به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهدی گلشنی چهره ماندگار فیزیک، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیرگروه فلسفی علم دانشگاه صنعتی شریف صبح امروز در نخستین همایش فرهنگ و تکنولوژی با موضوع "چرا فرهنگ در تکنولوژی مهم است؟" سخنرانی کرد.
وی با بیان اینکه فرهنگ عبارت از باورها، عادات، ارزشها، مواریث و... است که تعیین میکند جامعه به کدام سو پیش برود، گفت: بخش عمده فرهنگ ایرانی ما چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام را معارف دینی و اخلاقی تشکیل داده است. اما متاسفانه در وضعیت فعلی در جامعه ما فرهنگ یک حوزه فراموش شده است و علم و تکنولوژی اولویتهای اصلی ما به حساب میآیند. بدون اینکه به این نکته توجه کنیم که جهتگیری علم و تکنولوژی با فرهنگ صورت میگیرد.
چهره ماندگار فیزیک ادامه داد: باید از خود بپرسیم که علم و تکنولوژی را برای چه میخواهیم. من یقین دارم که اگر امروز این سوال را در یک همهپرسی از دانشجویانمان بپرسیم به جواب روشنی نمیرسیم.
وی افزود: در زمان قدیم تکنولوژی برای رفع نیازهای انسان به وجود آمد و دامنه و آثارش هم بسیار محدود بود. اما در عصر جدید که تکنولوژی از عمل حاصل شده دامنه و اثرگذاری بسیار زیادی پیدا کرده است.
به گفته گلشنی راسیون فیزیکدان برجسته معاصر درباره تفاوت تکنولوژی قدیم و جدید گفته است "تکنولوژی قدیم خیرش عام بود و فقیر و غنی از آن استفاده میکردند اما تکنولوژی جدید عمدتا در دست قدرتمندان و اغنیا است".
مدیر گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف افزود: همین تفاوت میان تکنولوژی قدیم و جدید باعث شد دانشمندان حتی در نیمه اول قرن 20 به روند رشد علمی و تکنیکی غرب انتقاد و اعتراض کنند. برتراند راسل بعد از جنگ جهانی اول کتاب کوچکی نوشت و شدیدا نسبت به نتایج رشد علمی و تکنیکی زمان خودش احساس ناراحتی کرد. راسل میگوید جنگ جهانی حاصل حاکمیت تکنولوژی در مغربزمین است. او خاطرنشان میکند که اگر علم و تکنولوژی به دست ثروتمندان و قدرتمندان بیفتد آینده بشر در خطر خواهد بود.
گلشنی گفت: فیزیکدان دیگری به نام مکسول به انیشتین نامه مینویسد و ضمن اشاره به بحران اخلاقی در قرن 20 میگوید اگر دوباره به دنیا بیایم دیگر فیزیک نمیخوانم بلکه هنر را دنبال میکردم. انیشتین هم در پاسخ به او میگوید من هم همین کار را میکردم.
وی افزود: انیشتین در جای دیگر گفته است، تکنولوژی ما از انسانیت ما فراتر رفته است و مکسول هم خاطرنشان میکند که ما نیازمند یک انقلاب در دیدگاه و رویکردمان به علم تکنولوژی هستیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه با بیان اینکه امروز دانشمندان خواسته و یا ناخواسته خود و علمشان را در خدمت تحقیقات نظامی درآوردهاند افزود: امروز در آمریکا 50 درصد پول تحقیقات علمی صرف تحقیقات نظامی میشود. در انگلستان هم 30 درصد از پول تحقیقات به تحقیقات نظامی و تسلیحاتی اختصاص مییابد. دانشمندان هم متاسفانه در این تحقیقات همکاری میکنند و از این کار ابایی ندارند.
گلشنی بسیاری از طرحهای تحقیقاتی که در دانشگاه امآیتی آمریکا انجام میشود بدون اینکه استادان و پژوهشگران آن بدانند بخشهایی از یک پروژه نظامی یا تسلیحاتی بزرگتر است. بدین ترتیب علم و تکنولوژی به دست قدرتمندان و ثروتمندان افتاده است و دانشمندان متعهد غربی اظهار میکنند که امیدواریم علم و تکنولوژی تبدیل به اسباببازی قدرتمندان نشود و آینده بشر را تهدید نکند.
این استاد دانشگاه گفت: امروز غرب متوجه شده که تکنولوژی علاوه بر ایدههایی که دارد میتواند آثار نامطلوبی برجای بگذارد و به تخریب محیط زیست و نابودی بسیاری از انسانها منجر شود چیزی که در اینجا حائز اهمیت است نوع نگاه و ایدئولوژی حاکم بر تکنولوژی رایج در غرب است. جهانبینی مادهگرایانه باعث میشود که علم و تکنولوژی که میتوانست نیازهای بشر را پاسخ گوید امروز در خدمت پروژههای نظامی درآید.
به گفته مدیر گروه فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف نادیده گرفتن دغدغه و نیازهای انسانی، نادیده گرفتن مسائل اخلاقی در علم، نادیده گرفتن واقعیتهای برتر زندگی، جدایی علم و تکنولوژی از حکمت عواملی هستند که به این بحران دامن زدهاند.
وی با بیان اینکه تکنولوژی در عصر جدید عمیقا در فرهنگ اخلاق و انسانیت تاثیر گذاشته، افزود: فرهنگ دنیاگرایانه باعث شده که از علم برای تولید سلاح، آلودگی محیط زیست، استثمار خارج از الگوی طبیعت، و تضعیف بعد معنوی انسان استفاده شود.
در غرب ارزیابی رویکرد تکنولوژیک شروع شده و آنها در کار نقد خود برآمدهاند و در مقام اصلاح پیشنهادهایی را مطرح کردهاند. مثلا یکی از اندیشمندان غربی میگوید باید در تبعات یک تکنولوژی فکر کنیم و کورکورانه آن را تقلید نکنیم، اطلاعات مخربی تکنولوژی را به استفادهکنندگان آن اطلاع دهیم. متخصصانمان را در یک رشته محض آموزش ندهیم. بلکه آنها را با آموزهای انسانی و اخلاقی آشنا سازیم، به مذهب روی آوریم و نیازهای غیرمادی انسان را مدنظر داشته باشیم و زمینه تحقیق میان رشتهای را فراهم کنیم.
گلشنی در ادامه نقل قول دیگری از انیشتین فیزیکدان برجسته آورد که میگوید کافی نیست که به یک انسان یک تخصص صرف یا محض آموخته شود زیرا اگرچه ممکن است چنین انسانی یک ماشین بشود ولی تربیت موزون نخواهد داشت. ...این عنوان بیشتر مانند یک سگ تربیت شده خواهد بود.
چهره ماندگار فیزیک کشور در پایان گفت: تکنولوژی و توسعه فرهنگ میخواهد و این فرهنگ را باید از دبستان و دبیرستان و دانشگاه به افراد آموخت. همچنین باید در رشتههای فنی و علمی برخی از مواد درسی علوم انسانی را گنجاند و بحثهای علوم انسانی را در رشتههای تکنولوژیک راهاندازی کرد.
انتهای پیام/