از تدوین دیدم به نتیجه رسیدم که ماه رمضان فضای خوبی برای نمایش آن نیست که خوشبختانه مسئولین شبکه و تهیهکننده به نتایجی رسیدند که این سریال در ماه رمضان پخش نشود. چندین قسمت برای ماه رمضان آماده بود و در صورتی که میخواستیم ادامه آن را آماده کنیم با مشکلاتی همراه میشد که باعث لطمه به کار میشد.
به نظر من اگر در تولید سریال کمدی فیلمنامه در طول تولید کامل شود بهتر است. فیلمنامه کامل پیش از تولید باعث میشود که به استعدادهای بازیگران و تراوشات آنها زیاد توجه نداشته باشد و دیالوگها با ذهن و روح آنها در ارتباط نباشد.
تسنیم: البته در مورد این فیلمنامه کامل با ندریجی هم نظرات به شدت مختلف است. چند وقتی است که به خصوص در تلویزیون ما، این فیلمنامه کامل به دست بازیگر ندادن تبدیل به یک رویه شده است. از بازیگران سریال میپرسیم، کار سخت نبود؟
لرستانی: راستش من قبلا نیز از این ، از این دست کارها بسیار انجام داده بودم که طبیعتا مشکلی با این اتفاق پیدا نکردم. طولانی بودن زمان فیلمبرداری هم تنها با یک تنظیم وقت برطرف شد و کار را به پایان رساندیم.
مظفری: معمولا در تلویزیون وقتی طرح یک سریال تصویب میشود بعد از تکمیل سه تا پنج قسمت اول پیش تولید پروژه را شروع میکنند. در کمتر سریالی است که 13 قسمت یا 26 قسمت نوشته و بعد کار شروع شود. در نتیجه ادعایی که برخی افراد درباره آماده نبودن فیلمنامه «اولین انتخاب» مطرح میکنند با رسمی که در تلویزیون وجود دارد منطبق است. من سریالی را در یاد ندارم که فیلمنامه را به صورت کامل به دست من داده باشند. در این کار شانس آوردیم و به جای 5 قسمت، 10 قسمت اول آن آماده بود و کار را شروع کردیم.
من بارها با عباس نعمتی نویسنده سریال کار کرده بودم و اصلا نیاز نبود که طرح را بخوانم. وقتی به من کمی در مورد داستان و شخصیتم گفتند، کامل میدانستم که باید چه کنم. وقتی صباغزاده با من در مورد بازی در این سریال صحبت کرد متوجه شدم که نظر کارگردان و نویسنده کاملا به هم نزدیک است.
در کار طنز کنشها و تیکهایی وجود دارد که هر بازیگر برای خود پیدا میکند و سپس نویسنده بر اساس این کنشها دیالوگهایی را برای بازیگران انتخاب میکند تا بتواند بازیگران را هدایت کند. در کار کمدی بازیگر باید ذهن و روانش آرام باشد و دغدغهای نداشته باشد تا کار موفقی بوجود بیاید. ما برای این کار ساعت 5 و 6 صبح از خواب بیدار میشدیم و به کرج میرفتیم. وقتی بازیگر خیالش از بابت بازیگران مکمل، کارگردان و مخصوصا تهیهکننده راحت باشد میتواند به خوبی بازی کند. ما در طول فیلمبرداری «اولین انتخاب» از این نظرها مشکلی نداشتیم و کار به خوبی پیش رفت و به تولید رسید.
تسنیم: آقای ردایی، طبیعتا این روزها اولین سوالی که از هر تهیهکنندهای در تلویزیون میشود این است که با این وضعیت بودجه چهطور سریال ساختید؟ حالا ما از شما میپرسیم. مساله مالی در حال تبدیل به یک بحران در تلویزیون است. اولین انتخاب هم دچارش شد؟
ردایی: نه خداراشکر، البته معضل بودجه تنها مشکل صدا و سیما نیست. این مشکل در تمام بخشهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه وجود دارد.اما چون صدا و سیما درآمدی خاصی بجز پخش تبلیغات ندارد و باید بودجهای فرهنگی به آن اختصاص دهند تا خوراک فکری برای جامعه درست کند اما مشکل مالی نسبت به موضوعات دیگر در این سازمان بیشتر نمود پیدا میکند.
به نظر من تهیهکننده یک واسطه و دلال بین سازمان و گروه تهیه و تولید نیست. من با این تفکر به نوعی خودم را با شرایط صدا و سیما وفق دادم تا از لحاظ مالی، اخلاقی و مدیریتی بتوانم سرگروه تیم تولید باشم تا نتیجه خوبی کسب کنیم. ما در پروژه «اولین انتخاب» مشکل مالی نداشتیم. بین عوامل پشت صحنه هم رفاقت وجود داشت و باعث شد سریال با هیچ حاشیهای روبرو نشود. با اینکه تعداد قسمتها بیشتر شد، کار به نتیجه مطلوبی رسید و مخاطبان زیادی جذب سریال شدند.
مدیران سازمان نیز این نظر را داشتند و پس از دیدن نتایج اولیه پروژه از ما خواستند که 10 قسمت دیگر را هم به این سریال اضافه کنیم. البته این کار را به شرطی که به پروژه آسیب نرسد که انجام دادیم.
تسنیم: اسم سریال چرا تغییر کرد؟
ردایی: «دروازه بهشت» نام اولیهای بود که برای این سریال انتخاب کردیم. این نام موقت بود و با توجه به داستان فیلم قصد نداشتیم که این نام تا پایان بدون تغییر بماند. ما تعدادی اسم را در طول طرح به صدا و سیما پیشنهاد کردیم تا به نام «اولین انتخاب» رسیدیم. این نام با خواستگاری و انتخاب همسر که موضوع سریال بود نیز ارتباط داشت. پیشنهاد اسم اولیه «انتخاب» توسط علی دارابی معاون محترم سیمای رسانه ملی پیشنهاد شد که ما کلمه «اولین» را نیز به آن اضافه کردیم و شکل گرفت.
تسنیم: «اولین انتخاب» پروژه پرستارهای هم بود. با من همعقیدهاید که بخشی از موفقیت فیلم در جذب مخاطب به ستارههای سینمایی و تلویزیونی سریال برمیگشت؟ تصور میشد که دوران ستارهها در حداقل تلویزیون ایران گذشته است اما «اولین انتخاب» پیام متفاوتی داشت.
صباغزاده: طرح این پروژه به ما ایجاب میکرد که بازیگران زیادی در این سریال ایفای نقش کنند. از ابتدا نقشهایی همچون پدر، مادر و دو دختر خانواده و فرزاد نامزد مریم مشخص بودند و میدانستیم حداقل باید شش بازیگر اصلی در «اولین انتخاب» بازی کنند. در انتخاب بازیگران سعی کردیم بهترینها را انتخاب کنیم. مجید مظفری تجربههای خوبی در بازیگری سریالهای و فیلمهای سینمایی داشت و من استعداهای بالقوهای در او برای ایفای نقش پدر میدیدم. من کسی بهتر از او را نتواستم پیدا کنم.
بازیهای خوب لرستانی در فیلمهای طنز را پیش از این دیده بودم و برای همین ایشان را انتخاب کردم تا کار موفق و به یاد ماندنی بوجود بیاید. تهیهکننده نیز در انتخاب بازیگران دست من را باز گذاشت و گفت شما نگران مسائل مالی نباشید که به نظرمن اگر از بازیگران غیرحرفهای در این سریال استفاده میشد، ضعف در پروژه بیشتر به چشم میآمد. حضور بازیگران حرفهای و با استعداد خیلی به من و صحنههای فیلم کمک کرد. بازیگران با بروز تراوشات ذهنی خود به کارگردان کمک کردند که این فیلم به فیلمنامه اصلی نزدیک شود.
لوکیشن اصلی ما در کرج وجود داشت و فاصله زمانی کرج تا تهران برای عوامل تولید خسته کننده بود و فشار زیادی را در این 7 ماه به آنها وارد میکرد که بازیگران با علاقه کار را انجام میدادند. اگر این علاقه وجود نداشت فیلم نمیتوانست موفق باشد. همه عوامل برای تولید زحمت کشیدند. برخی افراد در طول فیلم بیتوجه و بی اعتماد بودند اما بقیه اینگونه نبودند.
ساخت کار کمدی بسیار سخت است. بازیگر باید تمام توانمندیهای خودش را خرج کند تا بتواند لبخندی بر لبان مخاطبان ایجاد کند. در کارهای معمولی همانند ملودرام و پلیسی فشار کمتر بر بازیگر وجود دارد. در این فیلمها موضوع و شکل، کشش لازم را دارد و صحنههای متمرکز و دیالوگها کمتر است. من آمادگی ذهنی لازم را برای انجام این کار داشتم و وقتی کار فیلمبرداری را با خانم لرستانی شروع کردم متوجه شدم که زمینه کاملا آماده است و من در این کار سعی کردم دست بازیگران را برای بروز تراوشات ذهنی و استعدادهای ذاتی آنها باز بگذارم. در جاهایی که لازم بود تذکرات را به بازیگران میدادم و نمیگذاشتم کار به لودگی کشیده شود. نتیجه کار نیز به گونهای شد که در حال حاضر میبینید. در آینده نیز شاهد اتفاقات جذابتری در طول فیلم هستید.
تسنیم: خانم لرستانی چند سالی است که دیگر حضور پررنگ شما را در نقشهای جدی نمیبینیم. شما بازیگر معروفی برای اجراهای جدی بودید، اما الان دقیقا تبدیل شدهاید به یک بازیگر طنز. سیر کاری جالبی است برای بازیگران ایرانی که معمولا اولین نقش زندگی آنها، تکلیف آخرین نقششان را هم مشخص میکند
لرستانی: من در ابتدای دوران بازیگریام که با فیلم «نیاز» شروع شد و سپس با فیلمهای «آذرخش» و «پناهنده» ادامه یافت، بیشتر در نقشهای جدی بازی میکردم. 8 سال از بازیگری کناره گرفتم و بعد از آن با بازی در نقشهای طنز کارم را ادامه دادم. من در دورههای اخیر برخی نقشهای جدی نیز کار کردم و آخرین نقش جدی من در سریال «مختارنامه» بود. برای من فرقی نمیکند نقش جدی به من پیشنهاد شود یا طنز بلکه سعی میکنم در هر نقشی که حضور دارم به خوبی بازی کنم. در واقع اهداف همه بازیگراتن نیز همین است.
بازی در نقشهای طنز سختتر است. در فیلمهای طنز وقتی تفاوتی در نقشها وجود داشت توانستم متفاوت بازی کنم. نقش من در «اخراجی»های دهنمکی با «اولین انتخاب» صباغزاده تفاوتهای زیادی دارد.اما راستش را بخواهید دلم برای بازی در فیلمهای جدی تنگ شده است و امیدوارم کارگردانان، بعد از این نقشهای جدی پیشنهاد دهند.
صباغزاده: من به لرستانی پیشنهاد میکنم که بازی درزمینه طنز را نیز ادامه دهند. در فیلمهای جدی زمینه طنز برای بازیگران فراهمتر است. من نمیدانستم در این کار به چه میزان میتوانم طنزی فاخر را ایجاد کنم که در آن لودگی نباشد و برعکس سریالهای دیگر تلویزیون شخصیت خود را حفظ کند. بازیگران این مجموعه به خوبی توانستند از عهده کار بربیایند.
بازیگرانی همچون رامتین خدا پناهی که از «صبحانه برای دونفر» با او کار کردم، همیشه نقشهای جدی بازی میکردند ولی در این کار در نقشی کمدی حضور پیدا کردند. «اولین انتخاب» میدان و زمینهای شد تا او استعدادهای ذاتی که در او وجود داشت را بروز دهد. برخی کارگردانان جلوی بروز استعدادهای ذاتی بازگیر را میگیرند ولی من براساس تجربهای که در «خانه خلوت»، «دزدان مادربزرگ»، «دلبر آهنی» و «دیوار شیشهای» داشتم، آمادگی کار با بازیگر قوی را داشتم. گاهی اوقات بازیگران استعدادهای خود را نمیدادند و دائما در حال بازی در نقشهای جدی هستند. امروزه بازیگران کلیشه در حوزه طنز زیاد است که دائما در حال تکرار یک نقش هستند. آنها با رفتارهایی لوده سعی در خنداندن مردم دارند اما در این فیلم با وجود فراهم نبودن زمینه لازم بازیگران توانستند استعدادهای خود را بروز دهند.
لبخند لرستانی شیرین است. چهره مظفری شیطنتهای خاصی دارد. برای همین به آنها پیشنهاد میکنم کار در حوزه طنز را ادامه دهند. در این کار بازیگران به خوبی توانستند عمل کنند.
تسنیم: آقای مظفری، شما دیگر بازیگری نیستند که بگوییم ریسک حضور در سریالهای نادیده و ناشناخته را میپذیرید، یک سابقه طولانی از بازیگری در انواع و اقسام فیلمها و سریالها. شما چهطور به سراغ «اولین انتخاب» آمدید؟
مظفری: من در تئاتر بسیار کار طنز اجرا کردهام و بیشتر کارهای تئاتری من مایههای طنز را داشته است و پس از ورود به سینما دوستان صلاح دیدند و دوست داشتند که اینگونه کار کنم و این باعث شد که من از کار طنز دور شوم و از طرفی هم میترسیدم.
روزی فیلنامهای به سامان مقدم دادم تا آن کار را تولید کند و گفت: تا زمانیکه این نقش را ایفا نکنی آن را نخواهم ساخت که من یادم افتاد ایشان چند کار طنز از من دیده بودند و گفتم که من میترسم از ایفای نقش در قالب طنز و گفت نترس و کار را تولید کردیم و بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
تله فیلم «شاه کلید» که بارها از تلویزیون پخش شد به جرأت میتوانم بگویم که خیلی مورد استقبال قرار گرفت و بعد از آن چون فضا را خوب دیدم «میلیاردر» را کار کردم که یک کار جدی بود اما موقعیت فضایی طنز خودش را داشت. ما در سریال «میلیاردر» هم شاهد این بودیم که هر کدام از شخصیتها طنازی خودش را دارد و یا در سکانس «پسر» که پدر به طور کاملا جدی به پسرش که 10 تومان میخواهم میگوید "چیه که هر روز میای 8 تومان میخواهی، 6 تومان کافی است، بیا این 4 تومان را بگیرد و آخر 2 تومان بهش داد" و من این را جدی اجرا کردم.
ایفای کار طنز در سریال «اولین انتخاب» کار سختی است. این کار هم همینطور است. ما در این کار با خانم لرستانی پاسکاری داشتیم و گاهی اوقات بداههگویی هم داشتیم.
باید بگویم که بازیگران آدمهای خودخواهی هستند زمانیکه نظری میدهند درباره آن نقش نظر نمیدهند بلکه درباره خودشان نظر میدهند ما به دلیل اینکه این اتفاق نیفتد با آقای صباغزاده مشورت میگرفتیم. صباغزاده کارگردانی است که ریتم را به خوبی میشناسد و در تعیین دیالوگها در سکنانسهای مختلف نقش تعیینکننده و مؤثری داشته است. این خیلی سخت بود که تعدادی از بازیگران مطرح سینما و تلویزیون در کنار یکدیگر قرار بگیرند و ما می دیدیم که جاهایی که در منزل دکتر بودند طنازی به وجود میآمد و خیلی سخت است که بازیگران همدیگر را کنترل کنند و حواسشان به ریتم و دیالوگ همدیگر باشند و به همدیگر کمک کنند تا کار موفقی استخراج شود. اگر زمانی پیش بیاید و این گروه بار دیگر در کنار هم جمع شوند از تجربیات قبلی استفاده می کنیم کار فاخرتری تولید شود
تسنیم: سریال شروع تقریبا قابلقبولی با حد استاندارد سریالهای تلویزیونی امروز ما داشت، اما رفته رفته به شدت افت کرد و تبدیل به یک شوی تلویزیونی میانمایه، از همان سریالهایی که ساخته میشوند و پخش میشوند و بعد از یک هفته از آخرین قسمت، اصلا کسی دیگر یادش نمیماند که چنین سریالی هم پخش شده است. باید قبول کنیم که «اولین انتخاب» این روزها سریال خاصی در تلویزیون ایران نیست و هر چه تعداد قسمتهای سریال جلوتر میرود، بیشتر به این نتیجه ایمان میاوریم که «اولین انتخاب» انتخاب خوبی برای یک سریال بین حرفهای هم نیست.
صباغزاده: زمان طولانی یک سریال 36 قسمتی باعث میشود که کارگردان بتواند هم داستان را بازگو کند و هم شخصیت پردازی انجام دهد و همینطور طنز پردازی را ادامه دهد تا سکانسها شکل و قوام خود را بدست بیاورند و این کار خود مشکل دیگری به وجود میآورد.
قبول دارم که در طول سریال ممکن است سکانسهایی وجود داشته باشد که نسبت به بقیه سکانسها ضعیفتر باشد چون قرار نیست در طول ساخت سریال در همه سکانسها بازیگر را بخندانیم. این که ما توانستیم در طول این سریال در چند صحنه مخاطب را بخندانیم برای ما لذت بخش است. هرکاری ضعف و قوتهای خود را دارد برای همین من نمیتوانم مطلقگرایی کنم و بگویم از 100 درصد سریال راضی هستم. ممکن است من 100 درصد راضی نباشم. اگر زمان بیشتری در اختیار ما بود، میتوانستیم در آرامش اجرای بهتری را نمایش دهیم.
ما توانستیم در محدودیتهای مختلفی که وجود داشت کار راضی کنندهای را بسازیم. همین که لبخند به لب مخاطبان آمده است و آنها بشدت از سریال راضی هستند برای من کافی است.
بعد هم اگر شما شرایط و موقعیت فعلی تلویزیون بررسی کنید، میبینید که سریالهایی که ساخته میشوند سر و ته ندارند و داستان جذابی ندارند. این سریالها بقدر زیادی هجو هستند و بسیار سطحی با موضوعات برخورد میکنند تا خنده مخاطب را در بیاورد. ما نمیخواستیم این کار را انجام دهیم. من کارگردان تلویزیون هستم و از بازیگرانی استفاده کردم که بیشتر در سینما فعالیت میکنند. بازی آنها در سریالی که زمان محدودی برای تولید داشت باعث تولید کار نسبتا فاخری شد که برای مردم قابل قبول باشد.
در «اولین انتخاب» تلاش کردیم تا کار آبرومندانهای ارائه دهیم. همین که توانستیم کاری را ارائه دهیم که وقتی ما در خیابان راه میرویم عرق شرم روی پیشانی ما نمی نشیند برای ما کافی است. من به عنوان کارگردانی که 43 سال است در حوزه سینما فعال است معتقدم که «اولین انتخاب» یک سر و گردن نه بلکه ده سر و گردن از باقی سریالهای تلویزیون بلندتر است.
تسنیم: انتقادات قابلتوجهی از سریالهای تلویزیونی داشتید؛ کمی در مورد وضعیت امروز سریالسازی در تلویزیون صحبت کنیم. سریالسازی اجتماعی در تلویزیون ایران چند وقتی است که درگیرودار ملودارمسازی احساساتی و کمدیسازی بیمایه گیر کرده است و انگار قصد رهایی ندارد.
صباغزاده: قالبهایی که در شرایط تلویزیون امروزه جامعه ما اتفاق میافتد اکثرا همین موضوعات اجتماعی است که به طور جدی با موضوعات ملودرام، پلیسی و یا نهایتا کارهای طنز فاخر تولید میشوند. از طرف دیگر شرایط و موقعیت امروز جامعه بر شرایط فرهنگی کشور به شدت نیازمند این است که ما به شدت باید چتر شبکههای فارسی زبان غربی را از سر خودمان کنار بزنیم و وجود و پیدایش این شبکههای آمریکایی و غیراخلاقی و اتفاقات نامربوط که در حال نمایش است فیلمهایی هستند که در آن دروغ و یا غلوآموزی وجود دارد.
قاعدتا با توجه به اینکه موجودیت امروز و تکنولوژی کشور ما ایران در 2 دهه اخیر رشد یافته، در تلویزیون نیازمند ارائه برنامههای جدیدی هستیم تا مردم را به تلویزیون و کشور و موضوعات ملی جذب کنیم و این کار سخت ودشواری است که با توجه به کمبود بودجه در تلویزیون و محدودیتهای آن، این کار لطماتی را در آینده به تلویزیون وارد میکند.
مردم از طریق تلویزیون، ماهواره و اینترنت به سراغ این سوژهها میروند که وظیفه در این راستا تلویزیون این است که به سمت و سویی حرکت کند که برنامههای جذاب، مخاطبشناس و ایدهآلی را برای مخاطبان تولید کند تا مردم از تماشای آن لذت ببرند و جذب رسانه ملی شوند. زمانی که مردم در این اوضاع به سمت و سوی تلویزیون برگردند موفق هستیم در غیر اینصورت رسانه ملی مخاطبان خود را از دست داده است وگرنه تلویزیون جایگاهی نخواهد داشت که بتواند مردم را بازگرداند.
درخصوص بودجه هم باید بگویم بودجهای که به تلویزیون میرسد باید درست به دست صاحبان اندیشه و تولید آن برسد. تهیهکنندگان توانمند این کار که جنس بازیها را میشناسند باید کار را پیش ببرند نه اینکه به دست تهیهکنندگانی برسد که همیشه مغروض هستند و نمیدانند که چه چیزی تولید میکنند. تهیهکننده باید با جذب هزینه و با توانمندی خود سرمایهها را جذب کند و ما در این راستا نیازمند تهیهکنندگان باهوش و توانمند و متعهد هستیم. شبکه هم باید سختگیریهای خودش را درباره موضوعات آینده خود انجام دهد و اجازه دهد فضا کمی بازتر شود و روابطی که در سریالها اتفاق میافتد جهت گیری شوند.
مظفری: من فکر میکنم یکی از مهمترین مشکلات امروز سریالهای ما پایان بد آنهاست و یکی از دلایلی که سریالهای تلویزیونی پایان بندی خوبی ندارند این است که در برخی از موارد وقتی طرح اولیه فیلم ارائه میشود و چند قسمت اول فیلمنامه تکمیل میشود کارگردانان اقدام به ساخت فیلم و یا مجموعه میکنند. برخی از فیلمنامهها تنها مایه کافی برای تولید در 13 قسمت را دارند ولی کارگردانها آن را در 26 قسمت به بالا میسازند. وقتی که طرحی ارائه میشود که پخش در 26 قسمت را دارد نباید ما آن را به 30 قسمت افزایش دهیم. برای ساخت یک سریال حداقل باید طرح کامل نوشته شود تا مشخص شود ظرفیت آن کار چقدر است و این امر باعث میشود کسی نتواند در سریالهای تلویزیون آب ببندد.
ادامه دارد...
گفتگو از: رامین سفری
انتهای پیام/