درستکار: سینمای واقعی حرفه‌ای نداریم/صلح‌جو: «گناهکاران» الگوی کلاسیک قهرمان‌پروری است
خبرگزاری تسنیم: رضا درستکار با توجه به فیلم «گناهکاران» ساخته فرامرز قریبیان معتقد است که در کشور ما، ما به معنای واقعی سینمای حرفه‌ای نداریم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه «هفت» در بخش پایانی خود میزبان طهماسب صلح جو و رضا درستکار به عنوان منتقد بود تا فیلم«گناهکاران» به کارگردانی فرامرز قریبیان را نقد کنند.
رضا درستکار درباره فیلم «گناهکاران» گفت: فرامرز قریبیان در سینمای ایران نزد مردم جایگاه تثبیت شده‌ای دارد و با شخصیت و فیلم‌های او خاطره داریم. ما فیلمی در ژانر پلیسی و معمایی نداریم چون در سینما باید گردش مالی به وجود بیاید و طبعا بعضی معتقدند فیلم پلیسی شکست می‌خورد. سینمای پلیسی ما از زمان ساموئل خاکیچیان تقریبا پیشرفتی ندارد.
درستکار ادامه داد: قریبیان وارد ژانری در سینما شده که در ایران هیچ پیشرفتی نداشته و با سرمایه شخصی خودشان فیلم را ساخته و این قابل ستایش است اما در نگاهی باید به این اشاره کنیم که فیلم انتظار تماشاگر را برآورده نمی کند. متأسفانه این فیلم چیزی به فیلم‌های قبل از خودش اضافه نمی‌کند. مردم در سریال‌های پلیسی با شخصیت‌هایی مثل مارپل و شرلوک هلمز آشنا شده‌اند.
وی افزود: نویسنده داستان‌های پلیسی از طریق ریاضیات، خردورزی، مقابله با عرفی‌گرایی و رازوارگی جهان مدرن را به اثبات می‌رساند. اگر این تعریف را با«گناهکاران» مطابقت دهیم، متوجه می شویم که فاصله بسیاری وجود دارد. یک گناه مربوط به نویسنده داستان و کسانی می‌شود که ذائقه مردم را می‌سازند. این‌ها کسانی هستند که از طریق مستقیم گویی، تشویق سینمای اجتماعی و خانوادگی اجازه سیرتطور در جامعه هنری را نمی‌دهند.
طهماسب صلح‌جو نیز گفت: نظارت آشکار و سرسختانه‌ای که خود نظام فیلم پلیسی بر این فیلم‌ها داشته یکی از عواملی است که باعث می‌شود این گونه فیلم‌ها رشد نکنند. این نظارت در مورد فیلم‌های خارجی پلیسی در سال‌های قبل از انقلاب وجود داشت و معمولا فیلم پلیسی را سانسور می‌کردند.«گناهکاران» یکی از نمونه‌های متفاوت ژانر پلیسی است و در تاریخ سینمای ایران به یاد نمی‌آورم که پلیس نقش گناهکار را به عهده گرفته باشد.
این منتقد عنوان کرد: این ژانر سینمایی به لحاظ موضوعی و محتوایی ویژگی دارد و آن هم اینکه با فیلمی روبرو هستیم که قهرمان آن دنبال کشف حقیقت است و این حقیقت لابلای دروغ‌های متعدد گم شده است. کار این ژانر پلیسی کشف حقیقت است و در فیلم از ابتدا تا انتها آن را می‌بینیم. آنچه باعث می‌شود که مخاطب با قهرمان فیلم‌ها همراهی کند، میل آنها به کشف حقیقت است.
درستکار توضیح داد: درباره فیلم‌های پلیسی سه رکن جنایتکار، قربانی و پلیس وجود دارد و جزو جدایی ناپذیر ژانر پلیسی است. ذائقه مخاطب تخریب شده و سلیقه‌های نازل بر آن حاکم شدند. آن قدر پیام فیلم‌ها گل درشت است که تماشاگر به خودش زحمت نمی‌دهد که وارد لایه‌های دیگر فیلم شود و با فیلم همراهی کند و فیلم پیام خودش را به صورت تماشاگر می‌اندازد.
طهماسب صلح‌جو بیان کرد: قریبیان تحت تأثیر فیلم‌هایی که در جوانی دیده، این فیلم را ساخته است. این فیلم یک الگوی کلاسیک در قهرمان‌پروری دارد. شخصیت روانگر که مرتکب قتل می شود، برای من جالب است. شکل ظاهری این است که ما این فرد را ناهنجار بدانیم اما به تدریج متوجه می‌شویم که با معیار و انگیزه خودش آدم‌ها را می‌کشد و عدالت را برقرار می‌کند. او افرادی را می‌کشد که به نوعی فرد مورد علاقه‌اش یعنی آسمان را تباه کردند.
درستکار نیز تشریح کرد: تنها تفاوت این فیلم با آثار پلیسی دیگر این است که روانگر به عنوان قاتل در کنار شخصیت اصلی یعنی پلیس حرکت می‌کند.
صلح‌جو اظهارکرد: سرگرد تدین با روانگر کشمکش دارد اما به نظر می‌آید که در دلش او را تأیید می‌کند. گفتگوی کوتاه پایان فیلم برایم وجه ایهامی دارد. تدین به روانگر تبریک می‌گوید و روانگر می‌گوید وظیفه‌ام را انجام دادم اما اینکه تدین به چه چیزی تبریک می‌گوید جای سوال است. به عبارتی روانگر به این اشاره می‌کند که وظیفه من نابودی کسانی است که در جامعه تباهی به بار می‌آورند.
درستکار گفت: در اسکلت فیلمنامه تمام قواعد ژانر رعایت شده و انگیزه جنایت، ارتکاب جنایت و کشف آن، تحقیق و مراحل آن، کوشش جنایتکار برای فرار کاملا آمده و به نظرم فیلم شیک و سرگرم کننده‌ای است اما ما با تماشاگر نخبه روبرو هستیم.
وی افزود: اگر مخاطب در فیلم پلیسی دائما دنبال اجرای خیروشر باشد، دیگر چنین فیلم‌هایی نمی‌بیند. تماشاگر امروز دو توقع از فیلم پلیسی دارد؛ اول اینکه نسبت خودش را با فیلم پلیسی پیدا می‌کند اما این نسبت پیدا نمی‌شود. دوم اینکه اگر این فیلم نوآر باشد، انتظار ما بیشتر می‌شود. تماشاگر در فیلم‌های پلیسی دائما باید عقب باشد. اگر تماشاگر فیلمنامه پلیسی را حدس بزند، فیلم می‌بازد.
صلح جو گفت: یکی از ویژگی‌های دراماتیزه کردن این دستمایه‌ها استفاده از عنصر گره افکنی و گره گشایی است و این خیلی برای کار جا دارد. گره افکنی«گناهکاران» زیاد است اما همه این گره را می‌خواهد در چند دقیقه پایانی باز کند و این مسأله به لحاظ روایت به فیلم لطمه می‌زند. اگر این گره‌ها از حد تعادل بالاتر رود، تماشاگر را گیج می‌کند. یک شیوه رایج این است که بعد از باز کردن گره اول به سراغ گره‌افکنی‌های بعدی برویم. قبل از حدس تماشاگر باید کارگردان گره را باز کند که روانگر قاتل است. سینمای حرفه‌ای ما ضعیف است.
درستکار در پایان عنوان کرد: از نظر بازی شخصیت رامبد جوان شاخص‌تر از دیگر شخصیت هاست و متأسفانه این فیلم از یک حداقل فراتر نمی‌رود و توقع ما از سینما بالا رفته است. همچنان فیلم‌های هیچکاک رازوارگی خودش را حفظ کرده است. ما به معنای واقعی سینمای حرفه ای نداریم.
انتهای پیام/
