کودک‌آزاری در ایران خیلی کمتر از چیزی است که در «هیس» آمده/ برخی غلو‌ها احساس ناامنی ایجاد میکند
خبرگزاری تسنیم: معاون اجتماعی ناجا گفت: من اصلا از فیلم «هیس» دفاعی نکردم؛ فقط از ایده کارگردان و دغدغه فرهنگی ایشان دفاع کردم. شاید ایشان می‌توانستند به موضوعات دیگری بپردازد که تبعاتی در پی نداشته نباشد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فیلم «هیس» آخرین ساخته پوران درخشنده همچنان بر پرده سینماهای کشور قرار دارد. این فیلم که در ژانر سینمای اجتماعی یک آسیب اجتماعی را دنبال میکند، توانسته به فروش میلیاردی برسد. جامعه‌شناسان، مسئولان، افراد مختلف عضو نهادهای اجتماعی نگاه‌های متفاوتی به این فیلم داشته‌اند. سعید منتظرالمهدی معاون اجتماعی ناجا نیز که چندی پیش به تماشای این فیلم نشسته برآوردی خاص از تماشای این فیلم و ساخت آن دارد که در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم به بیان آن پرداخته است.
او معتقد است که القای ناامنی در جامعه به مقدار کم می‌تواند تا حدی در ایجاد امنیت و هوشیاری خانواده‌ها برای ایجاد این امنیت تأثیرگذار باشد. او می‌گوید در خیلی از جاهای این فیلم غلو شده که شاید نیازی هم به آن غلو نبوده است. زیرا در برخی موارد پرداختن به خود مسئله یا معضل در یک اندازه منطقی و معقول خوب است و تا حدودی احساس امنیت ایجاد میکند، اما اگر دوز آن قدری بالا برود، اتفاقا احساس ناامنی ایجاد می‌کنند که غیر قابل جبران است.
منتظرالمهدی در این مصاحبه با بیان این نظر که "اساسا فیلم یعنی غلو. فیلم یعنی یک دروغ بزرگ." نسبت به سوءاستفاده برخی جریانات یا پرونده‌سازی برخی رسانه‌ها براساس موضوع این فیلم علیه ایران سخنانی مطرح کرد و گفت: کودک‌آزاری در ایران خیلی کمتر از چیزی است که در «هیس» آمده است.
او در بخضی از این مصاحبه به یک پژوهش بین‌المللی در خصوص بررسی میزان امنیت در ایران نسبت به دیگر کشورهای دنیا اشاره میکند و اذعان می‌دارد که این پژوهش بین 144 کشور دنیا انجام شد و از این میان نتایج پژوهش در 11 کشور از جمله ایران به عنوان نمونه اعلام و منتشر شد. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در ایران میانگین احساس امنیت بین زنان و مردان بیشتر و بالاتر از میانگین آن در کشورهای دیگر دنیا بوده است.
مشروح مصاحبه تسنیم با سردار سعید منتظرالمهدی را در ادامه می‌خوانید:
*تسنیم: آقای منتظرالمهدی فیلم «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» بازخوردهای متفاوتی داشته، عده‌ای به عنوان یک فیلم بیدارگر به دفاع از آن پرداختند و در مقابل عده دیگری استدلال می‌کنند که اکران این فیلم و علنی شدن مشکلی که در آن مطرح شده، خود، آسیب‌هایی به همراه دارد که در نهایت جامعه را به سمت نوعی بحران اخلاقی و اجتماعی پیش می‌برد. عده اخیر عادی شدن برخی از بزه‌ها در اجتماع، از بین رفتن عفاف و حیای اجتماعی، ایجاد حس ناامنی در جامعه و... را از جمله این آسیب‌ها می‌دانند. از سوی دیگر معتقدند که موضوع طرح شده در فیلم اساسا معضل فراگیر و مبتلابه جامعه ما نیست که بخواهیم آن را در رسانه‌ای مانند سینما فریاد بزنیم و به این ترتیب فیلم تولید شده‌مان دستمایه برخی سوء استفاده‌های رسانه‌ای توسط دشمنان قرار گیرد. با توجه به این رویکردها نظر شما درباره فیلم «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» چیست؟
منتظرالمهدی: به نظر من القاء حس ناامنی تا حدی امنیت ایجاد میکند. امروز تصمیم پلیس این است که احساس امنیت در جامعه را بالا ببرد. احساس ناامنی در جامعه تا حدی مانند نقش استرس در بدن است. وقتی استرس در بدن ایجاد می‌شود، سیستم‌های مختلف بدن فعال می‌شوند، مغز بیشتر کار میکند و حواس بدن کاملا جمع می‌شود تا شاید از یک اتفاقات ناگوار پیشگیری و جلوگیری شود. احساس ناامنی در جامعه البته به میزان خیلی کم و اندک، همین نقش را دارد. اگر کمی احساس ناامنی در خانواده‌ها ایجاد شود – البته خیلی کم – خود آن‌ها تلاش می‌کنند که امنیت را در جامعه ایجاد کنند.
من فیلم «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» را از این منظر می‌بینم. این فیلم بیشتر سعی کرده به یک آسیب اجتماعی اشاره کند و به مخاطب این آگاهی را که ممکن است چنین اتفاقی بیفتد و باید حواس‌مان بیشتر جمع باشد.
قطعا مقدار و نرخ وقوع مواردی مانند کودک آزاری در جامعه ما آنقدر بالا نیست که بخواهد به عنوان یک سوژه اجتماعی فراگیر به آن پرداخته شود. ولی به نظر می‌رسد که کارگردان از این منظر به حوزه کودک و خانواده‌ها وارد شده تا مواظبت خانواده‌ها از کودکان بیشتر شود. شاید خیلی وقت‌ها پدر و مادرها سر کار می‌روند و گرفتاری‌ها، درگیری‌های کاری و مشغله‌هایشان آنقدر زیاد می‌شود که مجبور می‌شوند بچه‌ها را به دست دیگران بسپارند. پدران و مادران گاهی می‌گویند بچه‌ها در خانه اند و آن‌ها را به کسی سپردیم و خیالمان هم راحت است که مبلغی داده‌ایم و دایه‌ای آورده‌ایم و از بچه‌مان نگهداری میکند. اما فارغ از اینکه خیلی از اتفاقاتی که در آینده کودک و تربیت فردی و اجتماعی بچه‌ها مهم و تاثیرگذار است در کانون خانواده خیلی باید بیفتد، یعنی نزدیکی، محبت و گفتمان محبت آمیز و تربیت و احترام تنها در ارتباط پدر و مادر با فرزند صورت می‌گیرد و در آینده بچه اثر می‌گذارد. تشکیل یک تصویر خوب از آینده در ذهن بچه‌ها بسته به این اتفاقات کنونی است که در خانواده‌ها رخ می‌دهد.کارهایی که امروز صورت می‌گیرد، در ناخودآگاه بچه اثر می‌گذارد و آینده او را تعیین میکند.
*تسنیم: یعنی شما عناصر بیدارگرانه و هشداردهنده‌ای در فیلم می‌بینید که می‌تواند برای جامعه مفید باشد؟
منتظرالمهدی: به نظر من رویکرد کارگردان این است که مخاطب از این منظر به داستان نگاه کند و حواسش جمع باشد. زیرا هر چقدر هم که ما به انسان‌ها اطمینان کنیم، اصل این است که خود پدر و مادر بیشتر مراقبت داشته باشند و به بچه‌ها توجه بیشتری داشته باشند. ما حتی از این کارگردان برای ساختن این فیلم تقدیر کردیم؛ فقط به خاطر اینکه تشخیص دادیم که ایشان دغدغه فرهنگی دارند و قصدشان این است که یک آسیب اجتماعی را به مردم نشان دهد و از این طریق به مردم آگاهی بدهد. به نظر من این فیلم در مسیر تنویر افکار عمومی و آگاه ساختن مردم از برخی آسیب‌ها قدم برداشته است.
البته در عین حال معتقدم که در خیلی از جاهای این فیلم غلو شده که شاید نیازی هم به آن غلو نبوده است. زیرا در برخی موارد پرداختن به خود مسئله یا معضل در یک اندازه منطقی و معقول خوب است و تا حدودی احساس امنیت ایجاد میکند، اما اگر دوز آن قدری بالا برود، اتفاقا احساس ناامنی ایجاد می‌کنند که غیر قابل جبران است. یعنی مثلا اگر این اغراق در ذهن بیننده، پدر یا مادر نهادینه شود دیگر همیشه نگران خواهند بود، در حالی که اتفاق خاصی هم قرار نیست بیفتد.
یکی از وظایف ما این است که اولا سطح اعتماد را هم از نظر افقی، یعنی اعتماد بین خودمان و مردم و هم به لحاظ عمودی یعنی بین مردم و مسئولان افزایش بدهیم . اگر این اعتماد ایجاد شود به دنبال آن، امنیت هم حاصل خواهد شد، اما ما هنوز در این اعتمادسازی مشکلاتی داریم که باید مرتفع شود.
*تسنیم: با رصد بازخوردهای رسانه‌ای که از اکران این فیلم در برخی کشورها ایجاد شد، این نکته به چشم می‌آید که فیلم «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» توانسته خوراکی برای برخی رسانه‌های غربی و معاند باشد و توسط آن‌ها برای به چالش کشیدن رویکرد قانونی ایران در خصوص حقوق زنان و کودکان مورد سوء استفاده قرار گرفت. به نظر شما نوع روایت فیلم چقدر به این سوء استفاده رسانه‌ای کمک کرد و آیا بهتر نبود چنین مشکلی را به شکل دیگری روایت می‌کرد؟
منتظرالمهدی: ببینید اساسا فیلم یعنی غلو. فیلم یعنی یک دروغ بزرگ. برای شکل گرفتن یک فیلم یک ایده‌ای طرح می‌شود و تخیل به آن ایده و موضوع ورود میکند، بعد کارگردان می‌آید با مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و ابزارها کاری میکند تا بیننده را جذب کند. اینکه عده‌ای سوءاستفاده می‌کنند، یا رسانه‌ها پرونده‌سازی می‌کنند، کار همیشگی آن رسانه‌ها ست و همواره چنین کاری انجام می‌دهند.
اما موضوعی که ما باید مراعات کنیم این است که تلاش کنیم آن اتفاق را طوری نشان دهیم که صرفا حواس مردم جمع شود. یعنی هشدار دهیم که مردم آماده و مراقب یک آسیب باشند. زیرا نمی‌خواهیم رعب و بدبینی در جامعه ایجاد کنیم. اگر دوز یک اتفاق یا مشکل را در فیلم‌مان بیشتر کنیم، بدبینی به همراه خواهد داشت.
نکته دیگری که در اینجا باید بگویم این است که در یک پیمایش و پژوهشی که اخیرا در جهان انجام شده و عده‌ای پژوهشگر تلاش کردند تلاش کردند احساس امنیت مردان و زنان جوامع مختلف را بررسی کنند نتایج خوبی به دست آمده است. این پژوهش با یک سوال انجام گرفته ، یعنی از افراد مختلف اعم از زنان و مردان پرسیده شده که «در هنگام پیاده‌روی شبانه چقدر احساس امنیت دارید؟» این پژوهش بین 144 کشور دنیا انجام شد و از این میان نتایج پژوهش در 11 کشور از جمله ایران به عنوان نمونه اعلام و منتشر شد. نتیجه این تحقیق نشان می‌دهد که در ایران میانگین احساس امنیت بین زنان و مردان بیشتر و بالاتر از میانگین آن در کشورهای دیگر دنیا بوده است. یعنی میانگین امنیت در ایران بیشتر از میانگین آن در همه کشورها است. لذا من فکر می‌کنم اصلا جای نگرانی نیست که رسانه‌های دیگر چه می‌گویند. هیچ جای دنیا این امنیت را که ما در کشورمان داریم، ندارند. و میانگین امنیت در دیگر کشورها مانند کشور ما نیست.
اما همچنان معتقدم که فیلم‌سازان ما باید دقت کنند که نگاهشان مبتنی بر سینماتراپی باشد. زیرا اگر فیلمی بسازیم که در آن درمان و پیشگیری وجود نداشته باشد و فاقد آگاهی و آموزه‌های اخلاقی و دینی باشد، یقینا به نتیجه نخواهیم رسید. قطعا با آشنایی که من از فیلم‌سازان کشورمان دارم حتما چنین دغدغه‌ای در دستور کار سینماگران ما هست و از این به بعد هم بیشتر خواهد شد.
*تسنیم: یکی از کارشناسان حوزه زنان و جامعه‌شناسانی که با او گفتگو داشتم، می‌گفت "کسی که قربانی مسئله‌ای باشد که نمونه‌ای از آن در فیلم «هیس» مطرح شده، بعد از دیدن فیلم با خود می‌گوید اگر من حرفی در این رابطه به کسی نزدم به دلیل حفظ عفاف بوده و این حفظ عفاف و شرم اخلاقی و اجتماعی بویژه در جامعه ما و بویژه برای زنان جامعه ما موضوعیت تام دارد و کسی نمی‌تواند و نباید اقتضائات آن را به سادگی نادیده بگیرد. مثلا اگر در جامعه به نسبت جوامع غربی بیشتر بر روی برخی مسائل سرپوش گذاشته می‌شود به دلیل همین ضرورت و موضوعیت حفظ عفت اجتماعی و علنی نشدن برخی مسائل است که حیای اجتماعی را با مخاطره مواجه میکند." با توجه به این نظر، عده‌ای معتقدند که در «هیس» ساکت بودن درباره این موضوع به چالش کشیده شده است؛ حتی عنوان فیلم یعنی «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» را کنایه‌‌ای می‌دانند که می‌خواهد القا کند که در جامعه ایران خفقان است و اتفاقا دخترها باید فریاد بزنند و این مشکل را علنی کنند. شما چنین چیزی را در فیلم می‌بینید؟ و آیا علنی کردن چنین مسائلی به رفع مشکل کمک میکند یا با نژر این افراد موافقید که به مخدوش شدن عفت و حیای اجتماعی می‌انجامد که خود آسیب‌های دیگری به بار می‌آورد؟ اساسا علنی شدن این مسائل توسط رسانه‌ای مانند سینما تا چه حد موجه است؟
منتظرالمهدی: اگر با یک نگاه بسیط‌تر و پویاتری به موضوع نگاه کنیم و جنبه‌های مختلف را در نظر بگیریم، نتیجه این هست که کانون جامعه باید چنان گرم باشد و انس و الفت بین بچه و والدین چنان قوی باشد که اولا چنین اتفاقاتی نیفتد و ثانیا اگر چنین اتفاقاتی افتاد، محرم فرزند پدر و مادر است، باید هر آنچه برایش اتفاق می‌افتد، چه در منزل و چه در خارج از منزل، بیاید در عالم رفاقت با پدر و مادرش مطرح کند و مشورت کند. اما اینکه پدر و مادر با این معضل چگونه برخورد کنند دیگر به مقتضیات زمان و مکان و سطح فرهنگ و ... بستگی دارد. شاید نیاز باشد که به مشاوران و مددکاران اجتماعی مراجعه شود و مشکل را مطرح کنند.
امروز نیروی انتظامی در همه استان‌ها و در تمامی کلانتری‌ها سطح یک کشور مشاور و مددکار اجتماعی دارد که امین مردم هستند و مردم به راحتی می‌توانند همه مشکلاتشان را با آن‌ها مطرح کنند. آن‌ها پرسنل نیروی انتظامی‌اند که به طور آکادمیک درس مشاوره و مددکاری خوانده‌اند و به مردم مشاوره و مشورت می‌دهند. حتی اگر نیازی به پیگیری نیروی انتظامی هم باشد خود آن مشاوران و مددکاران اعلام نیاز و کمک می‌کنند.
*تسنیم: به اعتقاد برخی دیگر از منتقدان این فیلم، «هیس» مشکلات حقوقی هم دارد که نشان از عدم تسلط عوامل به موارد قانونی و حقوقی است. شما مشکلات قانونی در فیلم مشاهده نکردید؟
منتظرالمهدی: ما هم ایراد قانونی و حقوقی‌ای به آن داشتیم که در انتهای فیلم است. البته این مسائل به قوه قضائیه برمی‌گردد نه نیروی انتظامی. اما به هر حال بحث انتهای فیلم اشکال داشت.
*تسنیم: لطفا بیشتر توضیح دهید. دقیقا چه مشکل حقوقی‌ای در انتهای فیلم وجود دارد؟
منتظرالمهدی: من نباید توضیح بدهم بلکه حقوقدانان و کارشناسان حقوقی باید آن را توضیح بدهند. اما از نظر قانونی آن جرم و مجازاتی که برای آن تعیین شد و در انتهای فیلم عنوان می‌شود، نباید آنگونه باشد. اگر جزئیات آن را از یک حقوقدان بپرسید به شما توضیح می‌دهد.
*تسنیم: آقای منتظرالمهدی به طور کلی به عنوان یک مخاطب که در عین حال به عنوان معاون اجتماعی ناجا در لباس نیروی انتظامی خدمت می‌کنید، فکر می‌کنید آسیب‌های اجتماعی فیلم «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» بیشتر بوده یا سودش؟
منتظرالمهدی: نگاه‌های افراد با هم متفاوت است. اگر یک نگاه تربیتی و پندگیرانه‌ای وجود داشته باشد، این فیلم منفعت‌هایی داشته؛ باید نوع نگاهمان را بررسی کنیم. اگر به این فیلم مثبت نگاه کنیم به نظر من این فیلم به هر حال برای جامعه یک تلنگر است. همانطور که گفتم کمی استرس و احساس ناامنی برای جامعه نیاز است و این فیلم توانسته این مقدار استرس را ایجاد کند. البته این ناامنی را که می‌گویم، باید دقت شود که در حد بسیار اندکی باشد تا صرفا باعث مراقبت و بیداری افراد شود، نه اینکه کسی را دچار بدگمانی و نگرانی کند. مثلا همین که من کمی بترسم از اینکه دزد به خانه من نیاید و درها را قفل کنم کفایت میکند و باعث امنیت اجتماعی می‌شود. اما اگر از این حد بیشتر باشد باعث می‌شود علی‌رغم اینکه در را می‌بندم و قفل می‌کنم، همچنین تا صبح هم از نگرانی خوابم نمی‌برد و این خوب نیست. به نظر من از این منظر هم می‌شود به فیلم «هیس» نگاه کرد، یعنی اینکه «هیس» می‌تواند منجر به ایجاد مراقبت و هوشیاری بیشتری در مخاطبانش شود.
*تسنیم: عده‌ای از پژوهشگران بنا بر تحقیقات میدانی‌ای که داشتند، معتقدند دیدن این فیلم برای دختران و زنانی که در گذشته این مشکل را نداشته‌اند، احساس ناامنی ایجاد کرده؛ چنین اشخاصی می‌گفتند وقتی از سینما بیرون می‌آمدیم احساس می‌کردیم همه مردان و پسران به ما چنین نگاهی دارند و این باعث احساس ناامنی، ترس و استرس ما می‌شد. نظر شما درباره چنین تاثیری که فیلم بر برخی از مخاطبان خود گذاشته چیست؟
منتظرالمهدی: شاید از منظر آن‌ها یا آن تعداد خانم‌هایی که این فیلم را دیدند اینگونه باشد و آن‌ها چنین چیزی را از فیلم برداشت کرده باشند. من نظری درباره چنین برداشتی ندارم و فقط از منظر یک روانشناس و کسی که مسائل و معضلات اجتماعی جامعه را رصد میکند، نظرم را اظهار کردم. اما شاید خیلی‌ها برداشت‌های دیگری داشته باشند و درست هم باشد. همانطور که گفتم نوع نگاه‌ها فرق دارد.
*تسنیم: پس به طور کلی از فیلم «هیس» دفاع می‌کنید؟
منتظرالمهدی: نه من اصلا از فیلم دفاعی نکردم؛ فقط از ایده کارگردان و دغدغه ایشان که یک دغدغه فرهنگی و اجتماعی است دفاع کردم. شاید ایشان می‌توانست به موضوعات دیگری بپردازد که یقینا تبعاتی که کارشناسان اشاره می‌کنند در آن نباشد. اما به هر حال این موضوع انتخاب و کار شده است. به هر حال خود کارگردان درباره موضوع تحقیق کرده و داستان را هم خودشان نوشته‌اند و من از این دغدغه و تلاش دفاع کردم.
انتهای پیام/
