به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه در بلندترین شب سال یا همان شب یلدا که در زبان محلی چیلّه گجهسی خوانده میشود، در تمام منطقه آذربایجان و در شهرستان خوی این شب با آداب و رسوم ویژهای بزرگ داشته میشود.
تاریخ آیینهای شب یلدا در میان ایرانیان به سدههای قبل از اسلام برمیگردد اما با پذیرش اسلام توسط ایرانیان این آیین نیز رنگ و بوی اسلامی به خود گرفته است.
در شهرستان خوی شب یلدا (چیلّه گجهسی) با آیینهای متفاوتی برگزار میشود.
یکی از آنها کادو فرستادن به منزل دختران شوهر کرده توسط پدرانشان است که اگر پدر فوت کرده باشد این سنت توسط پسر بزرگ وی اجرا میشود.
دیده شده حتی زنی که خود صاحب نوه و نتیجه شده است در شب چلّه چشم انتظار کادوی پدر یا برادر خود میماند.
در شب چلّه معمولا ظرفی پشمک زغفرانی، کاسه ای پر از سیبهای سرخ فیرورقی(یارآلماسی)، حلوای گردو، یک طاقه ترمه حاشیه دوزی شده، برای جانمازی یک جفت دستکش پشمی سفید کرک دار، که کرکهایش را به دقت و با سلیقه شانه زده بودند.
کلاه پشمی سفید با لوزیهای مشکی ،چارقدی قرمز با گلهای سفید، یک عدد هم خربزه محلی کوچک(شاماما) که عطرش کوچه باغها را پر کرده بود، توی یک خنچه(طبق چوبی) با سلیقه چیده شده و بر روی سر یک مرد جوان قرار گرفته در کوچهها حرکت میکرد تا به منزل نوعروس برسد، زنها در مقابل درب منزلشان ایستاده و کادو های شب یلدای (چیلّه لیک) نو عروس را تماشا میکردند.
برای آنها که نوعروس نبودند و عمری را سپری کرده بودند این کادوها معمولا در یک ظرف مسی یا بادیه چوبی و کوزه سفالی به همراه میوه و پشمک و حلوا خلاصه میشد.
در میان مردم خوی رسم است که شب چلّه را همه فامیل در منزل بزرگ خانواده جمع میشوند و ضمن خوردن میوهها و شیرینیهای مخصوص این شب از حال و روز همدیگر باخبر میشوند.
خوردن آجیل بخصوص آجیل مشکل گشا هم در این شب رواج دارد.
معمولا هر کس مشکلی دارد از خدا درخواست میکند که مشکلش حل گردد و او آجیل مشکل گشا پخش نماید.
این آجیل را در شب چلّه در ظرف بزرگی میریزند و یکی از گیس سفیدان داستان مخصوص آن را میگوید و آجیل را با دستهایش هم میزند و بعد از اتمام داستان آجیل در بین حضار بخصوص بچهها پخش میشود.
از دیگر مراسم این شب، بار گذاشتن رشته پلو با خورشت خروس است.
در این شب در منزل بزرگ خانواده معمولا رشته برنج (برنج مخلوط با رشته) بار میگذاشتند و چاق و چلّه ترین خروس پرورش یافته در حیاط منزل را بسمل کرده و خورشت درست میکردند تا همه اهل خانواده در کنار هم و روی کرسی میل کنند.
چون شب یلدا درازترین شب سال است برخی از مردم آن را به نشانه تمام شدن شب و رسیدن روز و پایان انتظار تلقی میکردند و در این شب بعد از نماز دعای فرج امام زمان را میخواندند.
این آیینها هنوز هم در بسیاری از مناطق شهرستان خوی و بخصوص در روستاها با همان سبک و سیاق سنتی اجرا میشود.
گزارش از میرمسعود مظلومی
انتهای پیام/