اواخر هفته گذشته طرحی یکفوریتی در مجلس تصویب شد که از بازگشت قریب الوقوع سازمان مدیریت و برنامهریزی خبر میداد. هنگامی که سازمان مدیریت در دولت نهم منحل شد همه فکر میکردند که با این کار نظام اجرایی و برنامهریزی کشور بهتر میتواند به فعالیت خود ادامه دهد اما متأسفانه اینگونه نبود.
خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با رحیم صلواتی یکی از کارشناسان سابق سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور در این زمینه و همچنین تأسیس مجدد این سازمان گفتوگو کرده است.
تسنیم: نتایج مثبت و منفی انحلال سازمان مدیریت بر وضعیت اقتصادی و مالی کشور در چند سال اخیر را چگونه ارزیابی میکنید؟
نبود این سازمان طی چند سال اخیر موجب شد تا روند تصمیمگیری سریعتر انجام شود ولی سرعت در تصمیمگیری، لزوماً بهمعنای تصمیمگیری درست نیست. سازمان برنامه همواره، حتی در زمان قبل از انقلاب هم برای بررسیها به زمان احتیاج داشت و کارها را با فرصت انجام میداد که این نشان از وجود کارشناسان خبره در این سازمان است.
بنابراین هرچند نبود این سازمان باعث تسریع کارها میشود، اما اشکال کار این است که وقتی بهسرعت تصمیم میگیرید، مطمئناً نمیتوانید از نظر کارشناسان امر، مخصوصاً کارشناسان فراجناحی استفاده کنید.
برای مثال، اگر میخواهند طرح مسکن مهر را اجرا کنند، این کارشناسان جوانب دیگر مسئله را هم میبینند و ممکن بود امروز هم مسکن مهر وجود داشت و هم خبری از تورم نبود.
بنابراین تنها نکته مثبت حذف این سازمان، تسریع در فرآیند امور است و من نکته مثبت دیگری در این کار نمیبینم، فقط بهسرعت میتوانیم تصمیم بگیریم. اگر مشاور نداشته باشیم، خودمان بهسرعت تصمیم میگیریم؛ ممکن است اشتباه یا درست باشد.
تسنیم: نقصهای سازمان مدیریت چه بود؟ و آیا این نقصها با معاونت برنامهریزی برطرف شد؟
سازمان برنامه وقتی درست شد، بهتدریج پیرایههایی به آن بستند. غیر از سازمان برنامه اول که رسماً در امور اجرایی دخالت میکرد، بعد از آن بنا نبود این سازمان در مسائل اجرایی دخالت کند؛ ولی کمکم با موافقتنامه و تخصیص اعتبار، دخالتهای بیجایی در کار دستگاهها میکرد.
دخالت در اجرا باعث شد که یک مقدار دستگاه اجرایی دلخور شود و همین موضوع شاید بتوانیم بگوییم گاهی مشکلات دیگر (مثل رشوه و حق حساب گرفتن و...) هم به وجود میآورد.
اما در خصوص معاونت برنامهریزی نیز باید بگویم اینکه معاونت چهکار میکند، دقیق نمیدانم؛ ولی این موضوع مشخص است یکی از اهداف تشکیل معاونت برنامهریزی پاسخگویی به مردم و مسئولان بود که این قضیه نیز رخ نداد.
تسنیم: چرا معاونت برنامهریزی نتوانست کارایی لازم را داشته باشد؟
در رابطه با اینکه چرا این معاونت نتوانسته کارایی لازم را داشته باشد، معتقدم از توان کارشناسی سازمان خوب استفاده نشد. البته شاید معدود نیروهای کارشناس هم در این معاونت حضور داشته باشند، اما بههرحال، حرفی از آنها زده نمیشود.
تسنیم: الآن معاونت برنامهریزی ظرفیت سازمان سابق را ندارد؟
مطمئناً اتفاقاتی در این معاونت میافتد، ولی آنچنان چشمگیر نیست. سازمان برنامه خودش یک نوع دانشگاه بود و افراد باید تلمذ میکردند تا کار یاد بگیرند. صرف اینکه فرد در دانشگاه درس خوانده باشد، کفایت نمیکرد. آنجا افراد، هم بالادستی و هم پاییندستی، باید میآموختند. بهنوعی میتوان گفت اصلاً کار سازمان برنامه کادرسازی است که آقای احمدی نژاد خود را از این نعمت محروم کرد.
تسنیم: تفاوت سازمان با معاونت در چیست؟
سازمان خاصیتش این است که یک مقدار باید استقلال داشته باشد. البته ممکن است به معاونت هم استقلال بدهند، اما سازمان ذاتاً استقلال بیشتری دارد. این استقلال هم بهمعنای سرکشی یا خودمختاری نیست. مشکل وقتی به وجود میآید که سازمان سرکش، خودمختار و خودمحور شود.
تسنیم: آیا این سازمان میتواند کارایی بیشتر داشته باشد؟
این مسئله هم به رئیسجمهور بستگی دارد، کار برنامه و بودجه از وظایف شخص رئیسجمهور است. البته ایشان میتواند این وظیفه را به دیگران واگذار کند. بنابراین اگر رئیسجمهور به این مسئله اعتقاد داشته باشد، میتواند سازمان را تقویت کند و به آن استقلال نسبی بدهد. از سویی دیگر میتواند فقط اسم این نهاد را دوباره به سازمان تغییر دهد، ولی اختیار خاصی به آن ندهد.
تسنیم: بعضی معتقد هستند که سازمان مدیریت نگاه ارزشی به قضایا نداشت و تفکر آمریکایی و غربی در سازمان حاکم بود و اکثر نسخههای آن سازمان برای اقتصاد ایران لیبرالی بود، نظر شما چیست؟
بله، تا حد زیادی این حرف درست است. به نظر میرسد در شرایط فعلی اقتصاد ایران نمیتوان با دید لیبرالی به اقتصاد نگاه کرد. بنابراین رئیس سازمان برنامه باید اقتصاد اسلامی را بلد باشد و به اقتصاد مقاومتی نیز نگاه ویژهای داشته باشد که متأسفانه به نظر میرسد این مشکل در دولت فعلی نهادینه است.
تسنیم: اگر سازمان بخواهد دوباره احیا شود، بهنظر شما باید با همان چارت قبلی باشد یا لازم است چارت جدیدی تهیه شود؟
چارت مهم نیست، وظایفش اهمیت دارد. بهنظر من، باید در وظایف سازمان تجدید نظر شود، چون بیشتر وظایفی که برای سازمان برنامه تعریف شده است به سال 51 برمیگردد. ما باید در وظایف این نهاد بازنگری کنیم، چون در این مدت دنیا عوض شده است. یک نظام تدبیر در این مملکت نیاز داریم تا به نهادهای مختلف مشورت بدهد. جایگاه سازمان برنامه در این نظام تدبیر بسیار مهم است. باید اثرات تصمیمهای مختلف برشمرده و مدلهای مختلف طراحی شود. در حال حاضر این معاونت هیچ گزارش نظارتی ارائه نمیدهد. باید مدام نظارت داشته باشیم، رصد کنیم و ببینیم در چه قسمتهایی عقب هستیم، کجا جلو هستیم و چهکارهایی باید انجام دهیم.
تسنیم: بنابراین شما هم معتقدید که وظایف سازمان باید یک مقدار تغییر کند؟
از نظر بنده، احیای سازمان مدیریت سابق جای حرف دارد؛ یعنی من اعتقاد ندارم که باید با سازمان برنامه ادغام شود و آن چیزی که در گذشته داشتیم هم مناسب نبود. بنابراین هم باید افرادی که در این سازمان حضور پیدا میکنند دانشآموخته مکتب اسلامی باشند و هم به اقتصاد اسلامی بهعنوان راهکار خروج از بحران کنونی دل ببندند.
از سوی دیگر به نظر میرسد برخی از افراد در دولت گزینههای مناسبی برای این سازمان نباشند زیرا این عده از افراد بهدنبال اقتصاد لیبرالی و کسب حداکثر سود هستند بنابراین نمیتوان به این افراد برای نجات اقتصاد دل بست.
انتهای پیام/*