سال ۲۰۱۴ خونبارتر و مصیبت بارتر از قبل خواهد بود

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالباری عطوان در مقاله جدید خود در نشریه اینترنتی رأی الیوم نوشت: پدیده امنیتی سال 2013 و اتفاقات آن بروز قومیت گرایی و ذوب شدن مرزهای بین برخی کشورها بود، این موضوع بویژه در ظهور مثلث سوریه، عراق و لبنان خود را نشان داد و از سوی دیگر بیشتر کشورهایی که در برابر موج به اصطلاح بهار عربی قرار گرفتند نیز با شکست مواجه شدند و یک دولت مرکزی ضعیف را حاکم بر خود دیدند. در این زمینه می توان به دولت هایی نظیر سوریه، عراق، یمن، لیبی، لبنان و سودان اشاره کرد.

گسترش جنگ طایفه ای در عراق و سوریه و یمن باعث ایجاد روند مهاجرت داوطلبانه یا اجباری از این کشورها شده و صدها هزار نفر از شهروندان این کشورها برای فرار از روند کشتار و برای یافتن پناهگاه هایی امن از کشور خود فرار می کنند. این موضوع تغییرات اجتماعی و سیاسی را ایجاد کرده است که پیش بینی نتایج آن در حال حاضر سخت است، اما در سالهای آینده قطعا نتایج آن خود را نشان خواهد داد.

پدیده همزیستی بین اقلیت های دینی و مذهبی با اکثریت، بدون در نظر گرفتن ملیت ها با مذهبها، در سایه جنگ های خونین مذهبی از بین رفته است. در این فضا دایره تکفیر و نفرت از طرف مقابل افزایش پیدا کرده است.

جالب اینجاست که کشورهایی که بهار عربی به آنها نرسیده است؛ بیشترین استفاده را از این انقلاب ها کرده اند، این در حالی است که دولت هایی که این انقلاب ها در درون آنها جاری است، کمترین استفاده را از آن می برند و به علت هرج و مرج و بی ثباتی در آنها و از بین رفتن موسسات دولتی و ایجاد جنگ های طایفه ای و فروپاشی امنیتی و اقتصادی در این کشورها خسارت های زیادی را از این روند می بینند.

در این میان کشورهایی که انقلاب های مردمی بنا به علت های مختلف که در اینجا مجال ذکر آن نیست، به آنها نرسیده است، عقب نشینی هایی را به نفع ملت ها انجام می دهند و از شدت اقدامات امنیتی سرکوب گرایانه کاسته اند و برخی از آنها از ابزارهای مالی قدرتمند خود برای رشوه دادن به ملت و بهبود نسبی شرایط معیشتی آنها استفاده کردند.

جای تاسف است که نخبه های سیاسی که از طریق صندوق های رأی به قدرت رسیدند، در ایجاد نمونه جایگزین موفق عمل نکردند و غرور مانع از همزیستی آنها با شرکای دیگر و شراکت دادن آنها در حاکمیت شده و شاید بتوان گفت شرایط تونس یک حالت نسبتا استثنایی در این زمینه است.

جالب اینجاست که دو گروه هستند که بدون اینکه هماهنگی با هم داشته باشند، بیشترین سود را از انقلاب های عربی برده اند، این دو طرف اسرائیل و سازمان القاعده و جماعت هایی هستند که ایدئولوژی و دیدگاه های آن را پذیرفته اند. دولت های شکست خورده در سایه انقلاب های عربی به پناهگاهی امن برای جماعت های جهادگرا تبدیل می شوند، لیبی  سوریه، عراق و یمن را می‌توان به عنوان نمونه هایی در این مورد ذکر کرد. اسرائیل نیز در این میان از طریق ضعیف شدن سه کشور مهم و محوری در منطقه یعنی عراق، مصر و سوریه و غرق کردن آنها در جنگ های طایفه ای و شکاف های ایدئولوژیک سود خود را از این میان برده است.

دو توافق در سال 2013 به دست آمد که معادلات سیاسی نظامی منطقه را به هم زد، اولین توافق بین روسیه و آمریکا ایجاد شد که درباره خلع سلاح شیمیایی سوریه صورت گرفت و دومین توافق نیز مربوط به توافق هسته ای ایران بود که با کشورهای 1+5 انجام شد. توافق اول مانع از بروز حمله آمریکا به سوریه شد که حتمی به نظر می رسید.

اگر بازگشت مسکو به عرصه جهانی به عنوان قدرتی فعال و تاثیر گذار از طریق بحران سوریه و کاهش نقش منطقه ای آمریکا را از مهم ترین تحولات سال گذشته میلادی بدانیم، در سال جدید دنیا شاهد تغییراتی در مواضع و رفتارهای برخی دولت های منطقه ای از جمله عربستان سعودی خواهیم بود که بازی پشت پرده و محافظه کارانه را کنار خواهد گذاشت و مواضع و سیاست های تند مزاج خود را به صورت واضح ارائه خواهد کرد. این کشور در مقابل بحران سوریه نقش فرماندهی را بر عهده خواهد گرفت و با آمریکا با جدیت تعامل خواهد کرد و مسئولیت براندازی دولت سوریه با کمک آمریکا یا بدون آن را بر عهده خواهد گرفت. این را می توان یکی از مهم ترین علامت های سال جدید به شمار آورد.

عربستان در این راستا سعی کرد به سراغ مسکو رفته و این کشور را با خود همراه کند، در حال حاضر نیز با فرانسه ائتلاف کرده و هیمنه خود را بر شورای همکاری های خلیج فارس گسترده تر کرده و جنگ شدیدی را نیز علیه اخوان المسلمین آغاز کرده و از کودتای نظامی در مصر و گروه های اسلامگرا در سوریه حمایت می کند.

توافق ایران و آمریکا که به سی سال دشمنی بین این دو کشور پایان داد، به رسمیت شناختن ایران به عنوان یک قدرت هسته ای بود و پایه های مقابله نظامی کشورهای حاشیه خلیج فارس با ایران را بنا گذاشت. این موضوع قطعا مسابقه تسلیحاتی در منطقه برای رسیدن به سلاح های سنتی یا هسته ای را تشدید خواهد کرد. عربستان سعودی که برای سال گذشته صد میلیارد دلار برای خرید سلاح های پیشرفته کنار گذاشته بود، 20 میلیارد دلار نیز به این رقم اضافه کرده است تا سلاح های فرانسوی بیشتری را خریداری کند. ریاض در این راستا با فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه که هفته گذشته به عربستان سفر کرده بود، توافقنامه هایی را امضا کرد و همچنین 3 میلیارد دلار نیز برای تقویت ارتش لبنان اختصاص داد، اقدامی که برای آمادی جهت مقابله احتمالی با حزب الله لبنان است.

سال جدید شاهد افزایش پدیده جنگ فرقه ای و توسعه جغرافیایی آن خواهیم بود، همچنین مرزهای بین المللی در این راستا بیش از پیش از بین خواهد رفت و امتداد جنگ سوریه به لبنان و اردن و شاید کشورهای خلیج فارس نیز کشیده خواهد شد. ما بعید نمی دانیم که در این سال چتر حمایتی شورای همکاری های خلیج فارس تضعیف شده و کشورهایی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از این شورا خارج شوند، این خروج می تواند به علت اختلاف در دو محور مناسبات با ایران یا روش اتحادیه ای باشد که عربستان برای توسعه شورا آن را ارائه کرده و بر انجام آن اصرار می ورزد.

مصر در سال جدید شاهد بی ثباتی بیشتر خواهد بود، چرا که  تصمیم به تروریستی خواندن اخوان المسلمین اقدامی شتابزده و بدون بررسی بود. لبنان نیز شاهد تعداد بیشتری از خودروهای بمب گذاری شده خواهد بود و لیبی به سمت تجزیه طایفه ای پیش خواهد رفت. بشار اسد حداقل تا دو سال آینده در رأس قدرت سوریه باقی خواهد ماند. البته در صورت برگزاری کنفرانس ژنو نیز شانس موفقیت های کنفرانس بسیار کم است. پیش بینی می شود اولویت ها در سوریه تغییر کند وکفه ترازوی گروهی که جماعت های جهادی و تکفیری را مهم ترین خطر می دانند نه دولت سوریه را؛ افزایش پیدا کند. چیزی که من را ناراحت می کند، این است که اردوغان و معجزه اقتصادیش عقب نشینی خواهد کرد و محبوبیت وی نیز دچار همین مصیبت می شود، ننگ سوریه مانند بسیاری دیگر از سیاستمداران همچنان دامن وی را نیز خواهد گرفت.

چهره سال آینده بسیار سیاه است، سال آینده شاید خونبار تر از سالهای قبل خود باشد، شش ماهه اول این سال شاهد حوادث مصیبت باری بویژه در سوریه و لبنان خواهیم بود. ما سعی کردیم تنها یک نشانه برای امیدوار بودن به این سال از منظر توازن دیدگاه ها پیدا کنیم، اما موفق نشدیم و مجبوریم این واقعیت ها را با نگرانی تمام منتقل کنیم.

انتهای پیام/