مهرورزی دولت یازدهم به بانک قرض‌الحسنه مهر و بی‌مهری به افزایش سقف وام
خبرگزاری تسنیم: مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با اعلام اینکه دولت یازدهم مخالفتی با این بانک نداشته است، از تأسیس تعاونی‌های اعتبار در گذشته بدون نظارت بانک مرکزی خبر داد و گفت: تمام سپرده‌های قرض‌الحسنه خرج تسهیلات قرض‌الحسنه نشده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، غلامرضا مصطفی پور مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران طی بازدید از خبرگزاری تسنیم گفت‌وگویی با خبرنگاران این خبرگزاری انجام داد و به تشریح اقدامات انجام شده در این بانک پرداخت.
مصطفی پور از نامه نگاری با مسئولان وقت بانک مرکزی برای افزایش وام قرض‌الحسنه، رضایت دولت وقت از عملکرد بانک قرض الحسنه، پشت پرده کمرنگ شدن تبلیغات رنگارنگ بانکها برای جذب منابع قرض الحسنه و ... سخن گفت.
تسنیم: لطفاً تاریخچه ای از فلسفه ایجاد بانک قرض‌الحسنه ارائه دهید.
مصطفی پور: کشور ایران اولین کشوری بود که در سال 1363 نظام بانکی داخلی خود را از سیستم بانکداری متداول جهان (بانکداری ربوی) منفک و به بانکداری بدون ربا تبدیل کرد؛ سیستم بانکی در دنیا بر ابزاری با عنوان نرخ بهره استوار است اگر این نرخ را از این سیستم جدا کنند سیستم بانکی نابود می شود، هم اکنون در دنیای غیر اسلام نظام بانکی با نرخ بهره پابرجاست. این درحالی است که از نگاه اسلام دریافت و پرداخت بهره حرام است و در این زمینه ایات و روایات متعددی وجود دارد.
علما و فقها بهره و ربا را با یکدیگر مترادف می دانند بعبارت دیگر گرفتن هر مبلغ اضافی را در سیستم پولی بر دین محقق (وام) حرام اعلام کرده‌اند و در این زمینه وحدت بین تمام علما وجود دارد؛ در نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از بزرگترین اتفاقاتی که صورت گرفت حذف ربا از سیستم بانکی بود که از آن تاریخ تا کنون بیش از 30 سال گذشته است. در گذشته تعدادی از کشورها به بانکداری ربوی می پرداختند و در درون نظام بانکی آنها تعدادی از بانکها به فعالیت اسلامی می پرداختند اما ایران اولین کشوری بود که تمام نظام بانکی خود را اسلامی کرد.
در نظام بانکداری بدون ربا یک ابزار در بین سایر 14 ابزار موجود بنام "قرض‌الحسنه" وجود دارد و سایر ابزارها در گروه مبادلات، مشارکات یا تعهدات طبقه بندی می شد؛ در بخش تجهیز منابع نیز بانکها حساب پس انداز قرض‌الحسنه و جاری قرض الحسنه داشتند که در ردیف سپرده های مالکیتی تلقی می شد و سپرده های کوتاه مدت و گواهی سپرده در گروه منابع وکالتی قرار داشت. در عمل پس از 23 سال فعالیت دیدگاهی بوجود آمد که بانک ها با توجه به انجام فعالیت های خرد همزمان با فعالیت‌های کلان و سرمایه گذاری های ثابت و بلند مدت رغبت کمتری به سرمایه گذاری خرد و قرض الحسنه داشتند.
چراکه از نظر هزینه همان انرژی که برای تسهیلات خرد صرف می شد برای تسهیلات و سرمایه گذاری های کلان انجام می شد اما درآمدهای ناشی از سرمایه گذاری های کلان برای آنها بیشتر بود.
تسنیم: طبق قانون بانکها موظف به پرداخت بخشی از منابع خود در قالب تسهیلات قرض الحسنه به مردم بودند.
مصطفی پور: اخلاقاً اولویت با این بود که بانکها منابع قرض الحسنه را در قالب قرض الحسنه در اختیار مردم قرار دهند.
* بانکها تمام منابع قرض‌الحسنه را وام نمی‌دهند/ تبلیغات رنگارنگ بانکی کم شد
تسنیم: در چندین سال اخیر بخشنامه هایی دراین زمینه صادر شده بود.
مصطفی پور: بله به همین دلیل عرض کردم که بعد از 23 سال طی چندین سال گذشته بخاطر اینکه هدف سپرده گذار از سپرده گذاری قرض الحسنه این است که فعالیت خدا پسندانه انجام شود، بانکها مکلف شدند که منابع قرض الحسنه را به تسهیلات قرض الحسنه اختصاص دهند گرچه که در حال حاضر بانک ها فقط منابع پس اندار قرض الحسنه را به پرداخت تسهیلات در این گروه اختصاص می دهند و منابع جاری قرض الحسنه را در این گروه به کار نمی گیرند.
ماجرای دیگر این بود که بانکها عملاً در مرحله اجرا به دلیل اینکه منابع قرض الحسنه برای آنها کم هزینه بود علاقه مند به جذب این منابع بودند ولی پرداخت تسهیلات اولویت آنها نبود. به همین دلیل شاهد بودیم با روش ها و ابزارهای مختلف بانکها در تلاش برای جذب منابع قرض الحسنه بودند که از جمله آنها می توان به جوایز قرعه کشی های قرض الحسنه بانک ها و تبلیغات گسترده دراین زمینه اشاره کرد. ولی از زمانی که این تکلیف بوجود آمد که منابع قرض الحسنه را به تسهیلات قرض الحسنه اختصاص دهند این تبلیغات به تدریج کمتر شد و الان کمتر شاهد تبلیغات بانک هستیم.
این موارد طرح ایجاد بانکداری قرض الحسنه را رقم زد. به همین خاطر در سال 86 با برنامه ریزی انجام شده مصوبه ای در کمیسیون اقتصادی دولت (در آن مقطع این کمیسیون جانشین شورای پول و اعتبار بود) به تصویب رسید و ایجاد بانکداری قرض الحسنه مجاز و بعد از آن بانک قرض الحسنه مهر ایران تشکیل شد.
فعالیت قرض الحسنه ریشه در تاریخ اسلامی ما دارد و محدود یه یکصد یا 300 سال گذشته نبوده است چراکه روایات متعددی در این زمینه داریم. ما صندوق های قرض الحسنه متعددی در گذشته داشتیم ولی نهاد منسجم که قانونمند به فعالیت قرض الحسنه بپردازد نداشتیم. در دنیا هم صندوق های قرض الحسنه وجود دارد اما بانک قرض الحسنه نیست. وجه تمایز بانک با صندوق قرض الحسنه این است که منابع قرض الحسنه را آحاد مردم تامین می کنند و نیازمندان جامعه تسهیلات این بانک را دریافت می کنند.
* 4 گروه بانکی در طرح اولیه تحول بانکی
تسنیم: این نظر در قالب طرح تحول اقتصادی بود؟ چراکه آن مقطع برخی از مواد طرح تحول منتشر شد که در آن اشاره شده بود که دولت در نظر دارد تعدادی از بانک ها را به بانک قرض الحسنه تبدیل کند ولی بعداً اعلام شد که دولت از این کار منصرف شده است.
مصطفی پور: در طرح تحول نظام بانکی دیدگاه این بود که بانکها به چهار گروه سرمایه گذاری، تجاری، جامع و قرض الحسنه تقسیم شود.بانک های سرمایه گذاری برای افرادی کاربرد داشت که علاقه مند به کسب سود بودند در این بانک ها افراد منابع خود را در بانک و در پروژه خاصی سرمایه گذاری و سود دریافت می کردند؛ بانک های تجاری نیز تامین کننده سرمایه در گردش واحدهای اقتصادی بودند در این بانک ها واحدهایی که از طریق بانک های سرمایه گذاری تامین مالی صورت گرفته و به مرحله تولید رسیده بودند نسبت به تامین مواد اولیه و هزینه های جاری اقدام می شد. همچنین بانک های جامع در سهام شرکت‌ها سرمایه گذاری می کردند و مالکیت آنها را داشتند. در این بانک ها اعم از سرمایه ثابت و سرمایه در گردش تامین می شد.بانک های قرض الحسنه برای گروه هایی از افراد جامعه که قصد سرمایه گذاری نداشتند ولی نیاز مالی داشتند کاربرد داشت.
تسنیم: سرمایه اولیه بانک شما 1500 میلیارد تومان بوده است؟
مصطفی پور: بله.
تسنیم: الان چقدره؟
مصطفی پور: همان 1500 میلیارد تومان.
* دولت یازدهم فعالیت بانک قرض‌الحسنه را تایید کرد
تسنیم: دولت یازدهم هر ابداعی که در دولت دهم بوده را با تغییراتی همراه کرده و برخی ها را کلاً منحل کرده است، این سیاست دامن بانک شما را هنوز نگرفته است؟
مصطفی پور: فارغ از اینکه در زمینه عملکرد دولت نهم و دهم نقدهایی وجود دارد اما معتقدم که قرض الحسنه فعالیت اعتقادی و ارزشی است. بنابراین با وجود حساسیت ها در جلساتی که با نهاد ریاست جمهوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی داشتیم، بشدت فعالیت این بانک را تایید کردند.
تسنیم: در کشور ما همیشه اینطور بوده که وقتی بانکی ایجاد می شود انحلال آن تقریباً غیر ممکن است.
مصطفی پور: بله همینطور است. بانک قرض الحسنه مهر ایران توانسته با پرداخت تسهیلات به گروه های مختلف جایگاه خوبی بین نیازمندان پیدا کند. طبق آخرین آمار 46 میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه به زندانیانی که دوره محرومیت آنها تمام شده است توسط بانک پرداخت شده است.همچنین پرداخت تسهیلات برای نوسازی و تعویض خودروهای عمومی بین شهری و تاکسی ها با مبلغ 20 میلیون تومان آغاز شده و از دهه فجر بصورت رسمی انجام می شود.
*موسسات مالی و تعاونی‌های اعتبار خارج از ضوابط تاسیس شدند/بهمنی ساماندهی را استارت زد
تسنیم: در ساماندهی صندوق های قرض الحسنه درگیری هایی در دولت و بانک مرکزی قبلی وجود داشت و ادغام هایی صورت گرفت؛ شما اظهار امیدواری کرده بودید با آمدن آقای سیف وضعیت بهتر شود. آیا درچند ماهه گذشته چنین اتفاقی افتاده است؟
مصطفی پور: در سال‌های متمادی و در بازار غیر متشکل پولی شاید نظارت کافی و وافی صورت نگرفت. در یک مقطع زمانی اجازده دادند که تعاونی های اعتبار با مجوز وزارت تعاون ایجاد شوند. یا موسسات مالی و اعتباری ایجاد شوند و در برخی مواقع مجوز این صندوق ها و موسسات را نیروی انتظامی صادر می کرد. اینها خارج از نظارت بانک مرکزی انجام می گرفت. این وضعیت مربوط به بیش از دو دهه قبل بود. اما کار خوبی که انجام داد شناسایی این صندوق ها و تعاونی های اعتبار بود. در زمان آقای بهمنی ساماندهی استارت خورد و الان این ساماندهی ادامه دارد.
بانک قرض الحسنه نیز در این راستا آن دسته از صندوق هایی که ساختار مالی آنها مشکل ندارد و بانک را دچار مشکل نمی کند بعد از بررسی صورت های مالی ادغام می کند.
تسنیم: چند صندوق تاکنون در بانک شما ادغام شده است؟
مصطفی پور: 3 تا از صندوق ها را ادغام کردیم و تعدادی را در دستور کار داریم که بعد از شناسایی وضعیت ادغام کنیم.
تسنیم: در اینها تخلفاتی هم انجام میشده است؟
مصطفی پور: اگر نخواهیم بگوییم تخلف حتما می توانیم بگوییم که سوءمدیریت در این صندوق ها وجود داشته است چراکه فعالیت های بانکی و بانکداری بسیار حساس است و مدیریت ریسک جزء اصول کار بانکی است.
تسنیم: این ادغام ها به زحمت های شما اضافه نکرده است؟
مصطفی پور: بشدت بانک را دچار زحمت کرده ولی باید کمک کنیم مشکلات جامعه را حل کنیم.
تسنیم: عمده تسهیلات بانک قرض الحسنه به کدام بخش‌ها پرداخت می شود؟ آیا شما وام ازدواج هم می دهید؟ سقف وام ازدواج قرار نیست افزایش پیدا کند؟
مصطفی پور: وام ازدواج را تمام بانک ها با مبلغ 3 میلیون تومان پرداخت می کنند؛ بحث هایی مطرح بود که به واجدین شرایط وام 5 میلیون تومانی پرداخت شود ولی این موضوع محقق نشد.
* پشت پرده سختگیری های رؤسای شعب در پرداخت وام
تسنیم: در جریان بررسی بودجه مصوب شده بود که وام ازدواج از سال آینده افزایش یابد.
مصطفی پور: مصوبات مجلس تا زمانی که بانک مرکزی به سیستم بانکی ابلاغ نکند لازم الاجرا نیست.
تسنیم: الان اگر فردی قصد دریافت وام ازدواج از بانک شما را داشته باشد، بعد از ثبت نام چند روز طول می کشد وام را دریافت کند؟
مصطفی پور: به محض اینکه مدارک را ارائه دهد دریافت می کند. بانک محدودیتی در این زمینه ندارد. تمام اینها بر می گردد به ریسک، متقاضی وام فقط به دسترسی سریع وام فکر می کند اما رئیس شعبه و مدیر بانک با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند که برخی از آنها نگران کننده است که از جمله آنها مانده مطالبات معوق است. بانک از طریق دستگاه های نظارتی بشدت بخاطر مطالبات معوق تحت فشار است و اینرا به رئیس شعبه منتقل می کند و رئیس شعبه مجبور است در پرداخت تسهیلات سخت گیری کند. اما در بانک قرض الحسنه بخاطر کم بودن مبلغ تسهیلات کمتر سختگیری می کنیم.
تسنیم: چند درصد سپرده های بانک شما مردمی است؟
مصطفی پور: 100 درصد.
تسنیم: دولت کمکی نمی کند؟
مصطفی پور: حتی یک ریال هم از دولت دریافت نمی کنیم. سرمایه اولیه را از طریق سهامداران این بانک تامین کردیم.
* نامه افزایش وام قرض الحسنه را به بهمنی داده بودم
تسنیم: شما در نشست خبری که در روزهای گذشته برگزار شده بود اعلام کردید درخواست افزایش وام قرض الحسنه را به بانک مرکزی داده‌اید. اما بانک مرکزی این درخواست شما را تایید نکرد و اعلام کرد هیچ درخواستی برای افزایش وام قرض الحسنه نداشته ایم.
مصطفی پور: ما درخواستمان را به صورت نامه به بانک مرکزی دادیم.
تسنیم: نامه را خطاب به چه کسی ارسال کردید؟
مصطفی پور: رئیس کل وقت بانک مرکزی.
تسنیم: در اخر درباره نواوری های جدید بانک کمی توضیح دهید.
مصطفی پور: راه اندازی اولین شعبه سیار از جدیدترین اقدامات بانک است. همچنین در ارائه خدمات بانکداری الکترونیک دستاوردهای خوبی داشتیم.علاوه بر این کارت های اعتباری قرض الحسنه به کارگران شرکت‌هایی که حقوقشان را از طریق بانک ما دریافت می کنند را در دستور داریم.
تسنیم: این طرح همان کارت اعتباری میزان است که به کارگران پرداخت می شد؟
مصطفی پور: میزان طرح مشترکی بود که بین بانک قرض الحسنه و صندوق مهر امام رضا به اجرا درآمد ولی به بانک هایی که توان انعقاد قرارداد مرابحه را دارند تفویض اختیار شد. و بانک ما فقط کارت اعتباری را پرداخت می کند.
تسنیم: بنظر می رسد ترویج فعالیت قرض الحسنه نیازمند اراده همگان است.
مصطفی پور: بله قرض الحسنه فعالیت اقتصادی و اعتقادی است که اصول و روش خود را دارد.
انتهای پیام/
