قایم‌باشک بازی ناظران با بساز بفروش‌ها

به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، جام جم می‌نویسد؛ «بساز و بفروشی» که بسیاری از آن به نام «بساز‌و‌بندازی» یاد می‌کنند، مهم‌ترین روش تولید مسکن در ایران است. نبود نظارت درست بر ساخت مسکن موجب شده است که استفاده از مصالح کم کیفیت، این مسکن‌‌های ساخته شده را به خطری بالقوه برای شهروندان تبدیل کند.

حضور سرمایه در بخش مسکن را گرچه نمی توان موضوعی منفی تلقی کرد، اما نکته آنجاست که حضور سرمایه بدون نظارت کافی موجب شده هر چیزی به نام مسکن به بازار عرضه شود و در شرایطی که تقاضای بیشتری نسبت به عرضه در این حوزه وجود دارد، مسکن به عنوان یک کالا با هر کیفیتی خریداری شود.

انجام نشدن مراقبت های لازم ​هنگام ساخت بنا از مهم ترین عوامل بی کیفیت بودن ساختمان های ایران محسوب می شود. در حقیقت عملکرد غلط پیمانکاران، مجریان و مهندسان ناظر از مهم ترین دلایل بی کیفیتی ساخت و ساز در ایران است.

عمر متوسط ساختمان ها در جهان حدود صد سال است، این در حالی است که به دلیل ضعف کیفی ساخت وساز در ایران، متوسط عمر ساختمان در ایران، حدود 25 سال است؛ یعنی هر ساختمان ساخته شده در ایران یک چهارم ساختمان های ساخته شده در دیگر نقاط دنیا کاربری مفید دارد.

**وجود مشتری برای کالا با هر کیفیتی

بیت الله ستاریان، عضو هیات علمی دانشگاه و کارشناس مسکن در این باره می گوید: برای سرمایه گذاری نیازی به تخصص نیست و همه می توانند سرمایه گذاری کنند، اما نکته منفی در بخش مسکن ما سنتی بودن ساخت و ساز است و این که سرمایه گذار خود درگیر ساخت می شود و این است که امروز شاهد ایجاد چنین مشکلاتی در حوزه ساخت و ساز هستیم. وی ادامه می دهد: اگر نهادهای نظارتی مانند شهرداری ها و سازمان های نظام مهندسی به وظیفه خود بدرستی عمل کنند و همچنین کارگرانی ماهر نیز در این حوزه پرورش یابد، مشکلات این حوزه کمتر خواهد شد.

ستاریان تصریح کرد: دلیل آن که هر بار ورود سرمایه به بازار مسکن، این بازار را متشنج می کند آن است که کنترل و نظارت کافی بر این بخش وجود ندارد، ضمن آن که تلاطم و اغتشاش بازار مسکن نیز موجب می شود هر چه در این بازار تولید شود مانند خودروهای تولید داخل که بدون رقیب در بازار به فروش می رسند، در بازار مسکن به فروش برسد.

این کارشناس بخش مسکن معتقد است برای افزایش کیفیت در بازار مسکن باید مشکل بازار و کسری عرضه آن را حل کرد: «اگر عرضه واحدهای مسکونی به اندازه نیاز جامعه باشد در آن صورت در بازاری متعادل، مشتری به دنبال کالای با کیفیت خواهد گشت در حالی که اکنون چنین مطالبه ای وجود ندارد.»ستاریان ادامه می دهد: باید دقت کرد ​ پلیسی کردن یک حوزه، ارزش فساد را در آن حوزه بالا می برد و سازنده ها را مجبور می کند به دنبال مهندسان ناظری بروند که با گرفتن وجه، مشکل آنها را حل کنند در حالی که ما باید به نقطه ای برسیم که سازندگان به فکر کسب درجه های بالاتر برای ساختمان خود و فروش آن به قیمت بهتر باشند، باید توجه کرد در حالتی که هر چه ساخته می شود به فروش می رسد، سازندگان هم دیگر به فکر شناسنامه بهتر برای کار خود نیستند.

**مهندسان ناظر چه می کنند؟

به عقیده بسیاری از کارشناسان، حضور بسیاری از مهندسان ناظر در هنگام ساخت ساختمان ها یک حضور کاغذی است. همراهی کردن با متخلف و وقوع برخی سوءرفتارها از جانب برخی مهندسان ناظر موجب می شود ​هر ساختمانی​ ساخته و به بازار عرضه شود. همچنین به گفته کارشناسان، در بسیاری موارد شهرداری و نمایندگان آن مراقبت های لازم را درباره ساخت و سازها اعمال نمی کنند، چرا که بخش اعظمی از درآمد شهرداری ها از همین راه کسب می شود و در چنین شرایطی که نظارت لازم وجود ندارد، سازندگان فقط به دنبال منفعت و سود خود هستند، این در حالی است که مهم بودن اصل نظارت بر ساخت ساختمان ها می طلبد​ نظارت شدیدی بر ناظران در کار ساخت و ساز اعمال شود و پروانه کار برخی متخلفان از جمله مهندسان ناظر متخلف بر اساس تبصره 7 ماده 100 قانون​ ابطال شود در حالی که کمیسیون ماده 100 به نحوی تمام مشکلات ساخت و ساز را با گرفتن جریمه به نفع شهرداری حل می کند و همین موضوع موجب شده است​ در بسیاری از شهرها، ساخت و ساز غیرمجاز​ افزایش چشمگیری پیدا کند.

گفته می شود در کمیسیون ماده 100 اگر مغایرت ساخت با هر یک از اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی احراز شود، باید حکم به تخریب بنای ساخته شده، داد و تنها به نبود مغایرت های جدی و اساسی جریمه تعلق می گیرد، اما مشکل جدی آن است که در برخی موارد اعضای این کمیسیون خود اطلاعات کافی از اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی ندارند و به همین دلیل بیشتر تخلف ها با اخذ جریمه مواجه می شود. به گفته او، مشکل دیگر آن ​ که برخی حکم های تخریب نیز از سوی شهرداری با اعلام دلایلی همچون ایجاد مشکلات اجتماعی اجرایی نمی شود و سرانجام باز هم متخلف، جریمه پرداخت می کند. بنابراین مطرح کردن این موضوع که ساخت و سازها در کشور ما بی کیفیت هستند بیش از خود سازندگان به نحوه نظارت نهادهای نظارتی باز می گردد.

از سوی دیگر، نکته ای که برخی آگاهان حوزه مسکن مطرح می کنند این است که اکنون کمیسیون های توافقی در برخی شهرداری ها از جمله شهرداری های مناطق مختلف تهران بعد از ابلاغ طرح تفصیلی​ شکل گرفته است که پرونده های تخلف را پیش از بررسی و ارجاع به کمیسیون ماده 100 بررسی کرده و نسبت به اخذ جریمه در همان مرحله اقدام می کنند و دیگر پرونده به کمیسیون ماده 100 فرستاده نمی شود در حالی که وجود چنین کمیسیونی در هیچ کجای قانون​ مورد اشاره قرار نگرفته است.

**مسکن مهر و انبوه چالش ها

وقتی از ساخت مسکن سخن می گوییم، مسکن مهر را نمی توانیم کنار بگذاریم. ساخت مسکن های مهر در ایران برای اقشار کم درآمد در دولت های نهم و دهم، موضوعی بود که واکنش های موافق و مخالف بسیاری به دنبال داشت. به عقیده ستاریان، ورود دولت به بخش مسکن نتوانست کسری های این حوزه را جبران کند و خود نیز عاملی برای خروج سرمایه های بخش خصوصی شد تا تعداد مسکن عرضه شده بشدت کاهش یابد و به دنبال آن، فضا برای سوداگری و افزایش قیمت ها آماده شود.

انتشار آمار صدور پروانه های ساخت مسکن از سوی مرکز آمار ایران نیز این گفته ها را اثبات می کند؛ میزان صدور پروانه های ساخت ساختمان در مناطق شهری بعد از سال 86​ کاهش یافته است و رشد اندک آن در سال های 89 و 90 نیز نتوانسته ​ این آمار را به آمار سال 86 بازگرداند.

جدا از مباحث و مسائلی اجتماعی مانند افزایش حاشیه نشینی و مهاجرت به شهرها که دلیل ساخت مسکن مهر عنوان می شود، باید به این مسأله نیز اشاره کرد با وجود این که طرح مسکن مهر، بسیاری از افرادی را که حتی تصور خانه دار شدن هم نمی کردند، صاحبخانه کرد اما ​ بسیاری از واحدهای ساخته مسکونی مهر کیفیت لازم را ندارند. تاخیر در تحویل این واحدها و فراهم نشدن تسهیلات برای ساخت آنها در مواردی منجربه این شد که سازنده، طرح را به صورت نیمه کاره رها کند. در مواردی دیگر، سهم آورده اعضای تعاونی های مهر افزایش یافت تا کسری و گران شدن مصالح جبران شود، اما در بسیاری موارد خانه هایی تحویل شد که هم به لحاظ فراهم کردن زیرساخت هایی مانند آب و برق ایراد داشت و هم به لحاظ کیفی، بسیار ضعیف ارزیابی شد. ستاریان در این باره می گوید: کیفیت هر ساختمان شامل دو بخش سازه و معماری است که در بخش سازه، طرح های مسکن مهر دارای کیفیت مناسبی هستند، اما در بخش معماری مشکلات فراوانی در این حوزه دیده می شود، به طوری که در بسیاری از طرح های مسکن مهر از مصالح بسیار بی کیفیت استفاده شده و طراحی خدمات ارائه شده به مجتمع های مسکن مهر نیز بسیار ضعیف بوده است.

به گفته این کارشناس مسکن، مهم ترین دلیل استفاده از مصالح ارزان قیمت را می توان ارزان سازی بنا دانست، موضوعی که مسکن مهر بر پایه آن بنا شد تا اقشار کم درآمد جامعه نیز صاحب خانه شوند.

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.