قالیبافی، مهمترین صنایع دستی زنجان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، مهمترین صنایع دستی استان زنجان به ترتیب اهمیت شامل: قالیبافی (پشمی و ابریشمی)، چاقو سازی، گلیم و جاجیم بافی، ملیله کاری، ریسندگی و بافندگی، گیوه دوزی، سبد و حصیر بافی و چندین فعالیت دیگر است.

چاقو سازی، ملیله کاری، گیوه دوزی و قالی بافی در شهرهای استان و صنایع دستی قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، کوزه گری و غیره بیشتر در روستاهای استان متداول است.

قالی بافی از صنایع دستی بومی است که رواج کامل داشته و از نظر اقتصادی پس از دامداری مقام دوم را دارد، صنایع مربوط به فرش بافی است. این صنعت به طور عموم به زنان اختصاص دارد و در تمام منطقه از شهرت خاصی برخوردار است. به طور متوسط فرش‌های درجه 3 در هر یک ماه با دو نفر بافنده و فرش‌های در جه 2 از هر دو ماه با دو نفر بافنده و فرش‌های درجه یک از هر 6 ماه با دو نفر بافنده به اتمام می‌رسد.

مرغوبترین نوع فرش‌های منطقه مربوط به محلی بنام "بیتگنه" است. این فرش‌ها با ظرافت و دقت تمام بافته می‌شود و جنبه صادراتی دارد، رنگ پشم که به طور عموم توسط بافندگان، رنگرزی می‌شود از ثبوت قابل توجهی بر خوردار است. این بافته‌ها بسیار ریز و در 6.5 سانتیمتر دارای 80 تار و 40 گره بوده و تار آنها از نخ‌های شش تار تشکیل می‌شود که نازک و مقاوم‌اند.

نقشه‌های بافته‌های این منطقه عموما طرحی است بنام لچک و ترنج که از خطوط اسلیمی اقتباس شده و بدون نقشه بر روی قالی‌ها پیاده می‌شوند. زمینه این فرشها بیشتر قرمز رنگ است. بافته‌های درجه یک مهمترین صادرات شهرستان زنجان را تشکیل داده و در کشور آلمان از شهرت خاصی برخوردار است.

فرش‌های درجه دوم و سوم شامل فرش‌های معروف جلیل آباد، هوپا، بوغداکندی و شهر زنجان با طرح‌های لچک و ترنج، ریزماهی با زمینه قرمز و سیاه بافته می‌شوند. این فرشها معمولا در 6.5 سانتیمتر دارای 40 تار و20 گره است.

ابزار آلات این صنعت معمولا توسط بافندگان و تهیه کنندگان آن ساخته و پرداخته می‌شود.

هنر گلیم بافی نیز از قرن‌ها پیش در روستاها به عنوان فعالیتی در کنار کشاورزی تداوم داشته است. از گذشته بسیار دور اکثریت روستائیان هنرمند و با ذوق زنجان به تولید انواع زیر انداز برای مصرف داخلی خانه خوشان می‌پرداخته‌اند. انواع گلیم با نقوش سنتی و هندسی خاص استان، انواع خورجین، جل اسب، نمکدان، قاشقدان و رختخواب پیچ با همان شیوه بافت گلیم انواع تولیداتی بوده است که در استان زنجان از رواج بسیار خوبی برخوردار بوده است.

این بافته‌های داری، بر روی دارهای بسیار ساده چوبی عمودی در منازل روستائیان تولید می‌شده است که در حال حاضر اکثر دارهای چوبی تبدیل به دارهای مقاوم فلزی شده است. تولید انواع بافته‌های کوچک به غیر از زیر انداز، رواج خود را در روستاها از دست داده است که به طور حتم حمایت، دستگیری و برنامه ریزی لازم را برای احیا و توسعه این نوع بافته‌های سنتی را می‌طلبد.

از نقوش گلیم‌های روستایی می‌توان به نام‌های "هشت توک" و "پقل" اشاره کرد. از طرح‌های گلیم ماهنشان، نقوش سماوری، توسپاقا، صندوق، اشگل، تک گل و ترکیبی همگون از نقوش حیوانی و گیاهی اشاره کرد. در منطقه سهرین هم نقش‌های گلیم به صورتی اجرا می‌شود که در حقیقت نوعی موج در آن گلی‌ ها ایجاد می‌شود.

مناطق فعال گلیم بافی استان زنجان، شهرستان ماهنشان و روستاهای این شهرستان است که در حدود 50 نفر صنعتگر فعال در این روستاها مشغول فعالیت هستند.
جاجیم بافی از دیگر رشته‌های صنایع دستی استان که متاسفانه به دلایل مختلف روبه نابودی است و تولید کنندگان چندانی ندارد.

جاجیم بافی هم مانند دیگر بافته‌های داری، در گذشته نه چندان دور در اکثر روستاهای شهرستان خرمدره، سلطانیه، خدابنده و طارم رایج بوده است که متاسفانه در حال حاضر به دلیل نفوذ تافته‌های ماشینی و غیرسنتی، این بافته بسیار زیبا و هنری رواج اولیه خودش را از دست داده و تولید کنندگان علاقه‌ای به بافت آن نشان نمی‌دهند. تولید جاجیم بر روی دارهای افقی بسیار ساده چوبی انجام می گیرد.

انتهای پیام/ ب