حذف مجوز انتشار؛ از وعده انتخاباتی رئیس دولت تا مانع قانونی مقابل وزیر ارشاد

به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، در زمان تبلیغات و مناظره‌های انتخاباتی آن‌قدر که صحبت از سیاست خارجی و برنامه هسته‌ای و وضعیت اقتصادی کشور به میان آمد، چندان به مسائل فرهنگی پرداخته نشد. اما در همین حیطه نیز در بخش صنعت نشر و کتاب، رئیس‌جمهور و بعد از آن وزیر ارشاد وعده‌هایی دادند که در وهله اول عجیب و بعضاً غیر قابل تحقق به نظر می‌رسید. حجت‌الاسلام روحانی در یکی از برنامه‌های تبلیغاتی خود در سه هفته باقی‌مانده تا زمان انتخابات بیان کرد که مجوز نشر کتاب را بر‌می‌دارد.

علی جنتی وزیر ارشاد نیز در وهله اول در مصاحبه با یکی از رسانه‌های داخلی بیان کرد که قصد دارد همان‌طور که حجت‌الاسلام روحانی در جریان مبارزات انتخاباتی خود بیان کرده بود، مجوز نشر کتاب قبل از چاپ را بردارد. او دراین‌باره بیان کرد: «ممیزی قبل از نشر را برمی‌داریم. خود ناشر وقتی روی کتابی سرمایه‌گذاری می‌کند که سه هزار تیراژ دارد، می‌داند اگر آن کتاب از چارچوب‌های قانونی خارج بشود، سرمایه‌اش دچار مشکل می‌شود و مجبور می‌شود صفحاتی از کتاب را تغییر بدهد تا با ضوابط منطبق شود. لذا از‌‌ همان اول ناشر این ضوابط را مراعات خواهد کرد».

البته بعد از این احتمالات دیگر برای جایگزینی مسئله ممیزی نیز در صحبت‌های وزیر آمد. جنتی با وجود اینکه گفته بود ممیزی به‌کل برداشته می‌شود، از ممیزی بعد از چاپ خبر داد و بیان کرد: «بعد نوبت ممیزی بعد از انتشار می‌رسد. آن هم باید در چارچوب قانون باشد. این کار باید توسط افراد صاحب نظر و اهل فکر صورت بگیرد و از خرده گیری و اعمال سلیقه شخصی خودداری شود».

بسیاری از ناشران در گفت‌و‌گوهای مطبوعاتی خود خواستار عملی شدن وعده انتخاباتی رییس‌جمهور توسط جنتی شدند؛ آنها معتقد بودند ممیزی قبل از چاپ هزینه‌های کمتری بر دوش ناشر می‌گذارد، وزارت ارشاد اما در برابر این انتقاد‌ها البته صحبتی به میان نیاورد. وی حدود یک ماه با اشاره به نامه سرگشاده جمعی از نویسندگان که خواستار حذف سانسور پیش از چاپ کتاب شده بودند، گفت: «دوستان در این نامه خواسته‌اند که سانسور کاملاً برداشته شود و هر کتابی که چاپ می‌شود اگر مشکلی پیدا کرد قوه قضائیه با آن برخورد کند. ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که طبق قوانین موجود نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم».

جنتی با اشاره به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و قوانین مجلس تأکید کزد: «بر اساس این قوانین و مصوبات، کتاب‌ها باید روال قانونی خود را برای اخذ مجوز طی کنند».

علی جنتی در حاشیه دیدار با شاعران و ادیبان نیز که به‌مناسبت روز شعر و ادب فارسی برگزار شد، در گفت‌و‌گو با خبرنگار واحد مرکزی خبر گفت: صدور مجوز برای چاپ کتاب ماه‌ها طول می‌کشید، اما سعی ما بر این است که ما در‌‌ همان مدت قانونی یک ماه این کار را انجام دهیم. وی افزود: بر اساس قانون ظرف یک ماه باید مجوز لازم صادر شود و این مدت تا یک ماه هم قابل تمدید است؛ ما سعی داریم در‌‌ همان مدت یک ماه اول بعد از عرضه کتاب، به ناشر یا نویسنده پاسخ دهیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: با این شرایط، نویسندگان مدت زمانی را که صرف دریافت مجوز می‌کنند، برای نوشتن اثر بعدی خود می‌گذارند.

به گزارش تسنیم، البته تعدادی از رسانه‌ها کار را فرا‌تر برده عنوان کردند مشکل اصلی در صنعت چاپ و نشر نه ممیزی کتاب‌ها که مشکل کمبود کاغذ و عدم وجود یارانه برای انتشار کتاب‌های مناسب و پرمحتوا است. آن‌ها بیان کردند صحبت‌های وزیر ارشاد درباره ممیزی قبل و بعد از نشر تنها راهکاری تبلیغاتی برای توجه نکردن به مسئله اقتصاد در صنعت نشر کتاب بوده است و اگر وزارت ارشاد می‌خواهد از نویسندگان و ناشران حمایت کند باید فکری به حال مشکل کاغذ و هزینه‌های بالای چاپ کتاب کند.

** انتشاراتی‌های جنجالی

بعد از ماجرای جنجالی برداشته شدن مجوز و ممیزی قبل از چاپ کتاب که سر و صدای زیادی در مطبوعات به پا کرد، مسئله بعدی که با واکنش رسانه‌ها رو‌به‌رو شد، صحبت‌های وزیر راجع به حمایت از ناشرانی بود که مجوز آن‌ها به‌دلایل مختلف توقیف شده و یا تعلیق شده بود. در دولت گذشته تعدادی از ناشران به‌دلیل تخلفاتی که داشتند و یا فروش کتاب‌های بدون مجوز پروانه فعالیت‌شان توقیف شده بود اما وزیر ارشاد دولت یازدهم بر این عقیده بود باید در تمام احکام صادرشده تجدید نظر شود.

او دراین‌باره برای نمونه به نشر چشمه اشاره کرد که به‌دلیل برخی تخلفات در انتشار تعدادی از کتاب‌های خاص و حساسیت برانگیز و البته مخالف شئون و موازین اسلامی طی دولت گذشته نتوانسته بود در نمایشگاه‌های کتاب شرکت کند و مجوز نشر آثار جدید نیز از این ناشر گرفته شده بود. علی جنتی درباره نشر چشمه گفت که این انتشاراتی می‌تواند به کار خود ادامه دهد. اما این صحبت‌های وزیر ارشاد با واکنش مطبوعات و رسانه‌ها روبه‌رو شد.

تعدادی از رسانه‌ها با انتشار بخشی از مطالبی که در کتاب‌های قدیمی و چاپ‌شده این ناشر وجود داشت تأکید کردند که با وجود اینکه در دولت قبل هم چنین کتاب‌هایی مجوز انتشار گرفته بود و محتوایی مبتذل، غیر‌اخلاقی و مخالف شئون اسلامی داشت، صحبت‌های وزیر به‌معنای بها دادن به ناشرانی است که سعی دارند به هر ترتیب ممکن چنین محتوایی را وارد فضای ادبیات کشور کنند.

البته وزیر ارشاد همان‌طور که در گفت‌و‌گوهای مطبوعاتی خود نیز تصریح کرده بود، عقیده داشت که باید جلوی انتشار کتاب گرفته شود و نباید مجوز ناشر لغو شود اما با کنار هم قرار دادن وعده‌های وی راجع به برداشته شدن مجوز نشر و بعد برخورد نکردن با ناشران متخلف، این ابهام را به وجود آورد که اگر قرار نیست در هیچ زمینه‌ای نظارت و یا قوانین مجازات برای متخلفان در نظر گرفته شود، پس چه‌کسی، از طرف چه اداره و مسئولی و با چه اختیارات و وظایفی قرار است کار نظارت بر انتشارات را به‌عهده داشته باشد و آیا واقعاً دولت به مسئله نظارت بر انتشارات و نشر کتاب معتقد است؟

یکی دیگر از وعده‌های رئیس‌جمهور و وزیر ارشاد واگذار کردن کارهای فرهنگی و تصدی‌گری به بخش خصوصی بود. به همین دلیل وزیر بیان کرد که ممکن است در طرح خاص او برای انتشار کتاب، مجمعی از ناشران کار بررسی و اعطای مجوز به کتاب‌ها را به‌عهده بگیرد، اما در 100 روز اول که اقدامی در این راستا انجام نشد و باید منتظر ماند و دید ماجرای ممیزی قبل و یا بعد از نشر کتاب، چه‌زمانی به نتیجه نهایی خود در دولت تدبیر و امید می‌رسد.

یکی دیگر از موارد مطرح شده توسط وزیر ارشاد بررسی دوباره کتاب‌هایی بود که در دولت قبل به‌دلایل مختلف نتوانسته بودند مجوز نشر بگیرند. گرچه قانون درباره کتاب‌هایی که نمی‌توانند مجوز نشر بگیرند، رویه یکسانی دارد اما به‌نظر وزیر ارشاد در اعمال قانون اعمال سلیقه نیز می‌شده است. بر همین اساس نیز جنتی در مهرماه سال جاری در مراسم تودیع و معارفه معاونین قدیم و جدید این وزارتخانه نسبت به اعمال ممیزی‌های غلط که طی سال‌های اخیر از سوی اداره کتاب نسبت به کتاب‌های ارائه شده از سوی ناشران اعمال شده است، بر التزام پایبندی به قوانین موجود در این حوزه تأکید کرد و گفت: «متأسفانه در بررسی برخی از کتاب‌هایی که اداره کتاب به آن‌ها مجوز نشر نداده بود، دریافتم بسیاری از ایرادهای وارد شده بر حسب سلیقه بوده است، مثلاً رأی بر جایگزین کردن کلمه‌ای با کلمه‌ای دیگر». وی ضمن بیان این مطلب "باید به قانون تکیه کنیم" گفت: «من فکر می‌کنم اگر قرآن وحی منزل نبود و آن را به ممیزان اداره کتاب می‌سپردیم، مجوز انتشار برای آن صادر نمی‌کردند و می‌گفتند برخی از کلمات با عفت عمومی در تناقض است».

بر همین اساس نیز وزیر ارشاد تأکید کرد: «دولت به‌دنبال این است که کتاب‌هایی را که با اعمال سلیقه از دور انتشار خارج می‌شدند به‌نحوی به کتاب فروشی‌ها بازگرداند». به همین دلیل بر اساس شنیده‌های خبرنگاران در حوزه فرهنگ و ادب، وزارت ارشاد از تمام نویسندگانی که آثارشان در سالهای گذشته مجوز انتظار نمی‌گرفته است، درخواست کرد که دوباره کتاب‌های خود را برای بررسی به وزارت ارشاد ببرند. طی یک ماه اول فعالیت وزیر تعداد زیادی از نویسندگان را می‌شد در راهروهای وزارت ارشاد دید که برای ارائه دوباره کتابشان برای کسب مجوز به این وزارتخانه رفته بودند.

آنچه در ادامه می‌آید، تمام وعده‌های دولت در حوزه نشر و کتاب و میزان تحقق و یا عدم تحقق آن‌هاست که با هم از نظر می‌گذرانیم:

انتهای پیام/*