به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرمان، گنبد جبلیه کرمان تماما از سنگ است که عرض پی آن نیز در پایه به سه متر میرسد و در هشت طرف آن هشت در به عرض دو متر قرار گرفته که اخیرا برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن، درگاهها را با سنگ مسدود کرده و فقط یکی را باز گذاشتهاند.
در داخل گنبد جبلیه کرمان ظاهرا گچ بریها و تزئین کاریهایی وجود داشته که قسمت بالای آن ریخته و قسمت پائین را نیز تخریب کردهاند.
از تاریخ ساخت گنبد و ساختمان آن مطلبی وجود ندارد، به طوریکه «سر پرسی سایکس» در کتاب «هشت سال در ایران» در معرفی گنبد جبلیه کرمان مینویسد: «از قبرستان که رد میشوید، یک ساختمان هشت ظلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به شکل دو هلال بر آن قرار گرفته و قطر داخل آن 18 فوت و هر طرف نیز 18 فوت و نوک آن آجری و منتهی الیه آن دایره میباشد و این محل را جبلیه مینامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است».
این نویسنده و جغرافیدان انگلیسی، میافزاید: «ایرانیان معتقدند که این محل مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است، ولی نسبت اخیر را در بعضی نقاط تکذیب میکنند، بدیهی است در زمانی که این قبرستان را ویران کردهاند سنگ این مقبره را برداشته و برای نمایی به کار بردهاند، البته برخی این گنبد را متعلق به سلجوقیان میدانند».
ولی این ادعا درست نیست، زیرا «جبلی» تحریف یافته کلمه «گبری» است و بر طبق قواعد اشتقاقهای فارسی «گ» به «ج» بدل شده است و قدمت گنبد جبلیه کرمان را از این کلمه که آن را گنبد «گبر» نیز گفتهاند، میتوان حدس زد که شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی و گبری است، اگر چه استیل آن با استیل آتشکده تطابق ندارد.
از سبک معماری گنبد جبلیه کرمان چنین استنباط میشود که بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی است و اوایل اسلام تعمیر و مرمت شده و یا اینکه در اوایل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا شده است.
انتهای پیام/ ب