۹ ماه از سال حماسه اقتصادی گذشت/حماسه‌ای در راه نیست
خبرگزاری تسنیم: یک پژوهشگر اقتصاد اسلامی با اشاره به عدم تحقق حماسه اقتصادی با وجود گذشت ۹ ماه از سال حماسه اقتصادی تحقق این هدف را مستلزم خیزش عمومی مردم و دولت و به جان خریدن سختی‌ها دانست.
از آنجا که امسال از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی نام‌گذاری شده است و تنها حدود 3 ماه تا پایان سال برای اجرای این فرمایش مقام معظم رهبری فرصت باقی است خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم گفت‌وگویی با محمدعلی راستی‌نژاد پژوهشگر اقتصاد اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اقتصادی انجام داده است. در این گفت‌وگو ضمن بیان اهمیت راهبردی این نام‌گذاری با توجه به شرایط واقعی اقتصاد کشور، به برخی از جنبه‌های خلق حماسه اقتصادی و بسترها و الزامات مورد نیاز برای خلق این حماسه اشاره شده است.
تسنیم: با توجه به این نکته که در پنج سال گذشته نام‌گذاری سال‌ها از سوی مقام معظم رهبری با محوریت موضوع اقتصاد و تأکید روی تولید ملی بوده است، دلیل نام‌گذاری امسال را چه می‌دانید؟
در رابطه با نام‌گذاری‌هایی که مقام معظم رهبری در سال‌های گذشته فرمودند، تلاش‌هایی صورت گرفت؛ ولی احساس می‌شود که متأسفانه آن نتایج مطلوب به‌طور کامل محقق نشده است و نیاز به همت بیشتری وجود دارد. مضافاً بر اینکه در یکی دو سال اخیر، فشارهای خارجی بر اقتصاد ما بسیار زیاد شده است. اگرچه از اول انقلاب ما با تحریم‌هایی از سوی کشورهای قدرت‌طلب و سلطه‌جو و در رأس آن‌ها آمریکا، مواجه بوده‌ایم؛ ولی در این دو سال اخیر تحریم‌ها بسیار تشدید شده است. هرگز ما با تحریم بانک مرکزی مواجه نشده بودیم، اما این بار چنین اتفاقی افتاد. در خصوص تحریم‌های نفتی هم وضعیت به همین گونه است. بنابراین فشار خارجی شدید شده و به همین خاطر، درآمدهای ما بسیار کاهش پیدا کرده است و علاوه بر آن، فشارهای زیادی در عرصه‌های مختلف وجود دارد.
اتفاق دیگری که در دو سال اخیر افتاد هدفمندی یارانه‌ها بود. به‌فرموده مقام معظم رهبری، گرچه بخشی از مشکلاتی که در این زمینه بروز پیدا کرد به فشارها و تحریم‌های خارجی برمی‌گردد؛ ولی قسمتی از این مسائل ناشی از سوءتدبیر و سهل‌انگاری‌های مسئولین بوده است، به‌عنوان مثال، قرار بود که به بخش تولید کمک خوبی شود تا وقتی آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی صورت می‌گیرد، تولید آسیب نبیند، ولی متأسفانه بخش تولید آسیب زیادی دیده و این موضوع ناشی از غفلتی است که در این خصوص صورت گرفته است.
بنابراین برای فائق آمدن بر مشکلات خارجی و پیامدهایی منفی اقتصاد در داخل، نیازمند یک حرکت حماسی هستیم.
اگر چنین حالتی در اقتصاد ما ایجاد نشود، ما نمی‌توانیم مشکلات را پشت سر بگذاریم. به همین جهت است که مقام معظم رهبری مسئله حماسه را مطرح کرده‌اند. واقعاً هم شعاری که سال گذشته ایشان فرمودند بسیار دقیق بود و هم حماسه‌ای که امسال در حوزه اقتصاد و سیاست مطرح کرده‌اند بسیار نغز و بااهمیت است.
بنده بایقین عرض می‌کنم تا زمانی که حماسه‌ای در اقتصاد ما صورت نگیرد، نمی‌توانیم بر مشکلات توفیق پیدا کنیم. این مسئله نیازمند همت همه افراد جامعه است تا تحرک اجتماعی تازه‌ای در جامعه ایجاد شود و حماسه‌ای در عرصه اقتصاد، همانند حماسه جنگ تحمیلی اتفاق بیفتد. امروز واقعاً نیازمند یک حرکت تاریخی برای گذر از شرایط فعلی هستیم.
تسنیم: برای خلق حماسه قطعاً پیش‌نیازها و بسترهایی لازم است، این بسترها چیست؟
در درجه اول به یک باور ملی نیاز داریم؛ یعنی همه مردم ما باید ضرورت این قضیه را بپذیرند. تا زمانی که همه مردم به ضرورت خلق حماسه اقتصادی نرسند، موفق نمی‌شویم. علاوه بر این، باید همه افراد جامعه به این باور برسند که امکان خلق حماسه وجود دارد. ما باورهای دینی عمیقی برای مواجهه با شرایط سخت و مشکلات پیشِ‌رو داریم. در حالی که در برخی از جوامع، با وجود اینکه چنین اعتقاداتی ندارند، از جمله ژاپن و کره جنوبی، وقتی مردم به این باور رسیدند که باید یک حرکت جمعی و خیزش ملی ایجاد شود، توانستند مشکلات اقتصادی‌شان را حل کنند، چه رسد به اینکه ما دست‌مایه‌های اسلامی قدرتمندی داریم. بنابراین اولین پیش‌نیاز، باور عمومی به ایجاد حماسه و همچنین امکان تحقق آن است.
مسئله دیگر اینکه باید مردم را وارد صحنه اقتصاد کرد؛ یعنی باید از پتانسیل‌های عمومی استفاده کنیم. تا امروز ما در این جهت، موفقیت لازم را نداشته‌ایم. یکی از اصلی‌ترین مشکلات اقتصاد ما تصدی بسیار بالای دولت در آن است. متأسفانه قسمت عمده‌ای از اقتصاد در اختیار دولت است و از پتانسیلی که مردم دارند استفاده نمی‌شود.
مسئله دیگر همان نکته‌ای است که مقام معظم رهبری سال‌هاست بر آن تأکید می‌کنند و آن اینکه ما باید وابستگی‌مان را به درآمدهای نفتی کم کنیم. در طول سال‌های گذشته که درآمدهای نفتی ما نسبتاً خوب بود، هرچند برخی از مصارف این درآمدها در امور ضروری بود، ولی قطعاً بخشی از این درآمدها می‌توانست ذخیره شود و صرف کارهای غیرضروری نشود. متأسفانه ما عادت کرده‌ایم از راه درآمد نفت ارتزاق کنیم و دولت را اداره کنیم. این مسئله باعث وابستگی ما به درآمدهای نفتی شده است. تا وقتی که با یک خیزش عمومی، وابستگی اقتصاد را به نفت قطع نکنیم، هرگز نمی‌توانیم حماسه خلق کنیم.
نکته دیگر این است که مسئولین ما باید وضعیت فعلی را برای مردم تشریح کنند. چرا به مردم واقعیت‌ها را نمی‌گوییم؟ باید واقعیت‌ها را به مردم گفت که البته گفتن واقعیت نباید همراه با سیاه‌نمایی باشد.
حماسه عجین با سختی است. در جنگ تحمیلی هم ما شهید و مجروح می‌دادیم و رزمنده‌ها بعضاً شب و روز نمی‌خوابیدند؛ تا اینکه توانستیم حماسه خلق کنیم. نمی‌توانیم راحت و تنبل باشیم، یک ماه مملکت را تعطیل کنیم و در عین حال، حماسه هم خلق کنیم.
تسنیم: به‌نظر شما چه اتفاقی باید رخ دهد که بگوییم حماسه اقتصادی رخ داده است؟
به‌عقیده بنده، یکی از اصلی‌ترین نتایج حماسه اقتصادی، استقلال اقتصادی است. استقلال اقتصادی به این معناست که ما باید قدرت تأمین نیازهای‌مان را داشته باشیم. در چنین شرایطی، اگر دشمن ما را در زمینه‌هایی که مزیت نسبی نداریم، تهدید کند، می‌توانیم خودمان تولید کنیم. یعنی ما باید به مرحله‌ای برسیم که قدرت تأمین نیازهای‌مان را داشته باشیم تا آن‌ها نتوانند دست روی نقطه‌ضعف ما بگذارند. به همین دلیل، باید وابستگی‌مان را به درآمدهای نفتی کاهش دهیم و به صفر برسانیم.
دوم اینکه اگر بتوانیم نیازهای داخلی‌مان را خودمان تأمین کنیم، آن‌ها نمی‌توانند به ما فشاری وارد کنند. متأسفانه در این زمینه ما کارنامه قابل قبولی نداریم و روز‌به‌روز واردات ما افزایش پیدا کرده است.
تسنیم: در پایان، اگر نکته خاصی باقی مانده است، بفرمایید.
باید همه اندیشمندان و اساتید ما، به‌فکر یک برنامه جامع اقتصادی و برنامه‌‌های عملیاتی متناسب با آن باشند. همچنین باید قوانین عملیاتی مورد نیاز، در مجلس تهیه شود. همه مسئولین باید بر اساس قانون و با توجه به مصالح مملکت عمل کنند، نه مصالح جناحی. متأسفانه یکی از دردهای اصلی جامعه ما این است که همه‌چیز را جناحی می‌بینیم. این در حالی است که حماسه اقتصادی، بدون وجود یک همت ملی و فراجناحی و در نظر گرفتن مصالح مملکت در سطح کلان، دست‌یافتنی نیست. راهی جز این نداریم که به برنامه درست بپردازیم و همان‌طور که عرض کردم، وابستگی‌مان را به درآمدهای نفتی کاهش دهیم و از ظرفیت‌های‌مان درست استفاده کنیم. در واقع به یک برنامه جامع هماهنگ نیاز داریم که هم در مقام نظر و هم در مقام عمل، آن را به کار ببریم.
انتهای پیام/*
