علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در بیان نظر خود در خصوص عنوان سال جدید و تاکید رهبر انقلاب بر مسئله فرهنگ گفت: فرهنگ، سیاست و اقتصاد سه ضلع یک مثلث هستند که خروجی آن زندگی میشود. همه ما میدانیم به ویژه در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران، فرهنگ هم انگیزه ایجاد میکند و هم غایت را فرهنگ تعیین میکند. اقتصاد عامل است و سیاست هم سازماندهی میکند. در غرب فرهنگ در جهت توسعه سیاسی است و توسعه سیاسی در جهت توسعه اقتصاد و در نتیجه تولید لذت. اما در اسلام، توسعه اقتصادی وسیلهای برای ایجاد بستری در جهت توسعه سیاسی و اجتماعی است و تعادل سیاسی و اجتماعی در جهت تعالی فرهنگی، معنوی و اخلاقی است.
وی تصریح کرد: رهبر انقلاب در بیاناتشان در حرم رضوی فرمودند که اصل انگیزه فرهنگ است، لذا همیشه باید این مثلث را در نظر گرفت که نظر قرآن، سنت و نظر متفکران اصیل اسلامی هم هست. علت اصلی، فرهنگ، معنویت و اخلاق است که نیاز به تعامل و تدبیر دارد. ابزار این تعامل و تدبیر هم سیاست است و سیاست هم ابزار نیاز دارد که آن اقتصاد است.
صدرا با بیان اینکه اگر اقتصاد ما فقیر باشد نمیتوان گفت که فضائل اخلاقی و فرهنگ رشد میکند، اظهار داشت: بدون شک در تبعیض و فقر، فضیلت شکل نمیگیرد، بنابراین باید بستری به نام توسعه و رشد اقتصادی فراهم شود. لذا مقام معظم رهبری همه این مسائل را در یک منظومه تبیین میکند و به ما میدهد و البته در این میان، تقدم با فرهنگ است. توسعه اقتصادی، توأمان با توسعه سیاسی در جهت تعالی فرهنگی، معنوی و اخلاقی است. رهبر انقلاب اسلامی اشاره به رخنههایی دارند که دشمن از همین رخنهها وارد میشود.
این استاد دانشگاه درباره سخنان رهبر انقلاب مبنی بر اینکه علما، اساتید، روشنفکران انقلابی، هنرمندان متعهّد باید نگاه نقّادانه خودشان را نسبت به اوضاع فرهنگی کشور داشته باشند، گفت: نقد، نفی نیست، متاسفانه بسیاری مواقع نقد را با نفی، منفی بافی اشتباه میگیریم. «کونوا نقادُ الکلام»، یعنی طلا را شما ذوب کنید و اول بگویید چند درصد آن خالص است، مثلا میگویید 18 عیار است و 5 درصد هم مس در آن وجود دارد.
وی تاکید کرد: نقادی یعنی ابتدا نقطه قوت را بگویید، یعنی اول نقاط قوت فرهنگ را مطرح کنیم و ببینیم در کجا مستحکم هستیم و میتوانیم اعتماد کنیم، پس از آن به نقطههای ضعف اشاره کنیم و برای آن راه حل ارائه دهیم. کسی که راهحل ارائه نمیدهد، معلوم است که نفی کننده است، جانمایی میکند. نقاد کسی است که راهحل دارد و یا تجربه موفقی را در آن زمینه داشته است. اما اگر فردی خودش مقام و مسئول بوده نتوانسته کاری کند و اکنون نیز راهحلی ندارد چگونه میتواند نقاد باشد؟
صدرا با بیان اینکه نقاد باید خطکش باشد تا بگوید کجا خط، کج شده است، اظهار داشت: نظام ما نظامی بیبدیل است، نظامی که ادعای معنویت دارد، در دنیا هیچ نظامی ادعای معنویت ندارد. فرهنگ در غرب چه در سوسیالیسم و چه در مدرنیسم، ابزار تولید ثروت است. در حالی که در اینجا قرار است برعکس باشد و توسعه سیاسی و اقتصادی وسیلهای برای تعالی فرهنگ و معنویت اسلامی باشد. در غرب هم قرار بود توسعه برای انسان باشد، اما عملا انسان وسیلهای برای توسعه شده است، حال ما میخواهیم این چرخ را برعکس کنیم و همانطور که حضرت آقا فرمودند، آیا الان انسانیت رشد کرده است؟ یعنی به تناسبی که دنیا رشد کرده است، صفایی ایجاد نشده بلکه صفآرایی بیشتر شده است، یعنی جنگ افروزی افزایش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: نظام جمهوری اسلامی این مسئله را مطرح کرده است و موافقان و مخالفان بسیاری هم داشته است. در عین حال کاستی و نارساییهایی هم وجود داشته و دارد، اما باید درست نقد شوند، ما باید به تعالی فرهنگی نزدیکتر شویم و از نظر معنوی رشد کنیم که این مسئله در اخلاق خودش را نشان میدهد. واقعیت امر این است که در عرصه سیاسی ما با بعضی بداخلاقیها مواجه هستیم، یعنی میخواهیم نقد کنیم، اما نفی میکنیم.
این استاد دانشگاه افزود: وقتی نقد میکنیم باید نقاط نارسا و ناسازگار را مشخص کنیم و صحت مسئله را مشخص کنیم. نقد باید آنگونه باشد که در سنت ما آمده است. اولین کلامی که امام صادق(ع) از حضرت مسیح(ع) نقل میکند این است «کونوا نقادُ الکلام». متاسفانه نقد امروز ما بیشتر نفی، گزکگیری و مچگیری است تا آنچه امام صادق(ع) میفرمایند. همان طور که رهبر انقلاب اسلامی فرمودند باید رخنهها را کشف کنیم و باید راهحل دهیم که چگونه این رخنهها را کم کنیم. قطعا ما نارساییهایی داریم که ارتباطی تنها به یک دولت خاص ندارد.
صدار در پایان با اشاره به اینکه هر دولتی را میتوان ارزیابی کرد، اظهار داشت: در نگاه توحیدی و اسلامی، هیچگاه نباید فرهنگ را از سایر پدیدهها جدا کرد، چراکه ما در بحث اقتصادی، اقتصاد فرهنگی داریم، فرهنگ اقتصادی هم داریم. در بحث سیاست ما در فرهنگ سیاست مشکل داریم. ما ضمن اینکه این مسائل را به صورت مکمل داریم باید جداگانه نیز اصلاح کنیم. اما بزرگترین آسیبی که اکنون داریم و مقام معظم رهبری نیز همواره بر آن تاکید دارند این است که هندسه فرهنگی نظام هنوز شکل نگرفته است. بنده در کتاب «ارزشهای حاکم بر نظام اسلامی» که برای مرکز تحقیقات و پژوهشهای مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشتهام، در پایان کتاب به مسئله هندسه فرهنگی اشاره دارم و راهبردها را در آنجا ارائه دادهام. رئیس جمهور هم که در آن زمان رئیس مرکز بود در جریان این تحقیق هست و گزارشی که دادم حضور آقایان روحانی، نوبخت و دیگر دوستان بود و کتاب هم چاپ شده است. در این کتاب راهبردها را ارائه دادهام و نوشتهام که مهندسی فرهنگی کشور نیاز به بازنگری جدی دارد. در اصل آسیبهای فرهنگی ما به عدم توجه به هندسه فرهنگی برمیگردد. مدیریت و آسیبشناسی دقیقی در این حوزه انجام ندادهایم. رسانهها باید دقت بیشتری کنند و در این راه گام بردارند.
انتهای پیام/